Multilingual Turkish Dictionary Az Turkish Farsi

MUXTӘSӘLӘ : Az Turkish Farsi

= موخَلَّسه (muxәllәsә)
نام گياهي از گياهان دارويي

(2) = موزّ (muzz)
گرد و جمع و جور، كز شده.
موذي، حيله گر و پست. موزّ ائدمك (muzz edmәk) = موزّوخماك (muzzuxmak)
كمين كردن، مخفيانه خود را در جايي نگه داشتن. موزّوك (muzzuk)
آنكه از ترس به جايي پناه برده باشد.
آدم سيّاس، موذي و حيله‌گر

MUZ : Az Turkish Farsi

(1) = موزّ (muzz)
مزد، دست مزد، اجرت. موزّور (muzzur)
مزدور، مزد بگير، آنكه از بيگانگان مزد بگيرد و به نفع آنان كار كند. موزورو (muzuru)
كارگر، برزيگر، كشاورز.
سر كارگر، آنكه برزيگران را سر پرستي كند. موزّ-و-ماجيب (muzz-o-macıb)
مزد و مواجب، اجرت

MӘXİZ : Az Turkish Farsi

: نام گياهي شبيه جعفري كه در غذاها مي‌ريزند و در بعضي از طوايف به آن «ريشكك» مي‌گويند

MӘXTӘK : Az Turkish Farsi

: (ع) اجارة زمين. (اصل كلمه «مقطعه» بوده كه به معني اجارة يك قطعه زمين است.)

MӘZӘ : Az Turkish Farsi

= مزّه (mәzzә)
(ف)
مزه، طعم.
لذّت، خوشي.
غذايي كه همراه با غذاي اصلي خورند، مزة مشروبات الكلي. مزّه سيز (mәzzәsiz)
بي مزه، بد مزه. مزّه‌لي (mәzzәli)
خوش مزه.
با لذّت و خوشي. مزه‌ليك (mәzәlik)
غذايي كه همراه با مشروبات الكلي خورده شود. مزّه وئرمك (mәzzә vermәk)
لذيذ و خوشمزه بودن.
لذّت بخشيدن

MӘZAQ : Az Turkish Farsi

= مزَق (mәzәq) = مزَّق (mәzzәq)
(ع) مزاح، شوخي

MӘZAR : Az Turkish Farsi

: (ع) مزار، قبر. مزار داشى (mәzar daşı)
سنگ قبر. مزارسانليق (mәzarsanlıq) = مزارليق (mәzarlıq)
قبرستان، گورستان

MӘZİT : Az Turkish Farsi

: (ع)
مزيد، اضافه، افزون.
كمك و پشتيبان. مزيت ائدمك (mәzit edmәk)
افزودن، اضافه كردن

MӘZӘNNӘ : Az Turkish Farsi

: (ع) مظنّه، با حدس و گمان، گويا، مثل اينكه. مظنّه ائدمك (mәzәnnә edmәk)
با حدس و گمان معيار و مقياسي را به دست آوردن، تعيين كردن

MӘZӘRRӘT : Az Turkish Farsi

: (ع)
ضرر، زيان.
از اجنّه و شياطين ضرر ديدن، دچار امراض موهومي شدن. مضرّتي (mәzәrrәti)
آنكه دچار بيماري موهومي شده. مضرّتي اوْلماق (mәzәrrәti olmaq)
دچار بيماري موهومي شدن

MӘZZOV : Az Turkish Farsi

: (ف) مزا، نازا، عقيم

NӘ : Az Turkish Farsi

(1)
چه، چه چيز. نه‌ تهْر (nә tәhr) = نه تهري (nә tәhri)
چگونه؟ چه جوري؟ نه‌چي (nәçi) (1)
چرا. (جواب مثبت در مقابل پرسش) نه‌چي (nәçi) (2) = نه‌اوچون (nәuçun) = نه‌ايچي (nәiçi) = نه‌ايچين (nәiçin)
براي چه؟ چرا؟ (از اصطلاحات پرسش) نه‌ خبَر (nә xәbәr):
چه خبر؟، تازگيها چه خبر؟
چه مقدار؟ چه اندازه؟ نه‌دن (nәdәn)
چرا؟ براي چه؟ نه دير (nә dir)
چيست؟ چه خبر است؟ (در تركي قديم به باري تعالي هم «نه دير» مي‌گفـته‌اند؛ چنانكه «نه‌دير قولو» (نادرقلي = نادر شاه) به معني «بندة خدا» بوده است. نه رقم (nә rәqәm)
چگونه، جه جور. نه‌سي (nәsi)
او را چه مي‌شود؟ برايش چه اتّفاقي افتاده؟ نه‌سينگ (nәsing) تو را چه مي‌شود؟ چته؟ نه قد (nә qәd) = نه قدْر (nә qәdr) = نه قزّه (nә qәzzә)
چه اندازه؟ چه مقدار؟ نه قوْومانگ (nә qovmang)
از چه قبيله‌اي؟ از كدام طايفه هستي؟ نه‌كي (nә ki)
چگونه؟ چه جوري؟
مگرنه؟ نه‌لر (nәlәr)
چه چيزها؟ نه‌منه (nәmәnә) = نه‌مه (nәmә)
چه چيز؟ نه‌منه ‌ايچي (nәmәnә içi)
براي چه؟ به چه دليل؟ نه نسه (nә nәsә)
چه چيز؟ نه وار (nә var)
چه هست؟ چيست؟ چه خبر؟ نه‌يْكي (nәyki) = نه‌يْكين (nәykin)
چگونه؟ چه جوري؟ نه‌يه (nәyә)
چرا؟ براي چه؟ (از علائم پرسش)
چرا. (جواب مثبت) نه‌يي (nәyi) = نه‌يي بري (nәyi bәri) = نه‌يين (nәyin)
چگونه؟ چه جوري؟ نه‌يي ساختلي‌يانگ؟ = نه‌يي بري‌ينگ؟ (چگونه‌اي؟ حالت چطور است؟)

NӘ : Az Turkish Farsi

(2)
نه (نا) فارسي كه در ادبيات تركي قشقايي هم به ندرت پيشوند قرار مي‌گيرد. نه ‌بتَر (nә bәtәr)
اصطلاح توهين آميزي است كه به مفهوم بدي كه از آن بدتر نباشد؛ چنانكه گويند. هر چي نه‌بتَرينه. (هرچه كه از آن بدتر نباشد.) (← نبَتَر) نه‌ بئله (nә belә)
نه آنچنان، نه آن گونه كه بتوان به شمار آورد، فراوان، زياد. نه‌ پز (nә pәz)
ناپز، دير پز، آنچه دير بپزد. نه ‌په (nә pә) = نه پس (nә pәs)
نه پس، بنا بر اين. نه‌ تانيش (nә tanış)
نا آشنا، غريب، غريبه. نه‌ چاق (nә çaq)
مريض، بيمار. نه‌ خار (nә xar)
ناخوار، ناصاف، نادرست، ناقلا. نه‌ خيز (nә xiz)
ناسازگار، مخالف. نه‌دار (nәdar)
ندار، بيچاره، فقير. نه ‌راي (nә ray) = نه‌ راضى (nә razı)
ناراضي، ناخشنود. نه ‌زحمت (nә zәhmәt)
نه جاي زحمت، بي زحمت، لطفاً. نه‌ كام (nә kam)
ناكام، نامراد. نه ‌كوْو (nә kov)
بد مرام، بد رفتار. نه‌كي (nәki)
نه اينكه، مبادا كه.
مگرنه، نه اينكه. نه‌ گيرّيم (nә girrim) = نه ‌گيرّيم-نه ‌گيرّيم (nә girrim-nә girrim)
نگران، ناراحت. نه ‌وارهالا (nә varhala)
نتراشيده و نخراشيده. نه‌ يافت (nә yaft)
نا يافت، كمياب، گُم، كم پيدا

NA : Az Turkish Farsi

(2)
از پيشوندهاي فارسي است كه در مواردي اندك قبل از واژگان عربي و تركي قشقايي هم به عنوان پيشوند قرار مي‌گيرد. نابلَد (na bәlәd)
نا بلد، نا آشنا. ناتاراز (nataraz)
نا تراز، نا موزون، نتراشيده و نخراشيده. ناتانيش (na tanış)
نا آشنا، غريب، غريبه. ناتورّه (naturrә)
بد روال، بد مرام. ناچاق (naçaq)
مريض، بيمار. ناحاق (nahaq)
ناحق، نابجا. ناحاقليغا (nahaqlığa)
به ناحق. ناحاقّ-و-ناتاييل (nahaqq-o-natayıl)
ناحق و لا طائل، كاملاً ناحق. ناخار (naxar)
ناخوار، نامناسب، ناسازگار. ناخاش (naxaş) = ناخوْش (naxoş)
نا خوش، مريض. ناخالا (naxala)
نا قولاي، ناقلا، آدم نادرست.
مجازاً به معني آشغال. ناخاهام (naxaham)
ناخواهان، ناراضي. ناخوْشلوق (naxoşluq)
ناخوشي، بيماري. ناخيز (naxiz)
ناسازگار، آنكه با ديگران نسازد و ناسازگاري كند. ناخيزليك (naxizlik)
اختلاف، ناسازگاري. نادار (nadar)
نادار، بيچاره، فقير. نادان (nadan)
نا فهم، آنكه نداند. نادانليق (nadanlıq)
ناداني، نافهمي. نارس (narәs)
نارس، كال و نرسيده. ناساز (nasaz)
ناساز، ناسازگار.
مريض احوال، ناخوش، بيمار. ناشـوشته (naşüştә)
ناشسته، شسته نشده. ناشـوکور (naşükür)
ناشكر، ناسپاس. ناشـوکورلوك (naşükürlük)
نا شكري، ناسپاسي. ناغافيل (nağafıl)
نا غافل، غفلتاً، ناگهان. ناقولا (naqula)
ناقلا، آدم نادرست. ناكار (nakar)
نا كار آمد، آنكه نتواند كار كند، مريض. ناكام (nakam)
ناكام، نامراد. ناكوْو (nakov)
بد روال، بد مرام، نادرست. ناماحمود (namahmud)
نا محمود، ناستوده، بد عاقبت و گمنام. گئد كي نا ماحمود قالانگ. (خدا كند كه گمنام و بد عاقبت بماني.) ناماغيل (namağıl)
نا معقول، نادرست، غلط. ناماغيل ائدميش. (غلط كرده.) ناموراد (namurad)
نامراد، ناكام، آنكه به آرزوي خود نرسد. ناهومّار (nahummar)
ناهموار، ناصاف. نايافت (nayaft)
ناياب، كمياب. نايافت اوْلماق (nayaft olmaq)
گُم شدن.
كمياب شدن، ناياب شدن. نايمـود (naymüd)
نا اميد، مأيوس

NA : Az Turkish Farsi

(3)
تحريف «لا» نفي عربي كه به ندرت در تركي قشقايي متداول است. ناموجمال (namucmal)
لامجمل، نامجمل، ناتمام.
لا ابالي. نالاج (nalac) = ناهْلاج (bahlac)
لا علاج، ناچار. ناهْلاجليق (nahlaclıq)
لا علاجي، ناچاري. ناهوْول-و-بله (nahovl-o-bәlә) = ناهوْول-و-وله (nahovl-o-vәlә)
محرّف «لاهولَ و لا»، به مفهوم بزرگ، گنده، عجيب و غريب

NA : Az Turkish Farsi

(1)
تلفّظي از «نه» به معني چه، چه چيز كه از علائم پرسش است. ناقاد (naqad) = ناقادار (naqadar) = ناقارتا (naqarta) = ناغازّا (nağazza)
چه قدر؟ چه اندازه؟ ناكارا (nakara)
چه كاره؟ از كجا؟ از چه طايفه يا قبيله؟ ناكارايانْگ (nakarayang)
از چه قبيله‌اي هستي؟

NABAT : Az Turkish Farsi

: نبات، شيريني

NAC : Az Turkish Farsi

:
آدم شرور، ناجور و ناقلا.
سخن ناحق و زور، زور گويي

NADIR : Az Turkish Farsi

:
نادر، كمياب. (← نه، نه دير)
نام اولين پادشاه افشار و نيز نامي براي پسران. نادير آغاجى (nadır ağacı)
نام درختي شبيه درخت انار. (← چت) ناديرلى (nadırlı)
نادرلو، نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري. (← نه، نه دير، نه ديرلي) ناديری (nadırı)
نام آهنگي در موسيقي

NAF CİGӘR : Az Turkish Farsi

= نافا جيگر (nafa cigәr)
جگر سوخته، داغديده.
كم طاقت، آنكه توان خود را از دست داده

NAĞARA : Az Turkish Farsi

: نقّاره، طبل. (ريشة كلمه «نقر» (كوبيد، كَند) عربي است.)

NAH : Az Turkish Farsi

: نا، توانايي، قدرت دروني بدن. ناهاد (nahad)
نهاد، توانايي درون، باطن. ناهاز (nahaz)
مرض شتر، نوعي بيماري مخصوص كه باعث مرگ فوري شتر مي‌گردد. ناهان (nahan)
نهان، اندرون. ناهال (nahal)
نهال، درخت تازه نشانده شده. (آنچه تازه جان مي گيرد.) ناهدان دوشمك (nahdan düşmәk)
ناتوان شدن، بي حس و بي حال شدن. ناهسيز (nahsız)
بي حال، ناتوان

NAL : Az Turkish Farsi

(2)
ناله، آه و زاري. اوْ چوْخ آه-و-نال ائدير. (او خيلي ناله و زاري مي‌كند.) نالا (nala)
ناله، صدا و آوازي كه به خاطر درد برآيد. ناليتماق (nalıtmaq) = ناليتديرماق (nalıtdırmaq) = ناليخديرماق (nalıxdırmaq) = ناليقديرماك (nalıqdırmaq)
نالة كسي را برآوردن، به فرياد واداشتن. ناليخماق (nalıxmaq) = ناليقماك (nalıqmaq)
ناله كشيدن، فرياد برآوردن. ناليقلانماق (nalıqlanmaq)
ناگهان فرياد كشيدن، ناله و فرياد سر دادن. ناليماق (nalımaq)
ناليدن، آه و زاري كردن

NAL : Az Turkish Farsi

(1)
نعل، فلز هلالي شكل كه به عنوان نعل در سُم اسب كوبيده مي‌شود. ناوک (nalak) = ناوگ (nalag) = نالَك (nalәk)
هر يك از دو طرف دُمبة قوچ يا گوسفند كه هلالي شكل است و پشم ندارد. نالا وورماق (nala vurmaq)
به نعل زدن، كسي را با تعريف و تمجيد تحريك كردن. نالبَكّي (nalbәkki)= نالبَگي (nalbәgi)
نعلبكي، ظرف چاي خوري. نال بند ائدمك (nal bәnd edmәk) = ناللاتماق (nallatmaq) = ناللاماق (nallamaq)
نعل بند زدن، به پاي اسب نعل زدن. ناللانماق (nallanmaq)
نعل شدن اسب. ناللى آت (nallı at)
اسب نعلدار