Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
PƏRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Girde yastı metaldan (esasen qızıldan, gümüşden) düzeldilmiş yastı, ortası deşik bütöv deyirmi nazik lövheciklerden ibaret qadın bezeyi. Qızıl pərək. Gümüş pərək. // Parıldayan materialın xırda, nazik qırıntısı. Gəlinin üzünə ağ-sarı pərəklər yapışdırıb, başına parlaq cığcığa tökdüklərindən onun hər tərəfi parlayırdı. M.S.Ordubadi.

PƏRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax pərə.
.Burunpərəklərige-niş açılmış
. zərif Qarabağatı birdən qılça-ları biçilmiş kimi yerə sərildi. M.Rzaquluzade.

PƏRƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. üzerinde perek olan, üze-rine perek yapışdırılmış ve ya sepilmiş (b ax pərək1). [Xanımın]
.ortadan ayrılmış saç-larının üzərində qızıl pərəkli araqçın yan qo-yulmuşdu. çemenzeminli. Elə bil ulduzlar üzünə gümüş pərəkli bir duvaq salmış,
. sa-hildə cərgələnmiş şümşad qamətli ağaclar əsrlik tamaşasına durmuşdu. Ə.Memmed-xanlı.

PƏRƏQULAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. bax sallaqqulaq.

PƏRƏN-PƏRƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

pərən-pərən düşmək (olmaq)
bir-birinden aralı düşmek, bir-birini itirmek, here bir yere dağılmaq. Balaca uşaqlar ayaqyalın titrəyə-titrəyə və ağlaya-ağlaya pərən-pərən düşmüşdülər. C.Mem-medquluzade. [Ağasıxan:] Kəndlər xaraba haldadır, hamı pərən-pərən olub, dağılıb.
.Bunun dalı aclıqdır. çemenzeminli. Düşdü quşun balaları; Yuvasından pərən-pərən. M.Dilbazi; pərən-pərən salmaq (etmək)
bir-birinden aralı salmaq, bir-birinden ayır-maq, hereni bir yere atmaq, dağıtmaq. Mü-haribə ailə üzvlərini pərən-pərən etdi.
Mid-hət də quzğun sürüsünü pərən-pərən saldı. Ə.Veliyev.

PƏRƏSTAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Xidmetçi, qul-luqçu, qul, cariye.
məc. Perestiş eden, perestişkar. □ Pə-rəstar olmaq
baxmaq, xidmet etmek, hi-maye etmek.

PƏRƏSTARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Baxma, himayeçilik, himaye etme, perestar olma. □ Pərəstarlıq etmək
bax pərəstar olmaq ("pərəs-tar"da). Ancaq Səfdərin bacısı Reyhan xanım naxoşa pərəstarlıq edirdi. T.Ş.Simurq.

PƏRƏSTİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Sitayiş etme, ta-pınma, ibadet etme, secde etme. □ Pərəstiş etmək
sitayiş etmek, tapınmaq, ibadet et-mek, ilahileşdirmek, secde etmek. Bütlərə pərəstiş etmək.
Bir güruh eylər pərəstiş vəh-dətə.. H.Cavid. // Derin hörmet.
məc. Meftunluq, heddinden artıq vur-ğunluq; mehebbet. □ Pərəstiş etmək
mef-tun olmaq, heddinden artıq perestiş derece-sinde sevmek. [Xaver Arife:] Xavərsana etsə də pərəstiş; Heyhat, dönərmi bir də keçmiş!.. H.Cavid. [Surxay:] Sus, Aydın! Gültəkinin o şairanə heyətinə, o füsunkar gözəlliyinə hər kəs pərəstiş edir. C.Cabbarlı.

PƏRƏSTİŞKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Perestiş eden, tapı-nan sitayiş eden; ibadet eden. □ Pərəstiş-kar olmaq
perestiş derecesinde sevmek, meftun olmaq, vurulmaq. Sevgilim, eşqü hə-vəsdən daha mən bizaram; Indi bir başqa dil-arama pərəstişkaram. A.Sehhet. [Əzra Zeh-raya:] Səndə bir öylə hüsnü cazibə var; Ki, olur hər görən pərəstişkar. H.Cavid.
məc. Perestiş derecesinde seven; mef-tun, vurğun. [Rasim Yavere:] Etirafetməliyəm ki, mən də bu cür sənətin pərəstişkarıyam. M.İbrahimov.

PƏRƏSTİŞKARANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Perestiş eder-
cesine, sitayişkarane, derin hörmetle. Şeyda dərhal yerindən qalxar, pərəstişkaranə bir tövrlə ona doğru irəlilər. H.Cavid.

PƏRGAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Daire çekmek ve çertyojlarda xettin uzunluğunu ölçmek üçün iki qollu alet; sirkul. Pərgarla dairə çəkmək.

PƏRGAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Bacarıqlı, bacaran, usta. [Hacı Murad:] De görüm, yeməkdə pər-garsan, ya yox! S.S.Axundov. [Nermine:] Deməyə, danışmağa pərgarsan, ancaq əlin-dən bir iş gəlmir. B.Bayramov.

PƏRGAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Qayda, seliqe, nizam; bir şeyin saz veziyyeti. Evimizə ozan gəlib-dir; Pərgar pozan gəlibdir; Gündüz olan iş-ləri; Gecə yazan gəlibdir. (Bayatı).

PƏRGAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [lat. Circinus] Göyün Cenub yarımküresinde bürc.

PƏRGARLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Pergarlamaq"dan f.is.

PƏRGARLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Nizam-intizam yarat-maq, qaydaya, seliqeye salmaq; sahmanla-maq. Sabahdan etibarən öz evlərini lazımınca pərgarlarsan. M.S.Ordubadi.
◊ Qurşağının altını pərgarlamaq
qar-nını doydurmaq, yaxşıca yeyib doymaq. [Xelil:] Qurşağın altını pərgarlayandan sonra bığları eşib, buğlana-buğlana gediniz. N.Ve-zirov.

PƏRGARLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Pergarlaşmaq"dan f.is.

PƏRGARLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Ustalaşmaq, mahir-leşmek, bişmek, meharet qazanmaq. Işdə pərgarlaşmaq.
Və o gündən
. zenit topları düşmən tanklarını yandırmaqda pərgarlaş-mağa başladı. Ə.Əbülhesen.

PƏRGARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ustalıq, mahirlik, bacarıq, meharet.

PƏRİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Əsatirde: cinlerin çox gözel ve cazibeli qadın şeklinde tesevvür olunan qismi.
məc. çox gözel, mesum, xoşxasiyyet qadın ve ya qız haqqında. Başına döndüyüm, ay qəşəng pəri; Adətdir, dərərlər yaz bənöv-şəni! Qurbani. Yox mənim başqa pərilərdə, gözəllərdə gözüm. S.Rüstem. Ey könlümü bir yol güldürən pəri; Niyə ağlar qoydun illərcə məni. Ə.Cavad.
◊ İlham (şeir) pərisi
senetkara ilham veren, onu ruhlandıran, şövqe getiren amil. Ilham pərisinin açdığı dadlı; Dillərdən küsə-rəm, səndən küsmərəm! M.Müşfiq. Ey ilham pərisi, varsansa əgər; Bu axşam üstümə qa-nadını gər; Qanım bir hərarət alsın qanın-dan; çıxım bu fikirlər burulğanından. M.Araz.

PƏRİCAMAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. peri ve ər. cemal] bax pəriüz(lü). Yüz vədeyi-vüsal eləsin ol pəricamal; Nərgis gəlib görünməsinin ehti-malı yox. S.Ə.Şirvani.

PƏRİÇÖHRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] bax pəriüz(lü). Bu pəriçöhrələr eşqində gözəldir, Vahid! Qəzəli sən deyəsən, mən oxuyam əzbərdən. Ə.Vahid.

PƏRİSİMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. peri ve ər. sima] bax pəriüz(lü). Eypərisima, sənin didarının müş-taqiyəm. M.P.Vaqif.

PƏRİSURƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. peri ve ər. suret] bax pəriüz(lü).

PƏRİŞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf [fars.]
Dağınıq, qatma-qarış, nizamsız. Ağarmış saçları çiy-ninə tökülmüş, pərişan saqqallı bir qoca
. dar küçə ilə gedirdi. çemenzeminli.
.Səlim [Meh-ribanın] tərləmiş üzünə tökülmüş pərişan saç-larını bir tərəfə edib alnının tərini sildi. S.Hü-seyn. □ Pərişan etmək
peren-peren sal-maq, dağıtmaq, darmadağın etmek. Girsə o səngərə tək bir qəhrəman; Bütün bir alayı edər pərişan. H.K.Sanılı. Pərişan olmaq
darmadağın olmaq, peren-peren düşmek; dağılmaq. Havada parladı qızıl bir nişan; Gərayın dəstəsi olub pərişan.. S.Vurğun.
Qemli, kederli, qüsseli. Pərişan gəzir-sən bütün aləmi; Gözündə ilk bahar zimistan olur.. S.Vurğun. [Afet:] Yaramı açma gəl, Pəri, qan gedər; Afət bu dünyadan pərişan gedər. M.Rahim. □ Pərişan etmək
çox meyus etmek, kederlendirmek, qüsselendir-mek, qemlendirmek. Bir tərəf şanə dağıtdı zülfünü, bir yan səba; Hər tərəfdən hər biri könlüm pərişan etdilər. S.Ə.Şirvani. Bütün ömründə çox az xəstələnən, son illər heç xəs-tələnməyən Böyükkişinin qəflətən yorğan-döşəyə düşməsi xanımın halını olduqca pəri-şan etmişdi. S.Rehimov. Pərişan olmaq
qemlenmek, kederlenmek, qüsselenmek, çox meyus olmaq. Istəsən könlüm kimi zülfün pərişan olmasın; Ol qədər cövr et mənə ah etmək imkan olmasın! M.Ə.Sabir.