Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه فارسجا - قشقایی

تورکجه فارسجا - قشقایی
خارّ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي خارّ و خور، صداي اصطكاك ارّه و چوب خشك. خارّ-و-خارّينان (xarr-o-xarrınan)
با سر و صدا، با صداي خرّ و خر. خارّيلاماق (xarrılamaq)
صداي خرت خرت به گوش رسيدن

خارْت-خورْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي خرت خرت، صداي جويده شدن و خورده شدن استخوان يا عضروف. خارتيلاماق (cartılamaq)
صداي خرت خرت در آمدن، خرت و خرت كردن

خاس : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قشنگ، نيكو، خاص و برگزيده. خاسّا (xassa)
خاصّه، بخصوص.
نام نژادي از گوسفندان كه بهترين و زيباترين نوع گوسفند به شمار مي‌رود. خاسّويى (xassuyı)
بهترين نوع خرما

خاش : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي كشيده شدن چيزي بر روي زمين. خاشال (xaşal)
آنچه بر روي زمين كشند.
گشاد، فراخ، توبره يا جوال گشاد.
گياه خشك و امثال آن كه بر روي زمين پخش شود. خاش-خاش (xaş-xaş) = خاش-خاشاك (xaş-xaşak)
خشخاش، گياه ترياك. خاش-خاشّى (xaş-xaşşı) = خاشّى (xaşşı)
وسيلة خاراندن. (← قاشقاشّي)

خاتون : تورکجه فارسجا - قشقایی

= خاتين (xatın)
بانو، خانم. (در تركي آذربايجاني «قادين» است.)

خاو : تورکجه فارسجا - قشقایی

: پود، پرز، كرك. (← خاب)

خاولى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: داراي پود و پرز

خاوَر بي‌يي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام آهنگي غم انگيز در موسيقي قشقايي كه از آواي گرية «خاور بي‌بي» (همسر يكي از خوانين قشقايي) در هنگام مرگ شوهرش نواخته شده است. خاي ()
شكلي از كلمة «قاي» يا «قايي» كه يكي از قبايل قديم تركان است. خايگان (xaygan)
نام روستايي در شهرستان فيروزآباد كه به معني جايگاه قايي ها است. خاييز (xayız)
نام كوهي در مشرق خورموج

خبَر : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خبر، آگاهي، اطّلاع. (اصل كلمه «قاپار» از مصدر «قاپماق» (گرفتن) است.) خبر آلماق (xәbәr almaq) = خبر توتماق (xәbәr tutmaq)
پرسيدن، سؤال گرفتن.
اطّلاع يافتن، خبر گرفتن. خبر- اتَر (xәbәr-әtәr)
خبر، آگاهي. خبر ائدمك (xәbәr edmәk)
با خبر ساختن، اطّلاع دادن. خبرچي (xәbәrçi) = خبرچين (xәbәrçin):
قاصد، خبر رسان.
جاسوس، خبرچين. خبرچيليك (xәbәrçilik)
خبرچيني، خبر رساني. خبردار (xәbәrdar)
آگاه، با خبر.
آماده باش. (از دستورات نظامي) خبرلَشْمَك (xәbәrlәşmәk)
از همديگر خبر گرفتن، پرسيدن

خبْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: اشتباه، سهو، خطا. (← خف، خفت)

خچه : تورکجه فارسجا - قشقایی

= خچّه (xәççә)
چوب دو شاخه، چوب كماني شكل تير كمان. خچّه خير (xәççә xır) = خچّه خر (xәççә xәr)
چوب لاي چرخ، ايجاد مزاحمت، در تنگنا گذاشتن. خچّه گير ائدمك (xәççә gir edmәk)
گير انداختن، محاصره كردن

خچّي خئير : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) از علائم تعجّب. (شش) (اصل تركيب همان «هر چه خير» در فارسي است.)

خجو : تورکجه فارسجا - قشقایی

= خجه (xәcә)
مخفّف «خواجه» و به معني بزرگ. گوش به خجه اوْلماق (تابع فرمان خواجه بودن، مواظب و گوش به زنگ بودن)

خدّه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: ملوّن، پيسه، اختلاط چندين رنگ

خدَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قلقلك. (← خيت) خدكله‌مك (xәdәklәmәk)
قلقلك كردن

خئش : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2): قوم و خويش، وابستة فاميلي

خئش : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1): خيش، گاو آهن. خئش ائدمك (xeş edmәk) = خئش وورماق (xeş vurmaq)
خيش زدن، شخم زدن

خئيف : تورکجه فارسجا - قشقایی

: حيف، افسوس. خئيف-و-ديريق (xeyf-o-diriq)
حيف و دريغ، تأسّف و ناراحتي

خئير : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2): نه، نه خير

خئير : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1): كار خير، كار نيك، صدقه، نذر و نياز. خئيرات (xeyrat)
خيرات، انفاق، كارهاي نيك.
هزينة مجلس فاتحه خواني. خئير داهاسى (xeyr dahası)
دعاي خير، طلب خير و خوشبختي از خداوند. خئيرلي (xeyrli)
با خير، پر بركت

خئيراتلى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خيراتلو، نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري. خئيراتلى قيزی (xeyratlı qızı)
نام آهنگي در موسيقي قشقايي

خئز : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
خيزش، جهش، حركت.
ورم، برجستگي و عفونت زخم. خئزلَنْمَك (xezlәnmәk)
متورّم شدن زخم يا محل كوبيدگي.
پريدن، جهيدن. خئزلي (xezli)
با جهش، به سرعت.
زخم متورّم. خئزمك (xezmәk)
طغيان كردن، جوشيدن آب از زمين.
متورّم شدن زخم

خف : تورکجه فارسجا - قشقایی

: پنهان، خاموش، بي‌خبر. خفا (xәfa) = خفه (xәfә)
پنهان، جاي مخفي.
خفه، خفقان، گرفتگي گلو يا هوا.
كسي كه دچار خفگي شده باشد. خف ائدمك (xәf edmәk)
مخفي و پنهان شدن، خود را به خواب يا بي خبري زدن.
سكوت كردن، كمين كردن. خفْت (xәft)
خبط، اشتباه، سهو. (گرفتگي حقيقت) خفَّت (xәffәt)
خفّت، شرمندگي. خفَك (xәfәk)
نام گياهي با برگهاي پهن و خوابيده. (← خپ، خپَك) خفه‌له‌مك (xәfәlәmәk)
خفه كردن، خاموش كردن. خفيف (xәfif)
كم، كم ارزش، خوار و ذليل.
شرمنده و خجلت زده، گرفته و ناراحت.
تفنگ خفيف. خفيف ائدمك (xәfif edmәk)
ناراحت كردن، شرمنده كردن. خفيفليك (xәfiflik)
خفّت، شرمندگي و ناراحتي

اخي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چوب كوچك، چوبي به اندازة تقريباً 30 سانتيمتر كه درخيش (وسيلة شخم زدن) و آسيابهاي قديمي به كار مي‌بردند

خيچ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خط، خدشه، خط خط، راه راه. خيچّه (xıççә)
خط، راه باريك، راه راه. خيچّه‌يه دوشمك (xıççәyә düşmәk)
در راه باريك و سخت قرار گرفتن، در تنگنا قرار گرفتن