Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TAPMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Axtarış, aramaq neticesinde meydana çıxarmaq, üze çıxarmaq, elde et-mek. Axtardığı kitabı tapmaq.
Gəzib güclə bir qapı tapa bildim. S.Rehman. Əlində zərf gəzib tapır ünvanı; Qaynayıb, başına vurur al qanı. M.Rahim. // Eyni menada adam haq-qında. [Sultan bey:] Axır gəlib səni tapdım, maralım, maralım, dilbilməz! ü.Hacıbeyov. [Mercan:] Tapmısan, tut ətəyindən, bərk tut; Başqa dilbərləri artıq sən unut! A.Şaiq.
// İtirdiyi ve ya bir yerde unutduğu şeyi teze-den elde etmek, özüne qaytarmaq. Itirdiyi pulu tapmaq. Açarı stolun yeşiyindən tap-maq. // Eyni menada itkin düşmüş ve ya yeri melum olmayan adam haqqında. Oğlunu tapmaq.
.Millətləryuxudan oyanıbgözlərini açdılar və pərakəndə düşmüş qardaşlarını tapıb, dağılmış evlərini bina etməyə üz qoy-dular. C.Memmedquluzade. [Qendab:] Mə-zahiri tapıb salamat olduğunu bildim. B.Bay-ramov. // Əlde etmek, ele keçirmek. [Selim qızı:] Biz bu kənddə iki nəfər kimsəsiz... yavan çörək, onu da güclə tapırıq.. C.Cabbarlı. [Fer-had] sağ cibini qurdaladı. Bir loğma quru qara çörək tapdı. Ə.Veliyev. // Xüsusi ted-qiqat, araşdırma, axtarış neticesinde aşkara çıxarmaq, açmaq, keşf etmek. Qazdan kau-çuk almaq üsulunu tapmaq. Yeni neft yataq-ları tapmaq.
.Bəzi naxoşların qanında bak-teri və mikrob adlı xırda heyvanat və ələfiy-yət tapdılar ki, onlar çirkab və qeyri natəmiz yerlərdə nəşvü nüma edirlər. H.Zerdabi. // He-sablayaraq, fikirleşerek bir şeyin neticesini, cavabını müeyyen etmek, elde etmek. Məsə-lənin cavabını tapmaq. Sözün kökünü tapmaq.
çox axtararaq axırda elde etmek; tapıb almaq. Ayağıma, nəhayət, ayaqqabı tapdım.
Neft səltənəti Bakıda neft tapmaq əzablı bir işə çevrilmişdi. A.Şaiq.
məc. Görmek, hiss etmek. Tahir bu ba-lacaboy uşağın varlığında suçu uşaqların kədər və iztirablarını tapırdı. S.Rehimov. [Bibixanım] elə bir xüsusiyyət tapa bilmirdi ki, xoşunagəlməsin. B.Bayramov. // məc. Bi-rini her hansı bir veziyyetde, halda görmek. Atasını xəstə halında tapdı. // məc. Əlde et-mek, nail olmaq. [Geldiyev] illərdən bəri ar-zuladığı "normal" həyatı tapmışdı. Mir Celal.
Danışılan bir söze ve s.-ye istehzalı mü-nasibet bildirir. Deməyə söz tapmısan! Tərif-ləməyə adam tapdınız!
Bir sıra isimlerden sonra gelerek, mü-rekkeb feil ve müxtelif ifadeler düzeldilir; mes.: fürset tapmaq, macal tapmaq, söz tap-maq, nöqsan tapmaq, yol tapmaq ve s.

TAPPATAP : Azerbaijani Explanatory Dictionary

TAPPATUP
təql. Bir-birine ve ya başqa şeye toxunan taxta ve s. şeyler-den çıxan aramsız ses. Ağarzanın evindən tappatap səsi gəlirdi. Mir Celal.
zərfTappıltı ile, ayaqlarını tappıldada-tappıldada. Bir qorodovoy küçənin ortası ilə tappatup gəlib çamadanın yanından sovuşdu. S.M.Qenizade.

TAPPATAPLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

TAPPATUPLA zərfTap- pıltı ile. Alma-armud ağaclarından meyvələr tappatapla tökülürdü. S.Rehimov.

TAPPILDAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tappıldamaq"dan f.is.

TAPPILDAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Tappıltı sesi çıxarmaq,
tap-tap etmek. Boz at quyruğunu buladıqca xurcuna dəyir və taqqıldayırdı. S.Rehimov.

TAPPILDATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tappıldatmaq"dan f.is.

TAPPILDATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Bir şeyi bir şeye vu-raraq ve ya yere ataraq tappıltı sesi çıxartmaq.

TAPPILTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

təql.
Hereket eden insan ve ya heyvanın ayağının yere deymesi netice-sinde çıxan ses. [Zeynal] bir qədər sonra qapı arxasında ayaq tappıltısı duydu. S.Hü-seyn. Bayramın qulağına at ayaqlarının tap-pıltısı dəydi. M.Hüseyn.
Bir şeyin düşmesinden ve ya başqa bir şeye deymesinden hasil olan qısa qırıq ses ve ya dalbadal eşidilen bele sesler. Yaşıl qapı açılıb tappıltı ilə divara dəydi. H.Seyidbeyli. [Aynanın] sanki kömək istəyən əlləri bir an havada asılı qalıb, tappıltı ilə yanına düşdü. İ.Hüseynov.

TAPŞIRIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tapşırılmış şey, yerine ye-tirilmesi, ifa ve ya hell edilmesi bir vezife olaraq hevale edilmiş iş, mesele ve s. Ictimai tapşırıq. Partiya tapşırığı.
İşin qabaqcadan müeyyen olunmuş ve ya gösterilmiş hecmi. Istehsalat tapşırıqları.
.Briqadirlər sabahkı iş üçün fikirləşir, manqabaşçıları səhərki tapşırığı üzvlərinə xəbər verirlər. Ə.Veliyev. // Dersdenkenar vaxtda öyrenmek ve ya hell etmek üçün şa-girdlere verilen ders. Həndəsədən tapşırıq. Ev tapşırığı. Tapşırığı yazmaq. // Gösteriş, emr, serencam. Direktorun tapşırığı.
[Xan-lar:] Mən atamın tapşırığını yerinə yetirməyə çalışaram,
dedi. S.Rehimov. //hərb. Opera-tiv vezife. Iskəndər Quliyev döyüş tapşırığını döyüşçülərə başa saldıqdan sonra qərargaha qayıtdı. Ə.Veliyev.

TAPŞIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tapşırılmaq"dan f.is.

TAPŞIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tapşırmaq"dan məch.
Vəzifə tapşırılmaq. Siyahıların tutulması ona tapşırılmışdır.
Bütün kisələri aparanlara "qonşunla bölüşdürəcəksən" deyilib, möhkəm tapşırılırdı. Ə.Əbülhesen.

TAPŞIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tapşırmaq"dan f.is.

TAPŞIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Hevale etmek, üzerine
qoymaq. Səadət xanım Səriyyə xala və Gül-naza bəzi işlər tapşırdı. M.İbrahimov. Sədəf xala təzəcə yoldan gəldiyindən çay hazırla-mağı Sürmə xalaya tapşırmışdı. S.Rehman.
Birisinin ve ya bir şeyin qayğısına, qey-dine qalmağı hevale etmek; inanaraq, etibar ederek öhdesine buraxmaq, himayesine bu-raxmaq; qızmaq. Ona şey tapşırmaq olmaz.
- Əmioğlumun peşəsi qoyun saxlamaq idi və qoyunları da
. çobanlara tapşırmışdı. C.Memmedquluzade. [Afaq:] İlyas, körpə Məmmədimi sənə tapşırıb gedirəm,
dedi.. Ə.Memmedxanlı.
0 Torpağa tapşırmaq tənt.
b ax torpaq. Can (canını) tapşırmaq
bax can.

TAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Azerbaycan ve İranda çox yayıl-mış mizrabla çalınan simli musiqi aleti. Tar çalmaq. Tar Azərbaycanın milli musiqi alə-tidir.

TAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [fars.] klas. Qara. Könlümü qarət edir öylə ki, tari-zülfün; Rumə sanki həbəşi ləşkəri-yəğma gətirir. X.Natevan. // Tutqun, donuq, aydın görünmeyen. Tar şüşə.
Bu gün mənim gözümə afitab tar (z.) gəlir. S.Ə.Şir-vani. □ Tar olmaq
qaranlıq çökmek, qaran-lıqlaşmaq. Dağlar başı qar oldu; Bulud gəldi, tar oldu. (Bayatı).

TAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ev quşlarının üstünde durub gece-lemesi üçün hine qoyulan ağac. Bir qış axşa-mıydı, qapıda soyuq; Qalxdı tar üstünə bizim çil toyuq. S.Vurğun. Tardakı xoruz qanad-larını şappıldadıb banladı. S.Rehimov.
0 Toyuq tara çıxanda (çıxan vaxt)
bax toyuq. Toyuq tardan düşəndə (düşən vaxt)
- bax toyuq. TAR4 is. üst-üste dereye yağıb yığılmış
qalın qar yığını. Tara düşmək. Tara batmaq.
- Dağ başında çar qala; Duman keçə, tar qala; Bir arzum var ürəkdə; Mən ölsəm də yar qala. (Bayatı). [Beyler] tarın yanına gəlib gördülər ki, Nəbigil tüfənglən ayaqyolu açıb addamışlar o tərəfə. "Qaçaq Nebi". □ Tar bağlamaq
yağıb bir yere yığılmaq, tepe emele getirmek (qar haqqında). Elə ki əs-nədi çovğunla külək; çöldə tar bağlayıb qar çıxdı dizə. S.Vurğun.

TARAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Qaret, çapovul, talan; talama. □ Tarac etmək
1) talan etmek, qaret etmek, çapıb talamaq. Külli-varin etdilər tarac, yəğma, tarümar. M.V.Vidadi; 2) mehv etmek, dağıtmaq, yox etmek, puç etmek, puça çıxarmaq. Pulunu tarac etmək. Tarac olmaq
1) talan olmaq; 2) mehv ol-maq, dağılmaq, yox olmaq, puç olmaq. [Nu-reddin ağa:] Mədrəsə yerinə, azarxana yeri-nə, bax gör, hansı yolda tarac olur sərmayə. N.Vezirov. Bəylərin, xanların
qansoranla-rın; Taxtı tarac oldu tamam onların! S.Vur-
ğun.

TARAKAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [rus.] Metbexböceyi, met-bexqurdu.

TARAQQA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İçi barıtla doldurulmuş ka-ğızdan düzelen partlayıcı fişeng (ateşbazlıq-da eylence üçün işlenir).

TARAQ-TARAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

TARAQ-TURUQ is.Tekrar eden, davamlı taqqıltı sesi. Mədəniyyət evinin yeni binasında taraq-turuq səsindən qulaq çatlayırdı. M.İbrahimov. Hey atılır gül-lələr; Atılır taraq-taraq. B.Vahabzade.

TARÄN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[rus., esli.yun.] hərb.
öz teyya-resini, gemisini, ya tankını düşmen teyyare-sine, gemisine, ya tankına zerble vurmaqdan ibaret döyüş üsulu. Birdən gur səs ilə deyir ucadan:
Gülləm yoxsa əgər, üsul var! Ta-ran! M.Rahim.
Düşmenin cebhesini yarıb onun mövqe-
lerine soxulmaqdan ibaret döyüş emeliyyatı,
hemçinin bu emeliyyatı heyata keçiren zerbe.
B ax qoçbaşı.

TARANLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. hərb.
öz teyyaresi-nin, gemisinin ve ya tankının gövdesi ile düş-men teyyaresine, gemisine ve ya tankına zerbe endirmek. Düşmən təyyarəsini (tankını) taranlamaq.
Taran (
ci menada) üsulu ile düşme-nin cebhesini yarmaq. Cəbhəni taranlamaq.

TARANTELLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ital.] Coşqun xarak-terli italyan xalq reqsi.

TARAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Qırxma. □ Taraş et-dirmək
qırxdırmaq. Başını taraş etdirmək. Taraş etmək
qırxmaq. üzünü taraş etmək.
köhn. üzden, üstünden sethi suretde yonma. □ Taraş etmək
üzden yonmaq. Karandaşları taraş etmək. // Bu iş üçün alet, yonma qelemi.

TARAŞLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Taraşlamaq"dan f.is.