Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TƏRKİ-DÜNYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] din. Bu dünyanın nemetlerinden, zövq ve sefasından el çekib, o dünyanın eşqi ile yaşayan adam; asket, mün-zevi. [Perşan Intizariye:] Səni
tərki-dünya bir qocanı aclar qorxudur. Ə.Memmedxanlı.

TƏRKİ-DÜNYALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bu dünyanın ne-met ve zövqü-sefasından el çekib, o dünya-nın eşqi ile yaşama; asketizm, münzevilik.

TƏRKİ-ƏDƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Ədeb xaricinde, edeb ve exlaq qaydalarından kenarda olan iş, hereket ve s.

TƏRKİ-VƏTƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Vetenini terk edib
başqa yere getme, başqa yerde yaşama; calayi-veten. Nə Otello, nə Faustdur bizim qəhrə-man; Nə də tərki-vətən olmuş Harolda bən-zər. S.Vurğun.

TƏRKLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terkleşmek"den f.is.

TƏRKLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f Birisinin terkine min-mek (b a x tərk3). [Settar:] Qal, axşam ikimiz tərkləşərik. P.Makulu.

TƏRKÖYNƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Altdan geyilen köynek, alt köyneyi. // Sif. menasında. Tərköynək uşaqlar Mədədin əl-ayağına sarındılar. S.Rehimov.

TƏRK-SİLAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Silahlarını elinden alma, silahını, ya silahlarını atmağa mecbur etme; silahsızlaşdırma. □ Tərk-silah edil-mək
silahı elinden alınmaq; silahsızlaş-dırılmaq. [Əsgerler] çayın o tərəfi ilə yuxarı qalxdıqları vaxt səkkiz nəfər fin soldatının tərk-silah edilib gətirildiyini gördülər. Ə.Veliyev. [Ağagül:] Yunkerlər tərk-silah edildi. Ə.Memmedxanlı. Tərk-silah etmək
silahlarını elinden almaq; silahsızlaşdır- maq. Sergey bu zaman baş nəzarətçini yerə yıxıb tərk-silah etdi. S.Veliyev.
Bütün ve her cür silahlı qüvvelerin bu-raxılması, bütün silahların mehv edilmesi, ya-xud silahlı qüvvelerin esaslı suretde ixtisar olunması ve silahlanmanın mehdudlaşdırıl-ması üçün heyata keçirilen tedbirler.

TƏRLAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
zool. Güclü dimdiyi ve uzun qanadları olan yırtıcı quş. Bir yanında tərlan-lar, dumanlı dağlar; Bir yanda kəkliklər, ayna bulaqlar. M.Müşfiq. // məc. Obrazlı teşbeh-lerde. Doğrudan da getdikcə Solmazın yeri görünür, o şux tərlanın səsi eşidilmirdi. S.Re-himov. [Natiq:] Ancaq heç biri mənim könlü-mün tərlanını ovlaya bilməz. B.Bayramov.
məc. Qoçaq, igid, zirek, qeşeng mena-sında. Misri qılınc bağlamışam belimə; Tər-lanların tavarına gəlmişəm. "Koroğlu". Əjdər o tərlanı basdı bağrına; Qadın tək ağlamaq gəldi arına. H.K.Sanılı. // məc. Obrazlı teşbeh-lerde qoçaq teyyareçilere verilen ad. Uçun, tərlanlarım! Opürəm sizi; Qəlbimdə döyünən saf qəlbinizi. S.Vurğun.
TƏRLƏDIcI sif. Terleden, ter emele geti-ren, ter tökdüren. Tərlədici dərman.

TƏRLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terlemek"den f.is.

TƏRLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bedeni terle örtülmek,
ter tökmek, derinin mesamelerinden ter sız-maq. İstidən tərləmək. Alnı tərləmək.
Bilqe-yis həyəcanından tərləmişdi. S.Veliyev. İşlə-məyə adət etmədiyindən [Aydının] əlləri tər-ləyib qabarlaşmışdı. H.Seyidbeyli. // məc. Bir işle çox ve ciddi meşğul olmaq, bir şey üzerinde işlemekden çox yorulmaq. Məsələ-nin həlli üzərində tərləmək.
çökmüş buxardan nem olmaq, nem çek-mek. Hopduqca səhranın gövdəsinə su; Tər-lədi qaxsımış bir bədən kimi. S.Vurğun. Quru-mağa üz tutmuş ağaclar su içib cana gəldi, torpaq tərləməyə, nəfəs almağa, yenidən dir-çəlməyə başladı. Ə.Memmedxanlı.
Bir terefi isti, o biri terefi soyuq olan boru, şüşe ve s. kimi şeyler üzerinde su damlaları emele gelmek; nemlenmek. Pəncərənin şüşə-ləri tərləyib. İstidən su borusu tərləyib.
məc. dan. zar. İstemediyi halda xercle-meye, vermeye mecbur olmaq (pul haqqında). 100 manat tərlədim.
0 Bığ(ının) yeri (yenicə) tərləmək
bax bığ.

TƏRLƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terletmek"den f.is.

TƏRLƏTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bir şeyin tesiri ile ter
emele getirmek, ter tökdürmek, terlemesine sebeb olmaq. İsti havada çay adamı tərlədir. Banka qoyub xəstəni tərlətmək.
məc. çox yormaq, üzmek, elden salmaq. Bu iş məni lap tərlətdi.

TƏRLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Terlemiş, üstünde ter olan. Tərli at. Tərli bədən.
[Qadınlar ve qızlar] iki-üç kilometr piyada gəldiklərindən tərli üz-ləri qızarmışdı. M.İbrahimov.
Terden islanmış. Ana yurdun qız-gəlini! Yuyub qurudun; O qocanın əynindəki tərli köynəyi. S.Vurğun.
üzerinde ter (
cü menada) olan. Tərli şüşə.
tərli-tərli zərfTerli halda, terli iken, teri qurumamış. Tərli-tərli soyuq su içmək olmaz.

TƏRLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Yeher altından atın beline qoyulan keçe parçası. Cəmil tərliyi Qaşqanın üstünə atıb onu həyətdən çıxardı. Q.İlkin.
Keçmişde yaşlı kişilerin papaq altından qoyduqları nazik parçadan tikilmiş baş geyi-mi. Sətin tərlik.
Molla əmmaməsiniyenə min-bərin üst pilləsinə qoymuş, başında tərlik, yerə oturmuşdu. P.Makulu.
İç terefden ayaqqabının altına yapışdı-rılan nazik deri, parça, karton ve s. Tuflinin tərliyi.

TƏRPƏDILMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terpedilmek"denf.is.

TƏRPƏDILMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terpetmek"den məch.
Stol yerindən tərpədildi.
Dəyirmi dəyirman daşı yavaş-yavaş yerindən tərpədildi və sü-rütmənin üstünə mindirildi. S.Rehimov.

TƏRPƏNIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Terpenme, hereket, ter-penti, canlanma.
Hereket, davranış, hereket terzi. Xəlilin hər addımında, hər tərpənişində özünün də yaxşı dərk edə bilmədiyi bir qürur vardı. M.Hüseyn. Səməd [qadının] üzünü görməsə də yerişindən, boy-buxunundan, tərpənişindən onun lap cavan olduğunu dərhal bildi. İ.Hü-seynov.

TƏRPƏNIŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terpenişmek"den f.is.

TƏRPƏNIŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Terpenmek, herekete
gelmek (çoxlu adam haqqında). İclasdakılar bayaqdan çox belə şey eşitdiklərinə baxma- yaraq, yenə də söz bura çatanda oturduqları yerdə tərpənişdilər. Ə.Memmedxanlı.

TƏRPƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terpenmek"denf.is. □ Yer tərpənmə
zelzele.

TƏRPƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Yerindece hereket et-
mek, herekete başlamaq, terpeşmek, qımıl-danmaq. Tərpənməyir gecə yarı; Ağacların yarpaqları. S.Rüstem. [Eldar:] Tələsməyin, mən deməmiş tula yerindən tərpənən deyil. M.Rzaquluzade. □ Yer tərpənmək
zelzele olmaq.
Yola düşmek, hereket etmeye başlamaq. Telli isə qəti surətdə bir yana tərpənməyəcəyini bildirirdi. S.Hüseyn. [Nergiz:] Tez ol ata, de-yəsən, anagilin dəstəsi tərpənir.. Ə.Memmed-xanlı.
Bir işi görmeye başlamaq, bir işe giriş-mek, herekete gelmek. [Qönçe atasına:] Bəlkə sən tərpənincə onlar gecənin birində məni apardılar? Ə.Veliyev.

TƏRPƏNTİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tərpəniş
ci menada. [Derya:] O kəsin ki ömrü zəlzələdə keçsin... yerin-göyün tərpəntisindən onun xəbəri çətin ki ola! B.Bayramov.

TƏRPƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Terpeşmek"den f.is.
is. Hereket, canlanma, heyecan. Heyət üzvləri arasında tərpəşmə əmələ gəldi. Ə.Ve-liyev.

TƏRPƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Herekete başlamaq,
herekete gelmek (çoxları haqqında).
B a x tərpənmək
ci menada. Hərdən külək əsər ki, yarpaq düşər; Ancaq onda su-yum bir az tərpəşər. A.Sehhet. [Izzet] nə za-rıyır, nə tərpəşir, nə xırıldayırdı. Mir Celal.