Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

T : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaycan elifbasının iyirmi yeddinci herfi. B ax te.

TA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əd.
Bir şeyin başlandığı nöqteni bil-dirir; lap (ondan sonrakı isim çıxışlıq halda olur).
.Dənizin ta göbəyindən qopub gələn dalğalar
. gəmini bir top kimi atıb-tuturdu. A.Şaiq. [Tahir] bəlkə də sərnişinlərin hamı-sından əvvəlpəncərəyə yanaşıb, ta uzaqlar-dan şəhərə baxırdı. M.Hüseyn. Inad və qə-tiyyət ta uşaqlıqdan [Əreblinskinin] qəlbinə hakim olmuşdu. S.Rehman.
Bir işin heddini, qurtaracağım, sonunu bildirir (ondan sonrakı isim yönlük halda olur). Onu ta saat üçə qədər gözlədik. Küçənin ta axırına qədər yüyürdüm.
[Melik Memmed] ta sübhə kimi barmağının ağrısından yata bilmədi. çemenzeminli. Məktəbin gen, hündür qapısından ta darvazaya qədər olan bir-iki yüz addımlıq ensiz xiyaban bir az kölgəlikdi. Ə.Əbülhesen. Qayanın altındakı uçurum-dan çınqıl süzərək ta dərəyə qədər gedirdi. B.Bayramov.
Meqsed bildirir
ta ki, madam ki. Baha-dır istədi ki, gizlənsin, ta qız onu görməyə. N.Nerimanov. □ Ta ki
bax ta (
cü me-nada). Ta ki mənzurun olubdur, Qövsi, ol qa-mət sənin; Yey gəlir min sərvdən bir misrəi-mövzun sənə. Q.Tebrizi.
Daha, bir de, artıq, bundan bele. [Niya-zalı:] Məni öldürmə, ta heç kəsnən işim olmaz. "Qaçaq Nebi". // Daha. [Meşedi Ağakişi:] A balam, getmirsən getmə, ta yalan niyə de-yirsən? C.Memmedquluzade. [Hacı Mehdi:] Indi ta mən bir zad bilmirəm. Ə.Haqverdiyev.

TAAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Xörek, yemek, bişmiş. Taam bişirmək.
[Pişxidmetbaşı:] Tapşırmı-şam, aşpazlar şam üçün taam hazır etməyə məşğuldurlar. M.F.Axundzade.
Yemek, yeme, yemek işi. Insafımın və vicdanımın yanında məsul olaram, əgər yalan desəm ki, təqribən yarım saat mənim taamım çəkdi. C.Memmedquluzade. Taamdan sonra Qızxanım süfrəniyığışdıraraq dedi. S.SAxun-dov. □ Taam etmək
xörek yemek.

TAARÜF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir-birini tanıma, bir-biri ile tanış olma, bir-birini tanıma.

TAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Güc, qüvvet, taqet. Əlinin tabı yoxdur.
Yatmaq üçün gözlərimin xabı var; Dərd çəkməyə mən yazığın tabı var. "Qurbani". □ Tab (tabı) qalmamaq
güc-den düşmek, taqetden düşmek, üzülmek. Artıq qollarımda qalmamışdı tab; Uzmüşdü canımı çəkdiyim əzab. Ə.Cavad. Tab etmək (gətirmək)
dözmek, davam getirmek. [Abbas:] Könül necə tab eyləsin; Mən səndən ayrılım, gedim? "Abbas ve Gülgez". Əridir mum kimi daşı fəraqın, ey gül; Mən necə atəşi-hicranına bəs tab eləyim? S.Ə.Şirvani. Tab gətirməmək (gətirə bilməmək)
1) özünü saxlaya bilmemek, dayana bilme-mek, dözmemek. Əvvəl kağız yazdım və son-ra tab gətirmədim, bir teleqraf da vurdum. C.Memmedquluzade. Arvadlar tab gətirə bil-məyib ağladılar, kişilər başlarını yerə dikdi-lər.. N.Nerimanov. çoban onu bir az da sual-cavaba tutsaydı, Gözəl tab gətirməyib yenə ağlayacaqdı. M.Hüseyn; 2) duruş getire bil-memek, davam getire bilmemek. Düşmən tab gətirə bilməyib qaçır. "Qaçaq Nebi". Tab tutmamaq (tuta bilməmək)
bax tab gətirməmək (gətirə bilməmək). [Ağa Kerim xan:] Urəyim tab tutmayır, minbaşı, məni qınama, qınama!.. N.Vezirov. Bir azdan Gülöyşə ilə Xanım yerlərində tab tuta bilmə-yib, küçə tərəfə gəldilər. S.Rehimov. Tabdan düşmək
taqetden düşmek, gücden düşmek, haldan düşmek, üzülmek. Hüseyni o qədər vurdular ki, tabdan düşdü. S.Rehman. [Odunçuoğlu] tabdan düşmüş halda güclə ayaqlarını sürüyərək xan malikanəsindən uzaqlaşmağa başladı. Ə.Memmedxanlı. Tabı gəlməmək
gücü olmamaq, gücü çatmamaq, bacarmamaq.
.Vahidadi bir tələbə idi, Gəl-diyev ilə tutaşmağa tabı gəlməzdi. Mir Celal. Tabı kəsilmək
bax tabdan düşmək. Hic-rində gecələr kəsilib tabım; Günbəgündən artar cövrü əzabım. Q.Zakir.

TABAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Düyü, buğda ve s. hövserlemek, yaxud şey qoymaq ve ya başqa meqsedler üçün enli taxtadan oyulmuş ağacdan hazır-lanan dayaz, girde, ya uzunsov qab. Böyük ta-baqlara buğda töküb isladardılar. H.Sarabski. [Fatma arvad] obaşdandan qalxıb çirmənmiş, tabağı qabağına qoyub, pud yarım buğda unundan xəmir yoğurmuşdu. Mir Celal. // Tekne. Bəzən Mələk bacı işdən qayıdarkən eyvanda stolun üstündə dəyirmandan yenicə gətirilmiş bir tabaq un, təzə bişirilmiş çörək və ya bir dolça süd görərdi. Ə.Sadıq.

TABAQÇA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik tabaq, balaca tabaq. Tabaqçada xəmir yoğurmaq.

TABAQÇALANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tabaqçalanmaq"dan f.is.

TABAQÇALANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tabaqlanmaq.
Qızılgül axçalandı; Gülü tabaqçalandı; Can verəndə gəlmədin; Qəbrim də mıxçalandı. (Bayatı).

TABAQÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn.
Tabaqda şey gezdi-rib satan adam. Naməlum şəxs tez-tez saatına baxır, tabaqçı müsəlmandan şeylərini götürüb oradan başqa yerə getməsini tələb edirdi. M.S.Ordubadi.
Tabaq qayıran usta.

TABAQLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tabaqlanmaq"dan f.is.

TABAQLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Tabaq kimi enli
yastı olmaq; açmaq. Vaxt yetişib vədə çatanda, qızılgül kolları da düymələnib qönçələnir, sonra tabaqlanıb açır, bağçanın təmtərağını artırırdı. S.Rehimov. Baharın elə vaxtı idi ki, adam iki göz də satın alıb, açılan çiçəyə, tabaqlanan (f.sif.) güllərə baxmaq istəyirdi.. B.Bayramov.

TABAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Parlaq, parıldayan, işıqlı.

TABASARANLAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

cəm Dağıstanın Taba-saran ve Xiv rayonlarında yaşayan, iber-Qafqaz dillerinin lezgi qrupuna daxil olan bir dilde damşan kiçik xalq ve bu xalqa men-sub adamlar.

TABAŞlR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Kimya, rezin ve s. senaye sahelerinde işledilen yumşaq ağ ehengdaşı. // Hemin ehengdaşmm yazmaq, bir şeyi ağartmaq ve s. üçün işledilen par-çası, tozu ve ya mehlulu. Divarı tabaşirlə ağartmaq.
Semyonov lövhədə tabaşirin saat mexanizmi kimi ahəngdar şəkildə taqqılda-masından dərsin necə keçdiyini müəyyənləş-dirərdi. İ.Şıxlı.
◊ Tabaşir dövrü geol.
mezozoy erasının üçüncü geoloji dövrü.

TABAŞIRLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif
Tabaşir tozu qonmuş, tabaşire bulanmış. Əlləri bütün tabaşirlidir.
Terkibinde tabaşir olan. Tabaşirli məh-lul. □ Tabaşirli kağız
üzerine ağ yapışqan rengi çekilmiş kağız.

TABE : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Başqasının tabeliyinde, hökm ve iradesi altında olan, ondan asılı olan, onsuz heç bir şey ede bilmeyen, tabe olan. // sif. Tabe olan, asılı olan, tabeliye esaslanan. Tabe dövlətlər. // Is. mənasında. Xidmet üzre özünden böyüye tabe olan vezifeli şexs. Mü-dirin öz tabeləri ilə rəftarı gözəldir. □ Tabe etmək
asılı etmek, itaeti altına almaq, öz iradesine uyğun olaraq hereket etmeye mec-bur etmek, ram etmek. [Semed bey] hamını öz fikrinə, öz arzusuna tabe etmək istərdi. çemenzeminli. [Elçin:]
.Başsız axan suları özümüzə tabe etsək də, hələlik göylərə gücü-müz çatmır. Z.Xelil. Tabe olmaq
birinin ve ya bir şeyin hökmü altına düşmek, onun iradesi ile hereket etmeye mecbur olmaq, razı olmaq, itaet etmek, boyun eymek. [Ge-ray:] Beləliklə, o tabe olsa bizə; Şübhəsiz, baş əyər hər əmrimizə.. A.Şaiq.

TABElYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] köhn. bax tabelik. [Şah:] Mirzə Təqi xan, mən də istəmirəm, mənim tabeiyyətimdə olan məmləkətdə zülm olsun. C.Cabbarlı.

TÄBEL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[alm. Tabella]
Cedvel.
Fehle ve qulluqçuların işe gelib-getmelerini qeyde almaq üçün jetonlu lövhe (habele jetonun özü) ve ya defter. Tabelə qol çəkmək.

TABELÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İdare ve müessiselerde işçi-lerin işe gelib-getmelerinin tabel üzre uço-tunu aparan işçi.

TABELI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif: tabeli mürəkkəb cümlə qram.
budaq cümlesi baş cümleye tabe olan mürekkeb cümle; mes.: Yasəmən Qaraca qızı səslədi ki, gəlib onun başına su töksün. S.S.Axundov.

TABELIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tabe olma, asılılıq, tabeiy-yet. □ Tabelik göstərmək
tabe olmaq. Tabeliyində olmaq
birinden asılı veziy-yetde olmaq, serbest olmamaq. Tabeliyində saxlamaq
özünden asılı veziyyetde sax-lamaq, serbestlik vermemek. Əri Həmzədən başqa hamını, öz tabeliyində saxlamaq istə-yib, buna da müvəffəq olan Əminənin gərək indi də əmri yerinə yetə idi. Ə.Əbülhesen.

TABESIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.: tabesiz mürəkkəb cümlə
qram.
iki ve daha artıq müsteqil cümleden düzelen mürekkeb cümle; mes.: Hava tut-qunlaşır, ətraf dumanlı bir pərdəyə bürü-nürdü. M.Hüseyn.

TABLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tablamaq"dan f.is.

TABLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tablaşmaq. Bu dərdə tablamaq müşkül olsa da; Eşqsiz ürəyi daş sanıram mən. B.Vahabzade.
De, niyə qa-çaqsan aranyerindən?
Doğrusu, istiyə tab-lamıram mən. H.Hüseynzade.