Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه فارسجا - قشقایی

تورکجه فارسجا - قشقایی
ديغى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: هر چيز گرد و كروي شكل مانند نقل و شيريني. ديغى-ديغى (dığı-dığı)
اصطلاحي است كه در هنگام تحريص و شيريني دادن به كودكان گفته مي‌شود. ديغيروماق (dığırlamaq)
غلتاندن. (← توغوروماق) ديغيل (dığıl)
گرد، كروي، به شكل توپ. ديغيل-ديغيل (dığıl-dığıl)
چيزهاي كروي شكل و مدوّر. ديغيللاماق (dığıllamaq)
غلتاندن

ديغيلى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: كروي شكل، گرد، مدوّر

ديگيرْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: گرد، كروي شكل، توپ مانند

ديك : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
برآمده، برجسته.
قائم، عمود، سيخكي.
سر بالايي، عمودي. (در تركي قديم «تيك» (سر پا ايستاده) است.) ديكسينديرمك (diksindirmәk)
از جا پراندن، سبب يكه خوردن كسي شدن. ديكسينمك (diksinmәk)
يكه خوردن، از جا پريدن. ديكير-ديكير (dikir-dikir)
برجستگيهاي كوچك روي اجسام. ديكّيلي (dikkili)
عمود، سيخكي، قائم

ديك : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
فعل امر از مصدر «ديكمك» (دوختن) (← تيك) ديكچه (dikçә)
مقدار نخي كه روي دوك كوچك كلاف شود و تقريباً معادل 2 كلاف است. ديكديرمك (dikdirmәk)
دوزاندن، دوزانيدن. ديكمك (dikmәk)
دوختن، دوزندگي.
مجازاً چشم را به نقطه‌اي دوختن و زل زل نگاه كردن. ديكمه (dikmә) = ديكيش (dikiş)
دوخت، نحوة دوختن. ديكيلمك (dikilmәk)
دوخته شدن. ديكيلي (dikili)
دوخته شده. ديكيم (dikim)
دوخت، شيوة دوخت. ديكيملي (dikimli)
لباسي كه دوخت آن متناسب و زيبا باشد

ديل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
فعل امر از مصدر «ديلمك» (شكافتن، بريدن) ديلار (dilar)
نام گياهي شبيه «جو» كه از گياهان علوفه‌اي به شمار مي‌رود. (در وسط برگهاي بلند اين گياه، خطّي ديده مي‌شود كه گويي برگ گياه را شكافته است.) ديللاق (dillaq) = ديلليق (dilliq)
فرج، آلت تناسلي زنان.
فاحشه. ديلمك (dilmәk)
شكافتن، بريدن، پاره كردن. ديلي (dili)
تپّه يا كوه طويلي كه روي آن كمي فرو رفته باشد. ديليك (dilik)
پاره، شكافته شده، بريده شده.
قاچ، قطعه. ديليم (dilim)
قطعه، تكّه، قاچ. ديليم-ديليم (dilim-dilim)
قطعه قطعه، قاچ قاچ. ديلينمك (dilinmәk)
پاره شدن، شكافته شدن

ديل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
زبان، عضو زبان.
زبان، گويش، لهجه و تكلّم. ديل-آغْزْلى (dil-ağzlı)
زباندار، زبان باز، دلير و شجاع. ديل آلتى چكمك (dil altı çәmәk)
زير زبان كسي را كشيدن، زيركانه از كسي حرف كشيدن. ديل آمان (dil aman)
نوعي بيماري كه انسان از زبان ناقص شود و نتواند حرف بزند. ديل آنْگْلاماز (dil anglamaz)
زبان نفهم، نادان. ديلاچار (dilaçar)
(ديل +آچار) فصيح و بليغ، آنكه زبان گويا و فصيح دارد. ديل اوجـو (dil ücü)
زباني، ظاهري، با زبان چيزي را به صورت ناقص بيان كردن. ديلاوَر (dilavәr)
زبان باز، زبان آور.
دلاور، شجاع. ديلباز (dilbaz)
زبان باز، زبان آور و حرّاف. ديل باسماق (dil basmaq)
لكنت داشتن زبان.
كتمان كردن موضوع. ديل بيلمز (dil bilmәz)
زبان نفهم، نادان. ديل بيلن (dil bilәn)
فهيم، آگاه و دانا. ديل تتمك (dil tәtmәk)
به تپق افتادن زبان، به اشتباه چيزي را بيان كردن. ديلچَك (dilçәk) = ديلچيك (dilçik)
زبان كوچك، ملاز، ملازه. ديل چيخارْتْماق (dil çıxartmaq)
زبان در آوردن، زبانك انداختن.
پر رو و زبان باز شدن. ديل دوْلاشماق (dil dolaşmaq)
دچار لكنت زبان شدن. ديل-ديل (dil-dil) = ديل-ديلَك (dil-dilәk)
دو قطعه چوب كوچك به شكل زبان كه در بر پا كردن تلّة پرندگان از آنها استفاده مي‌شود. ديلَرمَك (dilәrmәk)
خواستن، خواهش كردن، اصرار كردن. ديلسيز (dilsiz)
بي زبان، كم حرف، كم رو.
لال، گنگ. ديل قيسّه (dil qissә)
آنكه زبانش در مقابل ديگران كوتاه باشد، شرمسار و خجل.
محتاج. ديل قيسّه‌ليك (dil qissәlik)
زبان كوتاهي، شرمندگي.
احتياج، نياز. ديلَك (dilәk)
آرزو و خواهشي كه به زبان آيد. ديل كسَن (dil kәsәn)
نوعي از گياه ني كه با آن حصير بافند. ديللَشمك (dillәşmәk)
به سخن آمدن، صحبت كردن، احوال پرسي كردن. ديللَنمك (dillәnmәk)
به سخن آمدن.
احوال پرسي كردن.
چشم زخم وارد كردن. ديللي (dilli)
زباندار.
زبان باز، دلير.
چرب زبان و چاپلوس. ديللي دودوک (dilli düdük)
نوعي ني‌لبك.
مجازاً به معني كسي كه تند تند حرف بزند. ديلماج (dilmac) = ديلمانْج (dilmanc)
مترجم. ديلَنْچي (dilәnçi)
آنكه به زبان آيد و خواستة خود را اظهار كند، گدا، سائل. ديلَنديرمك (dilәndirmәk)
به سخن واداشتن.
به گدايي واداشتن. ديلَنمك (dilәnmәk)
به سخن آمدن.
آرزو كردن.
گدايي كردن. ديلوْوباز (dilovbaz)
زبان باز.
حيله گر و مكّار. ديله‌جي (dilәci)
گدا، سائل. ديله‌مك (dilәmәk)
آرزو كردن، خواستن.
گدايي كردن. ديلي اوزون (dili uzun)
زبان دراز، زبان باز، فضولباشي. ديلي اه‌‌‌يري (dili әyri)
زبان كج، آنكه زبان تركي نداند، غير ترك. ديلي ايتّي (dili itti)
صريح اللهجه، آنكه معمولاً زبان خوش ندارد. ديلي باغلى (dili bağlı)
زبان بسته، حيوان. ديلير (dilir)
زبان باز، حريف و ناطق.
دلير و شجاع. ديلي شيرين (dili şirin)
شيرين زبان، خوش كلام، مهربان. ديلي ياسّى (dili yassı)
كسي كه زبانش پهن و بزرگ باشد و سنگين صحبت كند.
چرب زبان، متملّق. ديلي ياغلى (dili yağlı)
چرب زبان، متملّق و چاپلوس.
شيرين زبان، مهربان

ديل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
(ف) دل، قلب. ديل پئچ (dıl peç)
دل پيچ، اسهال. ديل خوْر
دلخور، ناراحت. ديل-ديل ائدمك (dıl-dıl edmәk)
دل دل كردن، مشكوك و مردّد بودن. ديل سرد (dıl sәrd)
دلسرد، بي ميل، بي رغبت. ديلگير (dılgir)
دلگير، ناراحت. ديل ناهادا (dıl nahada)
دل نهاده، خاطر جمع، آسوده خاطر. ديل وورماق (dıl vurmaq)
اضطراب داشتن، به هيجان آمدن.
مشكوك و مردّد بودن

ديل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(3)
فعل امر از «ديلماق» (دريدن، بريدن) ديللاق (dıllaq)
محل شكاف و درز، فرج زن، آلت تناسلي زن.
فاحشه. ديل مازّا (dıl mazza)
ماهيچه‌هاي اطراف كمر كه به وسيلة مهره‌ها به دو قسمت مساوي تقسيم شده. ديلماق (dılmaq)
دريدن، از درازا بريدن، شكافتن

ديل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
عضو زبان.
زبان، لهجه. (← ديل1) ديلوْوباز (dılovbaz)
زبان باز، حريف و زبان آور. ديل قيسّه (dıl qissә)
زبان كوتاه، اصطلاحي است كه در موقع پشيماني يا ناراحتي بر زبان آورند

ديم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: تلفّظي از كلمة «توم» يا «دوم» كه به معاني
دُم، دنباله، به بالا جهيدن و … است. (← دوم1) ديمچيك (dimçik)
نام بوته‌اي خاردار نيمكره‌اي با ريشة كوچك. ديمديك (dimdik)
منقار پرندگان، نوك. ديمديكله‌مك (dimdiklәmәk)
نوك زدن، منقار زدن. ديمكو (dimku)
ميخ كوب، آلت كوبيدن، وسيلة كوبيدن برنج. ديممه‌ليك (dimmәlik)
حالتي كه سر به پايين باشد و باسن و كمر رو به بالا

ديم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي برخورد و تصادم، صداي دام دوم. ديمّيلاماق (dımmılamaq)
صداي دام دوم و تصادم به گوش رسيدن

دين : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
فعل امر از مصدر «دينمك» (حرف زدن) دينچه‌مك (dinçәmәk)
به سخن ديگران دقّت كردن، با دقّت تمام گوش دادن. دينديرمك (dindirmәk)
به صدا در آوردن، به حرف آوردن، به صحبت واداشتن. دينله‌مك (dinlәmәk) = دينمك (dinmәk)
به صدا در آمدن، حرف زدن، صحبت كردن.
گوش دادن، توجّه نمودن و قبول كردن مطلب

دين : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
دين، مذهب، راه و روش.
رشته، پاره، قسمت

دينـْج : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دنج، راحت. دينجَلْمك (dincәlmәk) = دينجيلمك (dincilmәk)
راحت شدن، نفس راحتي كشيدن

دينْج : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دنج، راحت، آسوده

دينـْگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
دنگ، آلت جرقّه در تفنگهاي باروتي، چاشني تفنگ.
برجسته، برآمده، بالا آمده، قلّه، بلندي كوه. دينگسيزلَنمك (dingsizlәnmәk)
خود را پايين آوردن، سبكي و نا موقّري از خود نشان دادن. دينگه (dingә)
كامل، كاملاً.
گرما گرم، در حال انجام. دينگه گون ائدميش. (آسمان كاملاً صاف است.) دينگيلَشمك (dingilәşmәk)
بالا پريدن، به صورت دسته جمعي جهيدن و پريدن، بازي كردن و رقصيدن. دينگيله‌مك (dingilәmәk)
بالا پريدن، جهيدن و رقصيدن

دينگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
صداي به هم خوردن ظروف. دينگيشمك (dingişmәk)
سر و صدا كردن، بحث و جدل داشتن، اختلاف لفظي پيش آمدن. دينگيلَشمك (dingilәşmәk)
بلند شدن صداي ظروف. دينگيله‌مك (dingilәmәk)
صدا كردن ظروف.
صدا كردن گوش، صداي دنگ دنگ در گوش ايجاد شدن

دينْگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
جاي بلند، برآمدگي. دينگ اوستونده. (خود را در جاي بالا مي‌بيند، شاداب و سر مست است.)
چاشني تفنگ. (← دينگ) دينگيلاماق (dıngılamaq)
بالا پريدن، جهيدن

دينْگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
صداي به هم خوردن ظروف. دينگيلاماق (dıngılamaq)
صداي ظروف به گوش رسيدن

دينكو : تورکجه فارسجا - قشقایی

: وسيلة كوبيدن. (← ديم، ديمكو)

دينه‌مك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آزمايش كردن، امتحان كردن. (← سيناماق)

ديقّ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دق، دق مرگ، بغض و گرفتگي گلو

ديقّيز : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چاق و چلّه، چاق و كوتوله. (← تيق2، تيقّيز)

دير : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
هست، وجود دارد. (← دير) ديرجَلْمَك (dircәlmәk) = ديرچلمك (dirçәlmәk)
جوانه زدن، بالا آمدن و روييدن گياه، احيا شدن. ديرچَلْتْمَك (dirçәltmәk)
جان بخشيدن، رويانيدن گياه. ديرَّكلي (dirrәkli)
زنده دل، شاداب و خوشحال. ديرَّنـْمَك (dirrәnmәk)
بالا رفتن، با چنگ و آرنج بالا رفتن.
مصرّانه اقدام كردن.
مقاومت كردن. ديري (diri) = ديرّي (dirri)
زنده، جاندار.
زود، بسرعت. ديرّيلْتْمك (dirriltmәk) = ديرّيلديرمك (dirrildirmәk)
جان بخشيدن، زنده كردن.
خوشحال و شاداب كردن. ديريلمك (dirilmәk)
زنده شدن.
شاداب شدن. ديريليك (dirilik)
زنده بودن، زندگي.
زندگاني، حيات. ديريم (dirim)
توانايي، قدرت، شادابي