Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
TƏMƏRKÜZLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f Bir yere toplan-maq, yığılmaq, cemleşmek.

TƏMƏSSÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] bax veksel. Kağız-ları da yoxladıq, bunlar pul təməssükləri, mülk qəbalələri və sair lazımsız kağızlardı. M.S.Or-dubadi. [Əbdüleli bey:] Balaş, sizin təməssü-kün vaxtı dünən qurtarmışdır. C.Cabbarlı.

TƏMHID : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Yayma, döşeme.
Nizama salma.
Hazırlıq.

TƏMIM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
ümumileşdirme.
Yayma, paylama.

TƏMIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Adeten "etmek", "edil-mek" kömekçi feilleri ile
1) bir şeyle lazı-mi derecede techiz etmek, lazım olan bütün şeyleri vermek. [Xace Nizam:] Bir də kaşanə gərək məsrəf üçün; Hər nə lazımsa edərlər təmin. H.Cavid; 2) inandırmaq, qane etmek. Bu cavab Salamı təmin etmirdi. Mir Celal; 3) bir şeyi heyata keçirmek üçün lazımi şe-rait yaratmaq. [Midhet Münir beye:] Şura-ların yardımı ilə istiqlaliyyətimizi təmin və ingilisləri məhv edəcəyik. çemenzeminli.

TƏMINAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "temin" söz. cemi]
Birisinin heyatını temin etmek üçün ona verilen pul, maddi vesait ve s. Aslan da dü-şünərək, çalışaraq ailəsinə təminat yolu tap-mışdı. A.Şaiq.
Bir şeyin qorunub saxlanmasını, yerine yetirilmesini, heyata keçirilmesini temin eden amiller; zemanet. Eyvazın dəstənin başında durması mənim üçün bir təminatdır. C.Cab-barlı.

TƏMINATLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Teminatı olan, temin edil-
miş. Təminatlı əmək haqqı.
TƏMINEDIcI sif Temin eden, qane eden, razı salan. Təminedici cavab. Təminedici iza-hat.

TƏMİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir şeyin xarab olmuş, sın-mış, dağılmış, sökülmüş yerini düzeltme, qay-daya salma. Ayaqqabı təmiri. Təmir emalat-xanası.
Traktorçular traktor təmirinə məş-ğuldular. M.Ibrahimov. Bu maşını cüzi təmir-dən sonra hərəkətə gətirmək olardı. B.Bay-ramov. □ Təmir etmək
1) bir şeyin xarab olmuş, sınmış, sökülmüş yerini düzeltmek. Evi təmir etmək. Yolu təmir etmək.
Ev sahibi evin qədrini bilsə, görər ki, ev uçacaq və elə ki, gör-dü uçacaq, başlar təmir eləməyə. C.Mem-medquluzade. [Rehim:] Bizim işimiz depoda parovoz təmir etmək idi. Ə.Sadıq; 2) köhn. tik-mek, bina etmek. Bir də gördün ki, eyləyib təd-bir; Bir gözəl xanə etdilər təmir. S.Ə.Şirvani.

TƏMİRARASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. xüs. Temirler arasında olan, heyata keçirilen. Neft quyusunun təmi-rarası işləmə müddəti.
[Mehriban:] Məsələn, sən öz sexində təmirarası müddəti nə qədər uzatmısan? H.Seyidbeyli.

TƏMİRAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. "temir" söz. cemi] klas.
is. Temir, temir işleri. [Rüstem beyle çingiz] yanğından saxlanılmış, xırda təmiratla ala-yarımçıq süs verilmiş bir otağa girdilər. çemenzeminli. [Hemid Əlyarov:] Yoldaş-lar, bu təmiratı hələlik təxirə salmalısınız. M.Hüseyn.
top. köhn. Binalar, tikililer. [Xortdan:] Təmirat hamısı oddandır. Ə.Haqverdiyev.

TƏMİRÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Temir işi ile meşğul olan fehle. Təmirçi çilingər. Yeraltı təmirçilər.

TƏMİRXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. temir ve fars.
..xane] Temir işleri aparılan emalatxana.
[Sedr:] Amma Hüseynqulunun Təzə şəhərdə bir me-xaniki sex düzəltməyi, təmirxana, dəmirçi-xana qurmağı mənim üçün bilirsən nə olar?
Mir Celal.

TƏMİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf
çirk olmayan, kirli olmayan, lekeli olmayan, çirklenmemiş, kir-lenmemiş, yuyulmuş. Təmiz yaylıq. Təmiz dəsmal.
Feldşerin peşkəş verdiyi təmiz xalat [Mahireye] çox gözəl yaraşırdı. M.Hüseyn. Kəniz Həlimə içəri girib, dəyirmi stolun üs-tünə təmiz süfrə saldı. Ə.Abasov. // Silinib temizlenmiş, süpürülüb temizlenmiş, seliqeli. Təmiz otaq.
Adamlar daş pilləkənlərdən tə-miz küçəyə enəndə qırılmış boyunbağı kimi səpələnib dağılırdılar. Mir Celal. Bizim iş ye-rimiz təmiz olmalıdır, maşınlarımız vaxtında yağlanıb təmizlənməli, üst-başımız da silin-miş maşın kimi parıldamalıdır. Ə.Sadıq.
Meharetle, ustalıqla, deqiq ve seliqeli görülmüş, düzeldilmiş, qayrılmış, heç bir qü-suru olmayan. Təmiz iş.
Sonuncu defe üzü köçürülmüş, sehvi düzelmiş, pozulmuş yerleri olmayan. Təmiz yazı. Təmiz səhifələri gözdən keçirmək.
Doldurulmamış, yazı, şekil ve s. üçün istifade edilmemiş, yazılmamış. Təmiz blank. Təmiz kağız. // üzerinde çil, sızanaq ve s. ol-mayan. Təmiz dəri. Təmiz üz. // Zerf menasın-da. Tərtəmiz. Məzlum
. üzünü təmiz qırxdı, xırım-xırda şeylərini və skripkasını yerbəyer edib çamadanayığdı. S.Veliyev. // Dumansız, buludsuz, açıq-aydın. Təmiz fəza.
Musa kişi Firəngizin başı üstündəki təmiz göyə baxa-baxa qalxırdı. B.Bayramov.
Qarışığı olmayan ve ya çox az olan; xalis. Təmiz qızıl. Təmiz spirt. Təmiz qum. // Bulanıq olmayan. Təmiz su. // Alaqsız, alağı olmayan. Təmiz bostan. // Temizqanlı, cinsi temiz, cins (heyvanlar haqqında).
Müeyyen qaydalara, normalara uyğun gelen; düzgün (dil, üslub ve s. haqqında). Ərəbcə təmiz (z.) danışmaq.
Aslan sloven-cə hələ təmiz danışa bilmirdi, ancaq hər şeyi başa düşürdü. S.Veliyev.
məc. Menevi cehetden nöqsansız, qüsur-suz; heç bir pis niyyeti, qerezi olmayan; doğ-ruçu, namuslu. Təmiz adam.
Mirzənin təmiz qulluqçu olmağına qiymət qoyurdular və yol-daşları da onu çox istəyirdilər. Ə.Haqverdi-yev. Novruzəli və Usta Zeynallar daxilən çox təmiz və xoşniyyət adamlardır. M.Ibrahimov. // Yüksek meneviyyata esaslanan; ülvi, pak. Təmiz sevgi.
Təmiz və pak məhəbbətlə isinən qadın yatağı müqəddəsdir. M.Ibrahimov. // Mesum, bakir, bekaretli, lekelenmemiş, korlanmamış. Təmiz qız.
[Mirzağa] Cəmilə kimi təmiz, munis, eyni zamanda gözüaçıq, gözəl bir qız haradan tapacaqdı. S.Hüseyn.
Bir şeyi çıxdıqdan sonra qalan, alınan. Təmiz çəki (əmtəənin qabsız çəkisi). Təmiz gəlir (xərc və vergiləri çıxdıqdan sonra qalan gəlir). // Tamamile, büsbütün, tam. Nurəddi-nin ayağı təmiz sağalmışdı. S.S.Axundov. El-darın etdiyi söhbətlər, xüsusən çalıb-oxumağı ovu təmiz yadımdan çıxarmışdı. M.Rzaqulu-zade.

TƏMIZCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf
çox temiz, lap temiz; temiz. [Seyid:] [Mehmanxanada] tə-mizcə, pakizə müsəlman nömrələri saxlayı-ram. Ə.Haqverdiyev.
Tertemiz. [Musanın nevesi]
.şalvar ci-bindən çıxardığı ağappaq bir yaylıqla səhəng-lərinə bulaşan qatığı təmizcə sildi. Qantemir.

TƏMIZCINSLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax təmizqanlı.

TƏMIZKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Temizliyi, seliqeni seven. Təmizkar qadın.
Ataş görürdü ki, Mirzə Cəmil çox təmizkar, səliqəni sevən adamdır. Ə.Veliyev.

TƏMIZKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Temizkar adamın xa-siyyeti, temizkar olma. [Feodor İvanoviç Rüs-tem beye:] [Xanım] sizin təmizkarlığınızı isə çox bəyənir, mənə həmişə məmnuniyyətlə söyləyir.. çemenzeminli.

TƏMIZQANLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qarışığı olmayan, cins, temizcinsli (ev heyvanları haqqında). Təmiz-qanlı Qarabağ atı.
Əmtəə fermalarında na-xırın təmizqanlı, yəni təmizcinsli heyvanlar-dan ibarət olması vacib deyildir. A.Ağabeyli.

TƏMIZQƏLBLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax təmizürəkli. Təmiz-qəlbli adam.

TƏMIZLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Temizlemek"den f.is.

TƏMIZLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
çirkini, lekesini yu-maq ve ya başqa yolla aparmaq, temiz etmek; temizleme işi aparmaq. Ayaqqabının palçığı-nı təmizləmək.
Quşlar yuvalarında oturub dimdiklərini təmizləyirdilər. N.Nerimanov. // Terkibce temiz etmek, başqa şeyin qarışı-ğından azad etmek. Qazı təmizləmək. Otağın havasını təmizləmək. // çırpmaq, püflemek ve s. yolla üzerindeki tozdan, qardan ve s.-den temiz etmek.
.Marallarım
. moizəkitabları-nı rəfdən alıb, tozlarını təmizləyib başlayır-lar əzbərləməyə. Ə.Haqverdiyev. [Xosrov] əl-qolunu atıb qarı təmizlədi. B.Bayramov. // məc. Korlayan, xarab eden, pozan, yad ünsürlerden azad etmek, temiz etmek. Dili ehtiyac olmadan işlədilən yabançı sözlərdən təmizləmək. // məc. Menevi cehetden temiz etmek. Əziz balalar! Bizə yemək-içməkdən başqa, ruhumuzu təmizləmək, ağlımıza sığal vermək lazımdır. N.Nerimanov.
üz hissesini, qabığını ve s.-ni soyub at-maq, kenar etmek. Kartofu təmizləmək. Balığı təmizləmək. Yumurtanı təmizləmək.
Bir yerden artıq, lazımsız, kenar şeyleri götürmek. Stolun üstünü təmizləmək. Otağı artıq şeylərdən təmizləmək. // üstündeki lü-zumsuz, mane olan şeylerden azad etmek. Yolu təmizlədilər. Bir dəstə soldat Montini qa-zamatdan məhkəməyə gətirirdi. M.S.Ordu-badi.
Bir yeri düşmenden, arzu edilmeyen ke-nar adamlardan azad etmek. Səhər açılanda bizim hissələr cəbhənin bu sahəsini tamami-lə düşməndən təmizlədilər. M.İbrahimov.
Yığışdırmaq, sil-süpür etmek. Otağı tə-mizləmək.
Hər gün saat beşdə doktorgildən qayıdan Xavər evi təmizlər, xörək hazırlar, çay qoyar(dı). M.İbrahimov.
məc. dan. Ne varsa hamısını aparmaq, oğurlamaq. Oğrular evi təmizləmişdilər.
məc. İçinde olan şeyin hamısını yemek, yeyib qurtarmaq. Kasanı təmizləmək.

TƏMIZLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Temizlenmek"den f.is. [Sarıköyneye] yardım olmaq üçün otağımın süpürülüb təmizlənməsini ona tapşırar, zəh-mət haqqı verərdim. S.Hüseyn.

TƏMIZLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Temizlemek"den
məch. Ev süpürülüb təmizləndi.
[Maya] ki-fayət qədər hərəkət etdikdən sonra yuyundu, təmizləndi. M.İbrahimov.
TƏMIZLƏYIcI is. ve sif. Bir şeyi temiz-lemek üçün cihaz, qurğu ve ya madde. Av-tomaşının təmizləyicisi. Təmizləyici qurğu.

TƏMIZLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Temiz şeyin halı. Otağın təmizliyi. Köynəyin təmizliyi. Qab-qacağın təmizliyi.
Siniflərin geniş və təmizliyi, labo-ratoriya və kabinələrin mükəmməlliyi
. [sey-yahların] heyrətinə səbəb oldu. çemenze-minli.
Saflıq, qarışıqsızlıq, xalislik. Suyun tə-mizliyi. Havanın təmizliyi.
məc. Menen nöqsansızlıq; saflıq, düzlük, paklıq. Ana zəifdir, lakin dünyanın güclüləri və zalımlarının hiyləgərliyi və fırıldaqçılığına qarşı onun qüdrətli silahı təmizlik və düzlük-dür. M.İbrahimov.

TƏMIZÜRƏKLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. üreyi temiz, safqelb-li, semimi. Təmizürəkli adam.
Həlim, meh-riban, təmizürəkli Gülbadam birdən-birə şirə döndü. N.Nerimanov. [Vahid] təmizürəkli, qızğıntəbiətli, mərd və məğrur oğlan idi. İ.Hüseynov.