Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TEZİS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. thesis]
mənt. Doğruluğu sü-but edilmeli olan müddea. Tezis irəli sürmək. öz tezisini müdafiə etmək.
Bir meruzenin, mühazirenin, melumatın ve s.-nin qısaca ifade edilmiş esas müddeaları (adeten cem şeklinde işlenir). Tezis yazmaq. Mühazirənin tezisləri.
[Nergiz] xitabət kür-süsünə yaxınlaşıb məruzəsinin tezislərini qarşısına qoydu. Ə.Veliyev.

TEZKEÇƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Tez yox olub geden, uzun çekmeyen, süreksiz. Tezkeçən yağış (xəstəlik).

TEZLƏNDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tezlendirmek"den f.is.

TEZLƏNDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tezləşdirmək.

TEZLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tezleşdirmek"den f.is.

TEZLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Süretlendirmek. [Adamlar] qələbə gününü necə tezləşdirməyi fikirləşirlər. M.İbrahimov.

TEZLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tezleşmek"den f.is.

TEZLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Süreti artmaq, süretlen-mek, daha da süretli olmaq. [Adamlar] əvvəl-cə musiqiyə görə ağır, sonra musiqi tezləş-dikcə tez-tez oynayırlar. ü.Hacıbeyov.

TEZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tez vaxt, az zaman; tez.
xüs. Hereketin, reqsin ve s.-nin vahid zamanda tez-tez olma derecesini bildiren kemiyyet. Saat əqrəbinin tezliyi.
ürək dö-yüntülərinin tezlik və qüvvəsi də orqanizmin tələblərilə tamamilə uyğun surətdə dəyişir. "İnsan anatomiya ve fiziologiyası". Bir sani-yədə olan dövrlərin sayına dalğanın tezliyi deyilir. "Radiolokasiya". // Yeyinlik, itilik, süret.
Tezliklə şeklinde zərf- tez bir zamanda, yaxın vaxtda, çox yaxın gelecekde. Tezliklə görüşmək.

TEZSINAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Davamsız, asanlıqla sınan, kövrek. Tezsınan qab. Tezsınan ağac. Tezsı-nan material.

TEZ-TEZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
Her anda, ara vermeden, aralarından çox keçmeden. Cavan enişi çox çətinliklə enirdi, çünki yedəyindəki atın ayaq-ları yamacda tez-tez sürüşürdü. E.Sultanov. Qızlar bu gün Gülnazın çox narahat olduğu-nu, gizlincə tez-tez saata baxdığını hiss edir-dilər. Q.İlkin.
Hemişe, daim. [Əliqulu:] Ancaq başsız qoymayacağam, tez-tez göz olacağam. S.Reh-man. [Eldar:] Biz sərhəd boyunda yaşayırıq, buralarda tez-tez qəribə və gözlənilməz ha-disələr baş verir. M.Rzaquluzade.
Süretli, süretle. Tez-tez getmək. Tez-tez yemək.
[Yasemen:] Onsuz da elə tez-tez da-nışırlar ki, heç nə yaza bilmirəm. S.Rehman.

TEZ-TƏLƏSİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
Süretle, becid, tez-tez, çox tez, iti. Tez-tələsik getmək.
Səkilər tez-tələsik yeriyən adamlarla dolu idi. M.Hü-seyn.
Celd, elüstü.
Keyfiyyetine fikir vermeden; atüstü. İşi
tez-tələsik görmək. Paltarı tez-tələsik tikmək.

TEZYETİŞƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tezdəyən. Tezyetişən üzüm.
Kəndin aşağısında tezyetişən qırmızı alma növləri var. S.Rehman. // Faraş.

TƏAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax taam.

TƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Şeir demek, musiqi yazmaq, mahnı oxumaq hevesi, meyli; ilham. [Rüstem bey Sofyaya:] Məndə təb əsla yoxdur, bircə dəfə, yadımdadır, bir qıza şeir yazmışdım, o da xoşuna gəlməmişdi. çemenzeminli. Mənə deməyin ki:
Bu təb, bu ilham; Bir cüt qanad olub səni ucaldar. Ə.Cemil. □ Təbi açılmaq (gəlmək, cuşa gəlmək)
ilhama gelmek, şeir yazmağa ve ya demeye, musiqi yazmağa, mahnı oxumağa ruhlanmaq, ilhamlanmaq. Kərəmin təbi cuşa gəldi. "Əsli ve Kerem". Şərab içdikdən sonra təb açılıb, şeir öz-özünə su kimi axacaqdır. Ə.Haqverdiyev. Az qalıb təbim də gəlsin, indicə şeir dəyəcəyəm. çemenzeminli.
0 Təbdən çıxartmaq
coşdurmaq, hirs-lendirmek, özünden çıxartmaq, halını poz-maq. Nə hədə-qorxu, nə atılan güllələr Bən-dalını təbdən çıxara bilmədi. Mir Celal. Təb-dən çıxmaq
coşmaq, hirslenmek, özünden çıxmaq. Şahpəri, qarının tamamilə təbdən çıx-dığını görüb sarsıldı. B.Bayramov. Təbdən-təbə düşmək
bir haldan başqa hala keç-mek, ehvalı tez-tez deyişmek, haldan-hala düşmek. Beləliklə, Rüxsarə təbdən-təbə dü-şürdü. S.Rehimov.
.Veysəl kəlmə kəsmir, təbdən-təbə düşürdü. B.Bayramov. Təbi də-yişmək
halı deyişmek, ehvalı deyişmek (pozulmaq). Heydərin rəngi qaçdı, onun təbi dəyişdi. S.Rehimov.

TƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. çap (etme), neşr (et-me). □ Təb etmək köhn.
çap etmek, neşr etmek. Kitabı təb etmək. Təb olunmaq köhn.
çap olunmaq, neşr olunmaq. Məcmuə təb olundu.

TƏBABƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Xestelikler, onların müalicesi ve qarşısının alınması haqqındakı elmlerin mecmusu; tibb. Təbabət elmi. Təba-bətə dair ədəbiyyat.

TƏBDİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Deyişme, deyiş-dirme. □ Təbdil etmək
deyişmek. Havanın hər bir zərrəsi həmişə hərəkət edib yerini təb-dil edər. H.Zerdabi. Təbdil olmaq
deyişil-mek, evez olunmaq. İyirmi beş il bundan irəli qəzet haqqında yazılan həcv və föhşlərin indi mədh və tərifə təbdil olması, əlbəttə, bizim üçün böyük bir mayeyi-iftixardır. F.Köçerli.
xüs. Mövzusu başqa eserden götürülüb yeni mühite, yeni şeraite uyğun şekilde iş-lenmiş edebi eser. Bakı işçi teatrı [repertuar qıtlığını] ləğv etmək üçün, başlıca olaraq, tərcümə və təbdillərdən istifadə edirdi. C.Ceferov.

TƏBƏDDÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Deyişme, başqa bir şekle düşme.

TƏBƏDDÜLAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "tebeddül" söz. cemi] Deyişiklik. Bu böyük tarixi təbəddü-latdan ruhlanan cənubi azərbaycanlılar da azadlıq mübarizəsini gücləndirmişdilər. M.İbrahimov.

TƏBƏƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "tabe" söz. cemi] Bir döv-lete tabe olan, onun vetendaşı olan ehali, adam. İran təbəəsi.
[Qoca:] Hökmdar ilə tə-bəələr arasında sədlər çəkildi. çemenzeminli.

TƏBƏƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax vətəndaşlıq
ci me-nada.

TƏBƏXXÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Buxarlanma, buğa çevrilme. □ Təbəxxür etmək
1) buxar-lanmaq, uçub getmek, buğa çevrilmek. Qaz təbəxxür etdi; 2) məc. zar. yox olma, yoxa çıxmaq.

TƏBƏQƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şeyin başqa bir şeyin üstünü örten kütlesi ve ya hissesi; qat, lay. Buz təbəqəsi. Hava təbəqəsi.
Qarın nazik təbəqəsi qırova bənzəyirdi. M.Hüseyn. Havaya qatı bozumtul toz təbəqəsi qalxırdı. Ə.Əbülhesen.
Adamların, ehalinin, cemiyyetin öz icti-mai, medeni ve s. elametlerine göre yekcins olan hissesi. Əməkçilərin qabaqcıl təbəqəsi. Yoxsul təbəqə.
[Memmed:]
.QızımNərgiz-xanımı varlı yerə ərə vermə, çünki o təbəqə çox nanəcib olur. "Aşıq Qerib".

TƏBƏQƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Vereq. Katib canının dərdindən
. bərk qorxuya düşdü, bir neçə tə-bəqə kağız çıxarıb qabağına qoydu. S.Rehi-mov.