Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
TƏFRİQƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir teşkilata tefriqe salan, ikitirelik salan, onun vehdetinin pozulması-na, onun parçalanmasına sebeb olan adam.

TƏFRİQƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Teşkilatda, partiyada ve s.-de tefriqe salma, onun vehdetini pozma, tefriqeçinin gördüyü pozuculuq işi; ikitirelik. Təfriqəçiliklə mübarizə.

TƏFSİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] bax təfsilat. Qurşaq da, bilirsən ki, on arşın gərək olsun; Təfsilə nə hacət. M.Ə.Sabir. Macəranın təfsilini, in-şallah, özüm gələndə dilcavabı nəql elərəm. C.Memmedquluzade.

TƏFSİLAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər "tefsil" söz. cemi]
Bir işin, hadisenin ve s.-nin en kiçik, en cüzi teferrüatı. Məsələnin təfsilatı.
[Ferman]
. qızla olan ilk görüşünün təfsilatını xəyalında canlandırdı. Ə.Sadıq. Verdiyev [Geldiyevi] yaxşı başa düşür, söhbətinin təfsilatını da bilirdi. Mir Celal.
Təfsilatla şeklinde zərf- müfessel su-retde, tefsilen. Mürsəl kişi olub-keçənləri təf-silatla yazmışdı. M.Hüseyn.

TƏFSİLƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] Teferrüatı ile, tef-silatı ile, müfessel suretde. Şeyx əyləşəndən sonra Məmməd əhvalatı başdan-ayağadək təfsilən nəql elədi. E.Sultanov. [Vekiller] kəndlilərin adlarını, acların sayını və istə-dikləri pulun qədərini adbaad, kəndbəkənd hamısını təfsilən yazıb, yekə-yekə kitablar bağlamışdılar. C.Memmedquluzade.

TƏFSİLLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Müfessel, tefsilatla, tefsilen. Əsər çox təfsilli yazılmışdı. M.S.Ordubadi.

TƏFSİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Şerh, izah; şerh ve beyan etme, izah etme. □ Təfsir etmək
izah et-mek, şerh etmek. [Murad] bəzi cümlələrin üzərində uzun-uzadı düşünür, özlüyündə on-ları təfsir edirdi. S.Hüseyn.

TƏFSİRÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Her hansı bir eseri şerh ve beyan eden, izahını veren şexs; şerhçi.

TƏFTİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
İşlerin düzgünlüyünü ve qanuni olub-olmadığını yoxlamaq meqsedile her hansı idare ve ya vezifeli şexsin fealiy-yetinin tehqiq edilmesi, yoxlanması. Bürcə-liyev açılmış qapıdan təftiş heyəti işləyən otağı dinlədi. S.Rehimov. [Yusif Hesrete:] Təftiş komisyonunun sədri fağırın biridir. B.Bayra-mov. □ Təftiş etmək
yoxlamaq, yoxlama aparmaq, tehqiqat aparmaq. [Qarovul]
.diq-qətli bir surətdə malların hamısını təftiş et-məyə başladı. B.Talıblı. [Hümmet aqronoma:] Bura köməyə gəlmisiniz, ya təftiş eləməyə? B.Bayramov.
Her hansı dünyagörüşünün ve ya neze-riyyenin esasını sarsıtmaq ve ya tehrif etmek meqsedile onun müddealarını nezerden ke-çirme.

TƏFTİŞÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Teftişçilik terefdarı, teftiş-
çilikle meşğul olan adam.

TƏFTİŞÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İnqilabi marksizmin siyasi, felsefi ve iqtisadi esaslarını teftiş et-mek, yeniden nezerden keçirmek ve ya teh-rif etmek, onları kapitalizmin xeyrine, sosialist inqilabının ve proletar diktaturasının zererine olaraq deyişmek meqsedini güden mefkurevi-siyasi cereyan.
Her hansı bir dünyagörüşünü, nezeriy-yeni teftiş eden cereyan.

TƏĞYİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Deyişme, deyişiklik, deyişdirme, başqalaşma. Balalar müəllimdə zühur edən təğyiri düşündülər və hamısının üzündə məyusluq əsəri göründü. çemenze-minli. □ Təğyir etmək (tapmaq, vermək)
- deyişmek, deyişilmek. [Yusif:] On ildir ki, Şamdan ilə görüşməmişəm. İndi gərək ki, surəti də təğyir tapıbdır. N.Nerimanov. Na-mazı qurtarıb [Xudayar bey] üzünü tutdu Vəli-quluya, amma surətinə təğyir vermədi. C.Mem-medquluzade.

TƏHARƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Temizlik, paklıq.

TƏHDİD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Qorxutma, hedeleme; hede, qorxu, hede-qorxu. Aslan bəy təhqir və təhdidin bu qədərinə dayana bilmədi. A.Şaiq.
.Mürtəcelər fitnəkarlıq və təhdidə əl atırdılar. M.İbrahimov. □ Təhdid etmək
- hedelemek, hede-qorxu gelmek, qorxut-maq. [Sara Behrama:] Hərgah səni bu evdən qovmaqla təhdid edərlərsə, eybi yoxdur. C.Cabbarlı. Qətibə Toğrulun danışdıqlarına çox böyük əhəmiyyət verdi, çünki bu söz-lərlə Toğrulun onu təhdid etdiyini anlayırdı.
M.S.Ordubadi.

TƏHDİDEDİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

TƏHDİDLİ sif. Hedeleyici, tehdid eden, hedeleyen. Qaçaqların bu təh-didedici sözlərinə yolçuların anlamadığı şey-lər də qarışırdı. Mir Celal.

TƏHƏMMÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Sebir etme, dözme, qatlaşma. [İsmet:] Lakin təhəmmül-dən başqa çarə nə? H.Cavid. □ Təhəmmül etmək
sebir etmek, dözmek, qatlaşmaq. Seyyid, təhəmmül et təbi-hicranə, çəkmə ah. S.Ə.Şirvani.

TƏHƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. tövr-den]
is. Cür, üsul, qay-da, yol. Nə təhər adamdır? Bu təhər hərəkət etmək olmaz.
[At] dilə gəlib dedi:
Padşah bir uzun örkən, bir də poladdan bir bıçaq qa-yıtdırsın, sonra mən sənə təhərini deyərəm. (Nağıl). □ Təhərini bilmək
qaydasını, yolunu bilmek, nece hereket edeceyini bil-mek.
.Tacirlərə yanaşmağın təhərini bilmək lazımdır. M.S.Ordubadi. [Hümmet Qaraki-şiye:] [Yusif] elə ki işləmədi, onda təhərini bilirəm. B.Bayramov. Bu təhər
bu qayda ile, bu yolla, bu cür, belelikle. Bu təhər Şaq¬qulu sabahı gün qızı görüb aşıqladı və səbir-siz toyu gözləyirdi. çemenzeminli.
qoş. Kimi, benzer, oxşar. Atası təhəri
hündürboydur.
Qoca usta yerindəcə doğru-
lub Paşanı qucaqlayanda Nisa təhəri ağla-
madı. M.Hüseyn.
B ax təhər-töhür.
is. dan. İmkan, heves, arzu. Onlara get-
məyə təhərim yoxdur.
Varsa qaçaqların əgər
təhəri; Kəssinlər hər yandan əyri yolları.
H.K.Sanılı.
...təhər mürekkeb sifetlerin ikinci terkib hissesi olub texminlik bildirir
..kimi, aza-cıq..., bir az... Qırmızıtəhər rəng. Acıtəhər dad.
Bu hibridin meyvələri şirin və bir qə-dər turştəhər olub çox dadlıdır. M.Axundov.
0 Təhər çəkmək
yoluna qoymaq, hell etmek, tedbir görmek, çare çekmek, encam çekmek. [Server:]
.Sən atana deyinən ki, özün bilərsən. Sonra sənin işin yoxdur. Mən bu işə təhər çəkmişəm. ü.Hacıbeyov. [Safo:] Alo əmi, Allah bu işlərə təhər çəkməyəcəkdir. S.Rehimov. Təhərdən çıxarmaq
xarab et-mek, korlamaq. [Münevver xanım Rzaqulu xana:] Cəmi təqsirlər səndədir ki, ayda yüz tü-mən pul verib, uşaqları təhərdən çıxarırsan. M.S.Ordubadi. Təhərdən çıxmaq
adi, tebii görkemini itirmek, pis şekle düşmek, xarab olmaq. Minlərcə biletsiz sərnişinlərin şinellə-rində gətirdiyi tozdan və çəkmələrindəki pal-çıqdan pilləkənlər, göyərtələr təhərdən və şə-kildən çıxmışdı. Ə.Əbülhesen. Təhərə düş-mək
normal şekle düşmek, adi, tebii halını almaq, qaydaya düşmek. Təhərə salmaq
normal şekle salmaq, adi, tebii halına salmaq, qaydaya salmaq. Təhərim yoxdur
istemi-rem. Qonaqların yanında qızarmağa təhərim yoxdur. Mir Celal. Təhərini pozmadan
tebii halını pozmadan, etidalını pozmadan, hemişe olduğu kimi, hemişeki kimi. Ataş təhərini pozmadan cavab verdi. Ə.Veliyev. Aslan təhərini pozmadan gülümsündü. S.Veliyev. Bir təhər olmaq
bax bir.

TƏHƏRSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Biçimsiz, xarici görünüşü pis, eybecer, yaraşıqsız.

TƏHƏR-TOHÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xarici görünüş, gör-kem (çox vaxt istehza, menfilik çaları ile). Bu-nun təhər-töhürünə baxın.
Təhər-töhüründən mollaya oxşayan qoca bir kişi isə adamların siyahısını tuturdu. Ə.Abasov.

TƏHƏSSÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Hesret çekme, hesretinde olma.

TƏHƏVVÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Haldan-hala
keçme, başqa hala keçme, deyişme.

TƏHƏYYÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Heyran olma, heyrete düşme, heyrete gelme, mat qalma, matı-mutu quruma.

TƏHKIM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] (esasen "etmek", "edil-mek", "olmaq", "olunmaq" kömekçi feilleri ile işlenir).
Birinin serencamına, ixtiyarına verme (meşğele keçmek, öyretmek, xidmet etmek ve s. üçün), birinin üzerine bu ve ya başqa vezife qoyma. Geri qalan şagirdləri əlaçılara təhkim etmək.
Azərbaycan qadın-ları arasında işləmək üçün firqə [Mesmeni] çalışmaqda olduğu arteldən alıb, qadınlar şöbəsinə təhkim edir. S.Hüseyn. [Firengiz:] Ancaq aranızda olan ferma, yaylaq işçiləri, yaxşı olar ki,
.təhkim olunduğu fermaya get-sin(lər). B.Bayramov.
Her hansı bir meqsedle, yaxud xidmet ve ya istifade üçün bir yere qeyd olunma (etme). Pəhrizyeməkxanasına təhkim olun-maq.

TƏHKIMÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar. Rusiyada tehkimçilik ictimai quruluşunda: tehkimçilik hüququna malik olan mülkedar.

TƏHKIMÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tehkim olunmuş, tehkim edilmiş adam (bax təhkim
ci menada). Bir də yeddi nəfərlik köməkçilər heyəti; Bir də məsul təhkimçi qeyd edildi nəhayət. R.Rza. [Nuriyye:] Səriyyə əvvəlcə məni mərkəzdən gəlmiş təhkimçi hesab etdi. İ.Əfendiyev.