Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

BEHBUDLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Behbudla vu-rulmaq, yaralanmaq.

BEHBUDLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Behbudlaşmaq"dan f.is.

BEHBUDLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş. Bir-birini beh-
budla vurmaq, yaralamaq.

BEHIŞT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Dini etiqadlara göre, bu dünyada savab iş görmüş adamların axiretde seadet içerisinde yaşayacaqları yer; cennet. [Xortdan:] Pərvərdigara, belə mü-qəddəs kişi cəhənnəmə düşəndə bəs behiştə kim göndəriləcək? Ə.Haqverdiyev.
məc. Sonderece gözel, menzereli, ürek-açan yer haqqında. Dünya gözümdə behişt bağına döndü. M.F.Axundzade. [Rüstem:] Paris, nə Paris! Yer üzünün behişti desək, yenə xata eləməmişəm! Ə.Haqverdiyev. [Sefer bey:] Pəh, pəh xudavəndi-aləm gör nə gözəl yerlər yaradıb, bura nəinki "el bu-lağı", lap behiştin bir guşəsi demək olar... B.Talıblı. Bir bağım var, səfalı, yaraşıqlı və behişt kimi bir yerdir. M.İbrahimov. // Şairane teşbihlerde. Sən bir behiştsən, zəmzəm ziynətdir; Nə fərq elər əhvalıma, sevdiyim. M.V.Vidadi. Mənim bağü behiş-tim yardır, cənnətdə karım yox. S.Ə.Şirvani.

BEHIŞTLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. Dini nöqteyi-nezerden günahsız olduğu üçün behişte la-yiq olan (ölen adama hörmet üçün deyilir).
Hacı, Allah atanı behiştlik eləsin. Ə.Haq-verdiyev.

BEHLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Behlemek"denf.is.

BEHLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Beh vermek.

BEHLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Behleşmek"denf.is.

BEHLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş. Beh verib şertleş-mek, razılaşmaq, sazişe girmek, uzlaşmaq. Novruzqulu
. karvansaraya gedib, arabanı danışıb behləşərdi. H.Sarabski.

BEHLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Beh alınmış, behi verilmiş; satılmış.

BEHMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. Adeten filan-behman şeklinde işlenir (b ax fllan-behman).

BEKON : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ing.] Hise verilmiş ve ya duz-lanmış piysiz, cavan donuz eti.

BEL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bedenin ortası, qurşaq bağla-nan yeri. İncə bel. Beli ağrımaq. Belinə qayış bağlamaq. Belə qədər suya girmək.
Bu sün-günü onlar sağ tərəfdən bel qayışlarından
asmışdılar. Ə.Əbülhesen. Belində qəbzəli xəncər olan bir kişi içəri girdi. İ.Əfendiyev.
İnsanın ve bezi heyvanların qarnının arxa terefi, sağrı ile çiyinler arasındakı hisse; dal. Əyri bel. Beli bükülmüş. Yükü atın belinə qaldırmaq.
Elə, obaya səs düşür. İgidlər at belinə qalxır. M.İbrahimov.
.Kürən at belində ağırlıq hiss etməyib yolun çoxusunu oynaqlayır. S.Rehimov. □ Bel sümüyü anat.
onurğanın ayrıca sümüyü. Bel sütunu anat.
insanda ve bezi heyvanlarda: bel ortasındakı bir-birinin içine keçmiş sümük ve qığırdaqlardan ibaret onurğa sümüyü.
məc. Hündür dağın iki tepesi arasın-dakı eyrilmiş yer ve alçaq keçid. Şehli kən-dinin sağ tərəfində yalın beli ilə xırmanlar salınmışdı. S.Rehimov. Baxsanız a, beli çök-müş yamaca; Sinəsində şən quzular bəslənir. A.Şaiq. Min Qazaxda köhlən ata; Göy yaylaqlar belinə qalx. S.Vurğun.
məc. Dövre, etraf. Səhərin belinə yarım-qurşaq kimi dolanan minlərcə sahil işıqları yerə səpilmiş ulduzlar kimi sayrışırdı. M.Hüseyn.
0 Bel bağlamaq
güvenmek, inanmaq, etibar etmek, arxalanmaq, arxayın olmaq, xatircem olmaq. Sənin qapında Firəngiz həqir cariyədir; Günəş də xidmətə bel bağ-lamış dilü candan. Heyran xanım. [Bayram:] Zalxa hiyləgər arvaddır, ona bel bağlamaq olarmı? M.F.Axundzade. Naçalniklərə, pristavlara, yasavullara bel bağlamaq olmaz. Ə.Haqverdiyev. Bağlamaq bel, ya güvən-mək çox çətindir zahidə. C.Cabbarlı. Beli bükülmək
1) qocalmaq; 2) ağır müsibet, bedbextlik, felaket üz vermek. Beli sınmaq (qırılmaq) məc.
bax beli bükülmək
ci menada. [Xan:] Məmməd, belimiz sındı,
dedi,
görürsən, Ağası duz-çörəyimi itirib, necə namərdlik elədi. çemenzeminli. Belinə çöpdən dirək
görülmüş bir işe qarşı is-tehzalı münasibet bildiren ifade. çox əziy-yət çəkirsən, belinə çöpdən dirək. Ə.Haqver-diyev. Belini bükmək məc.
ağır bir fela-kete, bedbextliye, müsibete meruz qalaraq qocalmaq, ruhen ve cismen sarsılmaq. Belini sındırmaq (qırmaq) məc.
çox ağır menevi zerbe vurmaq, son derece sarsıt-maq, bedbext etmek.

BEL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sağ ve ya sol yanında ayaqla basmaq üçün çıxıntısı olan uzun saplı qaz-ma aleti. Dəmir bel. Bel ilə belləmək.
Ulduz həyətə girərkən [ana] hasarın yanında əlində bel yer qazırdı. Ə.Memmedxanlı. Fəhlələr işə başladılar. çoxu yeri bel ilə qazırdı. Ə.Sadıq.
0 Əlinə bel vermək məc.
qızışdırmaq, tehrik etmek. Dəliyə yer ver, əlinə bel. (Ata. sözü).

BELAGACI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Arabaya qalanmış otun üstünden atılan uzun ağac.

BELBAGI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bele bağlanılan her şey (qayış, toqqa, qurşaq, kemerbend ve s.).
.Belində gümüş körpülü belbağı, qıçında çin ipəyindən şalvar olan qonşu oğlu
. yol-daşları ilə söhbətə gedərdi. H.Sarabski.

BELBAGLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. etnoqr. Keçmişde gelin köçürüldüyü zaman oğlanın yaxın qo-humlarından birinin desmal ve s. ile gelinin belini bağlama adeti. Belbağlamanın icra-sından sonra, Kiçikbəyimin bir qoluna İbra-him xan, o birisinə Vaqifgirib, kallayının ortasına gətirdilər. çemenzeminli.

BELÇIKALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Belçika ehalisine men-sub adam.

BELETÄJ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr.]
Teatrın tamaşa salo-nunda parterden yuxarı birinci yarus. [Yeni teatr binasında tamaşaçı yerlerinin] bir his-səsi beletaj şəklində 24 lojada yerləşdiril-mişdir. "İncesenet".
Evin aşağıdan ikinci, adeten en yaxşı mertebesi. Onun mənzili beletajdadır.

BELƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz.
Bu cür, bu teher, bu kimi, bu sayaq. Mən belə adam görməmişəm. Belə işlərə yol vermək olmaz.
Fikirləşirəm,
. axırda yəqin edirəm ki, hələ gərək belə də olsun. M.Ə.Sabir. [Suraxanski:] Mən heç vaxt.. demərəm ki, məni tərif et. Belə təvəqqe ancaq mənə əskiklik gətirib, mənim şənimə toxunar. Ə.Haqverdiyev. // Bu qeder, bunca. Belə gec niyə gəldin?
Sən ki bu qaydada belə gözəlsən; Yoxdu gözəllikdə sənə tay, gözəl. Aşıq Abbas. [Kerbelayı Receb:] Hacı, dərdin alım, nöşün belə kəmhövsələ olmusan? N.Vezirov.
"Hetta" menasında bağlayıcı kimi iş-lenir. Firidun sual belə vermədən xarabaya girdi. M.İbrahimov. Beş dəqiqə belə keçmə¬miş asfaltlı yolda təzəcə abı rəngə boyanmış
. maşın göründü. M.Hüseyn. Burada ağac-lar belə sınmış, bağçalar qurumuş,
. hey-vanlar belə sanki qaçıb bu kənddən uzaq-laşmışdılar. Ə.Memmedxanlı.
Bu boyda, bu yekelikde. Belə ağacın başına qalxmaq çətindir.
dan. Bu terefe, bu yana, o terefe, o yana. Bir-birimizdən ayrıldıq, mən belə gəldim, o belə getdi.
"Bundan", "bu günden" sözleri ile be-raber: bundan sonra, bundan etibaren, baş-layaraq. Bundan belə mən sizə gəlməyəcəyəm.
- Nə yaraşır sana, divanə könül; Həmdəm olmaq yara bu gündən belə. Q.Zakir.
Yalnız cem şeklinde: belələr(i)
bu cür adamlar. Belələrinə söz kar eləmir. M.Hüseyn.
Qoşa şekilde: belə-belə
bax belə
ci menada. Bizə belə-belə adamlar lazım deyil. C.Memmedquluzade. Belə-belə fikir-lər Rüstəm bəyi artıqlığınca məşğul edirdi. çemenzeminli. Sən belə-belə işlərə qarış-masan, yaxşıdır; özüm bilərəm. Ə.Əbülhesen.
"Ki" bağlayıcısı ile: bele ki (eski for-ması "bele kim")
netice bildiren qovuşuq cümleleri birleşdiren bağlayıcı yerinde işlenir ("buna göre de" menasında). Belə kim mən görürəm dilbərimin, qəmzəsini; öldürür aşiqi-sərgəştəni mərdanə bu gün. Reyhan xanım.
0 Belə ha
terif, beyenme menasında iş-lenen nida. Bir qarı fəxrlə dedi:
Belə ha!.. Deyəsən, bu gündən belə xəstəni xəstəxa-naya çalğı ilə aparacaqlar. "Kirpi". Elə belə
- 1) ne yaxşı, ne pis, babat, miyane, orta; 2) müeyyen meqsedsiz, qerezsiz, bikarçı-lıqdan. Elə belə tində durmuşdum.
[Qaçay:] Elə belə demək istəyirsənsə, de. Z.Xelil.
Belədən-belə
bir terefden o biri terefe, bu yandan o yana. Yük, minik çəkirsən belədən-belə; İşləmək olmaz, a canım, bir belə! A.Sehhet. Göydə əlvan buludlar keçir belədən-belə. R.Rza.

BELƏCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Bunun kimi, bu cür, bu teher, bele, tamamile bu cür, bu qayda ile, bu terzde. [Rüxsare] beləcə düşünür və yo-rulmadan çalışırdı. S.Rehimov. Beləcə, bir qədər dalğınlıqla çölə baxdıqdan sonra, bir¬dən qadın gözlərini döndərdi. Ə.Əbülhesen. Gözəl bir çiçək arını necə cəlb edirsə, Şirinin gözəlliyi də surxayları beləcə cəlb edir. İ.Əfendiyev.

BELƏLIKDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf dan.
Bele olduqda, bu halda, eger bele olsa. Beləlikdə mən sənə yoldaş deyiləm.
Bu veziyyetde, bu halda, bu qaydada. İş beləlikdə qaldı.

BELƏLIKLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ara s. (bezen "de" edatı ile işlenir). Bu qayda ile, bu cür, demek (netice olan ikinci cümlenin evvelinde işlenir). Beləliklə, Rüxsarə təbdən-təbə düşürdü. S.Rehimov. Beləliklə də, Cuma iki gün yax-şıca istirahət etdi. Ə.Əbülhesen.

BELIBAĞLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Beli bağlı olan, beli qur-şaq ve s. ile bağlanmış.

BELIBAĞLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Qırğı böyüklükde yırtıcı bir quş.