Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

PƏNCƏÜZGƏCLİLƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

cəm, zool. Uzgec-
leri pence şeklinde olan heyvanlar fesilesi.

PƏNCŞƏNBƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Cüme axşamı. MollaXəlil həftənin pəncşənbə və cümə gün-lərini məsciddə oxuyacağını bildirmişdi. S.Hüseyn.

PƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] klas. Nesihet. Mürşidin pəndini eyicə saxla; Damardan, ilikdən, qan-dan içəri. Xetayi.

PƏPƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
uş. çörek.
Qırıntı, ovuntu. çörək pəpəsi.

PƏPƏŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax pəpə
ci menada.

PƏPƏYEYƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məməyeyəndən-pəpə-yeyənə kimi (qədər)
bax məməyeyən. Əhalidə olan bu sevinc məməyeyəndən-pəpə-yeyənə kimi hamının ürəyindən axıb gəlirdi. Ə.Veliyev.

PƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Quş tükü.
Qanad (klassik edebiyyatda çox vaxt "perü bal" şeklinde işlenmişdir). Bilməm bu qəfəsdə nola halım; Sındırdı bəlapər ilə ba-lım. Füzuli. Mənim şahinim də pərü balını; Gərir üfüqlərə ehtişam ilə. M.Rahim. □ Pər açmaq (vurmaq)
qanad açmaq, qanad çal-maq, uçmaq. Simurq göydə pər vurub, nər kimi nərildəyirdi. (Nağıl).
B ax qanad
cü menada. Suyun şəf-faflığından dənizin dibi görünürdü: məxmər kimi yaşıl yosun, xırda və iri daşlar, üz-üzə pərlərini geniş açıb oynaşan balıqlar.. M.Sü-leymanov.
Müxtelif maşın ve qurğuların fırlanan hissesi, qanadı. Yeldəyirmanın pəri. Ventil-yatorun pəri. Təyyarənin pəri.
Dəyirman pərləri elə fırlanır ki, görmək olmur. Mir Celal. // Deyirman çarxmm üzerine su tökü-lüb herekete getirilen hissesi. Novdan lülələ-nib çıxan qüvvətli su qocanın qayırmış olduğu bir cüt dəyirman daşının pərinə çırpılırdı. S.Rehimov.

PƏRAKƏNDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf ve sif. [fars.]
Bir yerde ve müntezem halda olmayan; nizam-sız, qarmaqarışıq, dağınıq. Qoşun dəstə-dəstə, pərakəndə bir halda gəlib-keçirdi. çemen-zeminli. Direktor masanın üstündə pərakəndə halda olan kağızları nizama saldı. Q.İlkin. □ Pərakəndə düşmək (olmaq)
dağılmaq, dağınıq hala düşmek, müteşekkilliyini itir-mek, darmadağın olmaq. [Qasid:] Yerdə qala-nın bir hissəsi Cəfərqulu xan tərəfə keçdi və qalanı pərakəndə olub, hərəsi bir yana qaçdı. Ə.Haqverdiyev. [Hadi Lele:] Bu xanədanın, dağılıb pərakəndə düşməyinə bais olma. S.S.Axundov.
Dağınıq, perişan.
.Nərgizin görkəmi, Mixailin pərakəndə saqqalı karıxmış Gön çərkəzin inamını artırırdı. B.Bayramov. [Meryemin] pərakəndə halda çiyninə səpil-miş uzun şabalıdı saçları, təzə açmış gül kimi saf çöhrəsi.. Səlimi məst edirdi. H.Seyidbeyli.
◊ Pərakəndə satış tic.
topdan deyil, ededle ve ya az miqdarlarla satılan, yaxud alınan (istehlak malları haqqında).
.çoxişlə-nən mallar üçün aşağı salınan vahid dövlət pərakəndə satış qiymətləri qoyulmuşdu. (Qe-zetlerden).

PƏRAKƏNDƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Perakende şeyin hal ve veziyyeti; dağınıqlıq, nizam-intizamsızlıq, qarmaqarışıqlıq. Gənc leytenantın
. üzündə, uzun qara kirpikli gözlərinin qapanışında, qara, qıvrım saçlarının pərakəndəliyində çox pərişan bir görkəm var idi. Ə.Veliyev.
// Adda-buddalıq, dağınıqlıq, müeyyen qayda ve seliqenin olmadığı hal. Belə pərakəndəlik, evlərin müxtəlif biçimi,
. yolların toz-torpaqlı olması [Şahmarı] darıxdırırdı. B.Bayramov.

PƏRÇİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İki şeyi bir-brrrne bağlamaq (bend edib berkitmek) üçün metal mil ve onun döyülüb yastılanan ucu. □ Pərçim etmək (eləmək)
1) b a x pərçimləmək; 2) sıx bir yere tepilmek, soxulmaq, girmek. Kəklik
. özünü bir kola pərçim elədi. B.Bayramov. Pərçim olmaq
1) sığışmadığı dar bir yere tepilerek heç bir yana döne ve ya çıxa bil-memek, sıxılıb qalmaq. Dar paltar geyəndə adam pərçim olur. Stoluna pərçim olmuş stol-bazı; tanı, fəqət saya salma. X.Rza; 2) bir şeyin içine girmek, sancılmaq, sancılıb qal-maq, ilişmek, ilişib qalmaq. Hirslə şığıyan tərlanın ürəyindən pərçim olan iti qələmənin neştər ucu onun kürəyindən çıxmışdı. S.Re-himov.

PƏRÇİMLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Perçimlemek"den f.is.

PƏRÇİMLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Perçimle bağlamaq,
berkitmek. Döşəməsilənin hissələrini pərçim-ləmək.
Soxmaq, sancmaq. Xəncəri ürəyinə pər-çimləmək.

PƏRÇİMLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Perçimlenmek"denf.is.

PƏRÇİMLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Perçimle bağ-
lanmaq, berkidilmek.
özüne yer elemek, girmek. Kitab da vardır ki, hər sətri mismar; Zorla pərçimlə-nir beynə, ağıla. S.Vurğun.
İlişib qalmaq, çıxmamaq, ilişmek. Balta quyuda pərçimləndi.
Vurulmaq, sancılmaq, girmek, batmaq. Xəncər ürəyinə pərçimləndi.

PƏRDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Qapı, pencere ve s.-den asılan örtü ve ya bir yeri iki hisseye ayırmaq üçün asılan iri parça. Tül pərdə. Pərdə ilə otağı iki hissəyə bölmək. Qapıya pərdə salmaq.
Gün Imranın üstünə düşəndə qarı dirəklərin arasına pərdə tutardı. İ.Şıxlı.
Teatrda sehneni tamaşa salonundan ayı-ran asılmış iri örtü. Pərdə qalxır, Əsgər oxu-yur.. ü.Hacıbeyov. Səhnədən yeni pərdə asıl-mışdı. Ə.Sadıq.
Sehne eserlerinin en böyük hisselerin-den her biri. Iki şəkildən ibarət pərdə. Balet üç pərdədən ibarətdir. Birinci pərdədə çıxış
etmək.
Əsərin ən gərgin yerləri olan IV və V pərdələrdə Almaz şiddətli həyəcanlar ke-çirir. M.Arif. Tamaşanın ikinci pərdəsi oyna-nırdı. Mir Celal.
Bezi simli musiqi aletlerinin (tar, saz ve s.) qolundakı bölmelerden her biri (bun-ların her birine barmaqla ve ya mizrabla to-xunduqda başqa bir ses çıxarır). Oğlan sazın zil pərdəsini dilləndirir. A.Şaiq. [Memmed aşığa:] Barmağın gəzdikcə pərdələrdə, mən; Min ilham almışam o nəğmələrdən. Z.Xelil. Muğamdakı həzin-həzin pərdələrdən; Divar-ların dönəminə naxış vurdun. B.Vahabzade.
Mayenin üzerinde emele gelen tebeqe. Südün üzərindəki yağ pərdəsi. Gölməçə neft pərdəsi ilə örtülüdür.
məc. Bir şeyi her terefden örten, bürü-yen, qapayan nazik tebeqe. Toz pərdəsi. Du-man pərdəsi.
Gecənin pərdəsi tamam sö-küldü; Günəşin telləriyerə töküldü. H.K.Sa-nılı. çiçək öz gülüşü ilə Muxtarın sifətindəki xəcalətpərdəsiniyırtdı. Ə.Veliyev.
anat. Canlı orqanizmde bir boşluğu ikiye bölen nazik tebeqe. Qulaq pərdəsi. Göz pər-dəsi.
məc. çarşab, ümumiyyetle, görmeye mane olan şey menasında. Pərdədə saxlanma, çıx, ey sevgili dildarımız. M.Hadi. □ Pərdə çəkmək məc.
b a x pərdələmək. Məni çox gənc ikən ağlatdı zaman; çəkərək pərdə o xoş mənzərəyə. Ə.Cavad. Pərdəyə bürünmək-üstü örtülmek, görünmez olmaq. Bütün şəhər qaranlıq bir pərdəyə bürünmüşdü. S.Rehman.
məc. örtü, örtük. Dan yeli hər yana ətir dağıdır; çöllərə çəkilir yaşıl bir pərdə. A.Şaiq. Qara buludlar qalın birpərdə kimi göy üzünü örtmüşdü. M.İbrahimov. Elə bil üfüqə
. bo-zumtul pərdə çəkilmişdi. Ə.Əbülhesen.
məc. Böyükle kiçik, yaxud qadınla kişi
arasında gözlenilmeli olan hörmet, abır-heya
hissi. Arada pərdə olmalıdır.
◊ Pərdəni aradan götürmək
bax pər-dəni yırtmaq. [Mezlum:] Aslan, belə danış-ma, gəlpərdəni aradan götürməyək. S.Veli-yev. Pərdəni yırtmaq
böyükle kiçik ara-sında gözlenilmeli olan hörmet münasibe-tini pozmaq, gözlememek; abır, heya hissini itirmek. Insan nə iş görsə gərək pünhani gör-sün, pərdəni yırtmasın. S.Rehimov. Pərdə¬sini qaldırmaq
açıb göstermek, aşkara çı-xarmaq, üze çıxarmaq, aşkar etmek. Qaldır pərdəsini keçmişin bir az; Bax! Kimdir sahildə duran ixtiyar.. R.Rza. Gözdən pərdə as-maq
bax göz. [Kazım:] Görürəm səninlə danışmaq çox çətindir, Kosaoğlu. Sən başa düşmürsən ki, hökuməti aldadıb gözdən pərdə asmaq ən böyük cinayətdir?! İ.Şıxlı.
pərdə-pərdə zərf Bir perdeden o biri perdeye keçerek, perdeleri seslendirerek (bax pərdə
cü menada). Səsləndi pərdə-pərdə ruhumdakı rübabım. M.Müşfiq. Tarçı çalaraq pərdə-pərdə qalxmağa başladı. Ə.Memmedxanlı.

PƏRDƏARASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Perdeler arasında olan (bax pərdə
cü menada). Pərdəarası fasilə.

PƏRDƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Perdelemek"den f.is. PƏRDƏLƏMƏK f.
Qabağını örtmek, tut-
maq, görünmez etmek. Duman günəşi pərdə-lədi.
məc. Ustünü örtmek, ört-basdır etmek, gizletmek. Oz məqsədini pərdələmək. Cina-yəti pərdələmək.
[Veliehd:] Əlbəttə, hər anda və hər kəsin andına inanmaq olmaz, çünki bəzən andlar yalanları doğrultmaq, bəzən də həqiqəti pərdələmək məqsədlərinə xidmət edir. M.S.Ordubadi. // Uze vurmamaq, göstermemek, büruze vermemek, gizletmek. Cuma arvadına qarşı duyduğu soyuqluğu pər-dələmək haqqında düşündü.. Ə.Əbülhesen.

PƏRDƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Perdelenmek"den f.is.

PƏRDƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
örtülmek, qa-
bağı tutulmaq, görünmez olmaq. Ayın solğun işığı hərdən bulud ilə pərdələnib, uşaqları qaranlığa qərq edirdi. C.Cabbarlı.
məc. Ustü örtülmek, ört-basdır edilmek, gizledilmek. Rus ədəbiyyatının çox zəngin təcrübəsindən, elə də öz ədəbi təcrübəmizdən bilirik ki, heç bir böyük yazıçının yaradıcı-lığındakı nöqsanlar pərdələnmir. S.Rehimov.
qayıd. örtünmek, özünü bir şeyle örte-rek görünmez etmek.

PƏRDƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Perdesi olan, perde salın-mış, perde asılmış. Pərdəli qapı.
Pəncərəsi ipək pərdəli evlərdə; Min təlaş var, min həşir.
R.Rza.
Saylardan sonra gelerek, sehne eserinin neçe perdeden ibaret olduğunu gösterir. Uç pərdəli komediya. Dörd pərdəli drama.
Zərf mənasında. Aradakı hörmet, heya, edeb normalarına riayet ederek. [Mirze Ce-mil] qızla pərdəli dolanmaq, həyalı rəftar et-məkfikrində idi. Ə.Veliyev.
məc. Açıq olmayan, üstüörtülü. Pərdəli söz.
[Qoca:] Oğlum, sən pərdəli (z.) danış-dın, sözlərini anlamadım, nə demək istəyir-sən? A.Divanbeyoğlu. Pərdəli, ikimənalı da-nışıqlardan da xoşum gəlməz. Ə.Veliyev.

PƏRDİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Damın üstüne, taxta ve ya kü-leşin altına qoyulan tir. Nazik pərdi. Damın pərdisi çürümüşdür.
Külək əsir, şaxta kəsir; Pərdilərdən asılmışdır sırsıralar. R.Rza. Pər-diləri və taxtaları hisdən qapqara olan tavan-dan asılmış yeddilik lampa
. buranı çox pis işıqlandırırdı. Ə.Əbülhesen.

PƏRDİLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Perdilemek"den f.is.

PƏRDİLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Dama perdi düzmek,
damın üstüne perdi uzatmaq. Damı pərdilə-mək.

PƏRDİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Perdi üçün yarar, perdi üçün yonulub hazırlanmış. Pərdilik şalban. // İs. menasında. Pərdilik kəsmək.

PƏRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Burnun xarici deşiklerinden her biri. [İlyas:] Hirsindən [Terlanın] geniş açıl-mış burunpərələri elə bil od saçırdı. Ə.Mem-medxanlı. Qaya atın sakit qalxıb-enən burun pərələrini Cəmilə göstərdi. Q.İlkin.