Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
TƏKYƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Söykenmek, dayaq
vermek, dayanmaq. çomağa təkyələnmək.
[Əsger] təkyələndiyi çantadan başını qal-dırdı. H.Nezerli.

TƏKZIB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir melumatın, xeberin, şayienin ve s.-nin yalan olduğunu melumat, çıxış, meqale ve s. ile sübut etme; yalanlama. □ Təkzib etmək
yalan olduğunu, doğru olmadığını sübut etmek, elan etmek, bildir-mek. Mərdan bir söz deməyə cəsarət etmədi, gəlinin halət və hərəkəti qayınananın iftira-sını təkzib edirdi. çemenzeminli.

TƏKZIBEDILMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

TƏKZIBOLUNMAZ sif. Tekzib oluna bilmeyen; mübahisesiz, şübhesiz. Təkzibedilməz (tekzibolunmaz) fakt.
Azərbaycanın əfsanə və nağılları [Nazlı üçün] təkzibolunmaz bir həqiqət kimi yığılıb, sinədəftərində səbt olunmuşdu. çemenzeminli.

TƏQAÜD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Telebelere, aspirant-lara müntezem suretde verilen pul müavi-neti, yardımı; stipendiya.
B ax pensiya. Fərdi təqaüd. Təqaüd al-mağa bir ili qalıb. Təqaüdə çıxmaq.
Təqa-üdlə saxlayırdı; Indi ana körpələri. M.Dilbazi.

TƏQAÜDÇÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif.
Teqaüd alan te-lebe; stipendiyaçı. Təqaüdçü tələbə.
B a x pensiyaçı.

TƏQAZA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Teleb. Neçin də-yişməsin fikri insanın; Təqazası deyilmi bu, dünyanın. A.Sehhet. Ərbabi-qələmimizə borc-dur [qezetin] mündəricatını xeyirli və zəma-nənin təqazasına müvafiq məlumat ilə doldur-sun. F.Köçerli.

TƏQDIM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir şeyi vermek üçün elinde tutaraq birinin (adeten böyük ve ya hörmetli bir şexsin) hüzuruna getirme, ona verme. □ Təqdim etmək
1) vermek üçün elinde tutaraq birinin (adeten böyük ve ya hörmetli bir şexsin) qabağına getirmek, ver-mek. Dörd nəfər gözəl kəniz əlvan yeməklər gətirib, qadına və Fəxrəddinə təqdim etdilər. M.S.Ordubadi; 2) tanış etmek. Işə yeni qəbul olunanları bir-bir sex müdirinə təqdim etdi-lər.
Teymur bəy ev sahibəsini və qızını mü-safirlərə təqdim etdi. çemenzeminli; 3) elmi şura, iclas ve s.-nin müzakiresine, tesdiqine vermek. Dissertasiya işini müdafiəyə təqdim etmək.
Memar Sadıqzadənin təqdim etdiyi layihələr salondakılar tərəfindən təqdir edildi. S.Rehimov.

TƏQDIMAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "teqdim" söz. cemi] rəs. Yuxarı teşkilatlara yazılı melumat, müra-ciet, yazılı beyanat. Mükafat haqqında təqdi-mat yazmaq.

TƏQDIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Qebul (etme), beyen-me, qiymetlendirme, alqışlama; deyerini, ehemiyyetini anlama. [Buğac]
. atasının təhsin və təqdirini qazanacaqdı. M.Rzaqulu-zade. □ Təqdir etmək
qebul etmek, be-yenmek, qiymetlendirmek, alqışlamaq. Nə qədər ki Cavahir atasının evində idi, heç kəs bunun işini təqdir etməyirdi. T.Ş.Simurq. Zalda müxtəlif səslər eşidildi. Kimi Zeynəbin təklifini təqdir edir, kimi şübhə altına alırdı. M.İbrahimov.
klas. Qismet, nesib, tale (bezen "teqdiri-qeza" şeklinde). [Kerem:] Bizə belə imiş təq-dirin işi; Axıtdı gözümdən qan ilə yaşı. "Əsli ve Kerem".

..təqdirdə
şert bildirir;
..halda, eger... Gəldiyi təqdirdə (eger gelse, gelerse). □ Əks təqdirdə
eks halda, bele olmadıqda. [Par-tizanlar] əks təqdirdə [Silanı] bu döyüşə gön-dərməzdilər. S.Veliyev. O təqdirdə
ele ol-duqda (olsa), o halda.

TƏQDIRƏLAYIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Teqdir edile bilen;
beyenilmeli, yaxşı. Təqdirəlayiq təşəbbüs. Təqdirəlayiq hərəkət.

TƏQDIS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Müqeddes bilme, müqeddesleşdirme, sitayiş etme, tapınma.
□ Təqdis etmək
müqeddesleşdirmek, si-tayiş etmek, tapınmaq. [Bir melek Şeyx Senana:] Səni təqdis edər mələklər, inan; Heç təlaş etmə gəl, böyük Sənan! H.Cavid. [Ruhnevaz:] Tolstoyla Turgenevi çox oxuyu-ram, Mopassanı təqdis edirəm. çemenzeminli.

TƏQƏLLÜB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Dönme, başqa te-refe çevrilme.
Fırıldaq, kelek.

TƏQIB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
İzine düşme, ardınca getme, addımbaaddım dalına düşme, izleme. Maral başını aşağı salıb ağac gövdəsinə söy-kənmiş, elə bil məruz qaldığı təqiblərdən yo-rulub indi dərin fikrə getmişdi. Ə.Memmed-xanlı.
məc. Narahat etme, eziyyet verme, ten-ge getirme. Iki ay əvvəl [Surxay] təqibdən qaçıb kəndə gəlmişdi. Ə.Veliyev. // Sıxışdır-ma, zülm etme. Təzyiq və təqiblərə baxmaya-raq, Bakı fəhlələri gizlində üsyana hazırlaşır-dılar. Q.İlkin.
◊ Təqib etmək
1) tutmaq, ele keçirmek, göz qoymaq ve s. meqsedle birinin izini tutub dalınca getmek; izlemek. Ovu təqib etmək.
Bölük, qaçan düşməni təqib etməkdə idi. H.Nezerli; 2) ardınca getmek, dalınca get-mek, müşayiet etmek. Zeynal matəm alayını təqib edənlərə məxsus məyus addımlar ilə sa-hil boyu ilə evə qayıdırdı. S.Hüseyn; 3) məc. bir-birinin ardınca gelmek, bir-birini izlemek. Hadisələr bir-birini təqib edirdi. S.Hüseyn.
.Bir-birini təqib edən dəhşətli gurultular dağlarda əks-səda verə-verə uzaqlara yayıl-dı. B.Bayramov; // ardınca gelmek, dalınca gelmek. Qışı bahar təqib edər.
Hər vüsalı daima təqib edər bir ayrılıq. H.Cavid; 4) məc. sakitlik vermemek, narahat etmek, eziyyet vermek. Fikir onu daim təqib edirdi.
.."Əkinçi" qəzeti üçün Zərdabini hər yerdə, hətta öz evində belə təqib edirdilər. C.Ceferov.

TƏQLID : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Başqasının hereketini, danışıq terzini ve s.-ni eynile tekrar etme, özünü ona oxşatmağa çalışma; yamsılama.
□ Təqlid etmək
başqasının hereketlerini, danışıq terzini ve s. xüsusiyyetlerini tekrar etmek, özünü ona oxşatmağa çalışmaq, yam-sılamaq. Marat danışanda açıqdan-açığa Tər- lanı təqlid edirdi, bəzi sözləri onun kimi cəld və kəskin deməyə xüsusi fikir verirdi. M.Hüseyn.
cü sinfin uşaqları Ilyas mü-əllimin dərsini vaxtında öyrənir, sözünə qulaq asır, hərəkətini təqlid edirdilər. Mir Celal. Təqlidini çıxarmaq
gülmek üçün başqa-sını yamsılamaq. Əyyar Bəhramın iki şir ara-sından tacı götürüb başına qoyduğunun təq-lidini çıxarır. A.Şaiq. [Nebi:] Biz, ağaların qumar oynamalarının təqlidini çıxardırıq. S.S.Axundov.
Başqa esere benzedilerek yaradılan eser; oxşatma, benzetme. Əsər orijinal əsər deyil, təqliddir.

TƏQLİDÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Başqasını teqlid eden adam, teqlid çıxaran.

TƏQLİDÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Teqlid etme, teqlid çı-xarma xasiyyeti. Təbriz xalqında təqlidçilik Sərqin başqa xalqlarına nisbətən bir neçə qat artıqdır. M.S.Ordubadi.

TƏQLİDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] Teqlid ederek, oxşa-daraq, benzederek, yamsılayaraq. Tibb bacısı yenə həkimə təqlidən rəsmi bir əda ilə dedi. M.Hüseyn.

TƏQRİBƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] Deqiq deyil, tex-mini, teqribi; texminen. [çopo:] Təqribən on səkkiz-on doqquz yaşlarında olan bu qız son dərəcə ciddi və bəlkə bir az da sərt-təbiətli idi. çemenzeminli. Təqribən bir-iki saat keç-miş qəfildən ayıldım. Ə.Memmedxanlı.

TƏQRİBİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Teqriben, texminen, texmini. Təqribi hesablama.

TƏQRİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yerini teyin etme.
Möhkemlendirme.
Beyan etme.

TƏQSİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Hisselere bölme, bölüş-dürme; bölgü.
.Vərəsələr bu təqsimərazı idilər. S.Hüseyn. □ Təqsim etmək
bölmek, bö-lüşdürmek. çünki Sərdar Rəşidin vərəsələri Təbrizə gəldikdən və ev şeylərini öz arala-rında təqsim etdikdən sonra, orada Mahru üçün heç bir şey qalmırdı. M.S.Ordubadi. Təqsim olunmaq
bölünmek, bölüşdürül-mek. [Molla Xelil] kəndlilərin boynuna böyük bir minnət qoyardı, çünki kəndin ölüləri onun namazı və quranı ilə dəfn edildiyi kimi, mal-ları da onun əli ilə vərəsələr arasında təqsim olunar(dı). S.Hüseyn.

TƏQSİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Adi, hamı terefinden qebul olunmuş, hamı üçün mecburi qaydala-ra, exlaq norma ve qaydalarına zidd hereket; günah, suç. Əmiraslan təqsiri boynuna alıb əmisindən üzr istədi. S.S.Axundov. Peşima-nam, bağışla, sorma təqsirkimdədir. S.Rüstem.

TƏQSİRKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. teqsir ve fars.
..kar] bax təqsirli. // Sebebkar.

TƏQSİRKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Teqsirlilik, günahkar-lıq, müqessirlik, suçluluq.

TƏQSİRLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Teqsiri, günahı olan, bir şeyde teqsirlendirilen; suçlu, teqsirkar. [Hey-der bey:] Murov, naçalnikin qərəzi nədir, buyursun görüm, burada təqsirli yoxdur ki, ondan qaça! M.F.Axundzade.