Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TƏSKİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Sakitleşdirme, teselli ver-me; sakitlik, teselli. Dərdli könüllərə təskin-dir şerim. S.Rüstem. □ Təskin etmək
sa-kitleşdirmek, teskinlik vermek, rahatlandır-maq, teselli vermek. Bu xəbərlərin heç birisi Həcər xanımı təskin etmirdi. S.Hüseyn. [Zü-leyxa]
.pis dəyaşamadım,
deyib özünü təs-kin etmişdi. M.Ibrahimov. Təskin tapmaq
bax təskinlik tapmaq ("təskinlik"de). [Behram:] Mən qızdırmalı kimiyəm. Bu çiçək-ləri iyləyim, bəlkə bir az təskin tapım. C.Cab-barlı.

TƏSKİNEDİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sakitleşdirici, rahatlan-
dırıcı, teselliverici. Toxtamış Səba xanıma müraciət edərək həyəcanını təskinedici bir surətdə dedi:
Həyatda bu cür hadisələr çox ola bilər. M.S.Ordubadi. [Bahar]
. təskinedici sözlər danışıb [Sonanı]
.mətanətli olmağa çağırırdı. B.Bayramov.

TƏSKİNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sakitlik tapma, rahatlıq tapma, teselli tapma, aram tapma; sakitlik, rahatlıq, teselli. Sevgilin həsrətlə baxır üzünə; Səndən söz istəyir, təskinlik umur. N.Xezri. □ Təskinlik tapmaq
sakit olmaq, rahat olmaq, teselli tapmaq, sakitleşmek, aram tap-maq. [Kerbelayı:] Nə edim? Allah məni fəqir yaradıb,
sözləri ilə təskinlik tapırdı. çemen-zeminli.
.Züleyxa heç bir şeylə təskinlik tap-mırdı. S.Veliyev. Təskinlik vermək
sakit etmek, teselli vermek. [Serdarlı] gözləri ilə qızına sanki təskinlik verirdi. Q.Ilkin. [Behlul:] Psixologiya elminin köməkliyi ilə özümə təs-kinlik verirdim. B.Bayramov.

TƏSLİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir şeyi lazımi yerine ve ya şexse verme, tapşırma. □ Təslim et-mək
lazımi yerine ve ya şexse vermek. [Zeynalın] əlindəki kitabları tərcümə edib təs-lim etməyincə yeni kitab götürməyə də imkanı yoxdu. S.Hüseyn. [Insan] axırda bütün ömrü boyu qazandıqlarını təslim etməli, qoyub get-məli olur. Mir Celal.
Müharibede, mübarizede öz meğlubiy-yetini etiraf ederek müqavimeti dayandırma. □ Təslim olmaq
müqavimetden ümidini keserek herbi emeliyyatı dayandırmaq, düş-menin ireli sürdüyü şertler esasında ona tabe olmaq, silahı yere qoymaq. Düşmən ordusu təslim oldu. Qaçaqlar təslim oldular.
Lakin Qara Məlik təslim olmadı. M.S.Ordubadi. Yolunu kəssə də ölüm anbaan; Təslim olma-yacaq bizim qəhrəman. M.Rahim; // mübahi-sede, yarışda, güleşde ve s.-de müqavimetini dayandırmaq.
Güzeşte getmek, razı olmaq, öz dediyin-de, telebinde daha israr etmemek. Əvvəlcə deyilənlərə razı olmadı, sonra təslim oldu.
Fazilov jurnalı pəncərəyə qoyub əllərini göyə qaldırdı:
Almaz xanım, mən təslim! Mir Celal.
məc. Tabe olma, ram olma. □ Təslim olmaq
1) tabe olmaq, ram olmaq. Təslim olmuş dalğalar; Polad adacıqların; Ayağını yaladı. İ.Seferli; 2) çetinlikler qarşısında geri çekilmek, tamahını saxlaya bilmemek. Qəh-rəman bir an da olsun çətinlik və maneələr qarşısında təslim olmamalıdır.
0 Canını (ruhunu) təslim etmək
bax can.

TƏSLIMÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. siyasi çetinlikler qarşısın-da teslim olan, xaincesine geri çekilen adam.

TƏSLIMÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. siyasi. Teslimçinin he-reketi; mübarizeni davam etdirmekden xain-cesine boyun qaçırma.

TƏSNIF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Her hansı ferqlenme elametlerine ve ya xüsusiyyetlerine göre si-niflere, qruplara, derecelere ayırma; tesnifat. Balıqların (heyvanların, bitkilərin) təsnifi.
Kitabda dərman növlərinə aid verilən təsnif rus alimlərinin.. nəzəriyyələrinə əsaslanmışdır. A.Əliyev. □ Təsnif etmək
her hansı ferq-lenme elametlerine ve xasselerine göre sinif-lere, qruplara, derecelere ayırmaq. Mineral-ları təsnif etmək. Məfhumları təsnif etmək.
köhn. Kitab tertib etme; telif.

TƏSNIF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] mus. Desgah şöbeleri ara-sında evvelkine nehayet vermek sonrakına keçmek üçün ifa olunan mahnı formasına ben-zer deqiq ve sabit ölçülü neğme. Hümayun təsnifi.
Aydın vəzndə olan musiqiyə xalq mahnıları, müxtəlif xalq rəqs havaları, habe- lə təsniflər (vokal musiqisi) və rənglər (çalğı musiqisi) daxildir. ü.Hacıbeyov.

TƏSNIFAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "tesnif" söz. cemi] Her hansı eynicinsli şeylerin ve ya anlayışların müeyyen ümumi elametlere göre siniflere, qruplara, bölmelere ayrılması sistemi; klas-sifikasiya. Bitkilərin təsnifatı. Mineralların təsnifatı.

TƏSNIFATÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tesnifat mütexessisi; klas-sifikator.

TƏSRIF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]: felin təsrifi qram.
felin şexs, kemiyyet ve zamana göre deyişmesi.

TƏSVIB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Beyenme, tesdiq. Komis-yon məsələnin həll olunması yolunu tapıb, təs-vib üçün dövlətə və əncümənə versin. M.İbra-himov. □ Təsvib etmək
bir fikir ve ya he-reketin, işin doğru olduğunu söylemek; be-yenmek, tesdiq etmek, alqışlamaq, terifelayiq bilmek. [çopo:] Xaqan hər kəsi dinlədikdən sonra mənim rəyimi təsvib etdi. çemenzeminli.
TƏSVIBEDIcI sif. Tesvib ifade eden, tes-
diqedici, terifleyici. Təsvibedici cavab. Təs-vibedici alqışlar.
Qonaqlar təsvibedici sima ilə başlarını tərpətdilər. çemenzeminli.

TƏSVIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Şeyin suretini, şeklini çekme; şekil, resm. Mənzərə təsviri.
Bir adam ve ya şey haqqında yazılı, ya şifahi suretde neql etme, danışma. Şərifzadə vəziyyəti [Mehribana] lazımınca təsvir etmiş, əlavə olaraq demişdi.. S.Hüseyn.
.Tehran qəzetləri dediyimiz fikri sübut edən qəribə bir əhvalatın təsvirilə dolu idi. M.İbrahimov.
Elmi meqsedle bir şeyin xüsusiyyetlerini, elametlerini ve s.-ni müntezem şekilde şerh ve ifade etme. Ləhcələrin xüsusiyyətlərini təs-vir etmək. // Bir şeyin sanki resmini çeker kimi onu gözel suretde terif etme. üfüqdə günün batması elə gözəl görünürdü ki, təsvir etmək mümkün deyildir. M.Rzaquluzade.

TƏSVIRÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İşin ve ya şeyin mahiyyeti-ne deyil, xarici görünüşünün tesvirine hedden artıq fikir veren senetkar (ressam, qrafika us-tası, heykelteraş, yazıçı, şair).

TƏSVIRÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İncesenet ve edebiyyat-da: hadiselere üzden yanaşma, onların derin mahiyyetine deyil, zahiri görünüşlerinin tes-virine meyil etme. Bu əsər təsvirçilikdən baş-qa bir şey deyil.

TƏSVIRƏGƏLMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çox gözel, çox maraqlı, çox tesirli olduğu üçün tesvir oluna bilmeyen; ela. Təbriz baharının təsvirəgəl-məz bir gözəlliyi var. M.Ibrahimov.

TƏSVIRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [ər.] Tesvirle elaqedar olan, tesvir olunan, bir şeyi eyani suretde tesevvür etmeye, tesvir etmeye kömek eden. Təsviri üsul.
0 Təsviri sənət (incəsənət)
seth üzerin-de bedii tesvir (incesenet) növlerinin ümumi adı (rengkarlıq, qrafika, heykelteraşlıq).

TƏSVIYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Leğv, aradan qaldırma. □ Təsviyə etmək
1) leğv etmek, fealiyye-tini dayandırmaq, bağlamaq. Şamaxı Icraiyyə Komitəsinə əmr olunurdu ki, ərzaq idarəsini tezliklə təsviyə etsin. Qantemir; 2) ödemek, vermek, eda etmek. Borcunu təsviyə etmək.

TƏSVIYƏÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar. Tesviyeçilik terefdarı olan adam.

TƏSVIYƏÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar.
ci il-lerde RSDFP-de proletariatın qeyri-leqal in-qilabi partiyasını tesviye (leğv) etmeye ve inqilabi mübarizenin zeruriliyini inkar etme-ye çalışan irticaçı menşevik cereyanı.

TƏŞBEH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Benzer, oxşar; ben-zetme, oxşatma, benzeme, oxşama. Ağ günə təşbehdir sənin cəmalün; Eşqindən salmışam aləmə bir ün. M.P.Vaqif. Oxşarı, təşbehi, köl-gəsi deyil; Dünyada hər şeyin özü gözəldir. B.Vahabzade.
ədəb. Bedii eserde bir hadiseni, adamı ve ya şeyi başqa bir hadiseye, adama ve ya şeye benzetmekden ibaret mecaz. Realizm və xəlqilik Vaqifin seçdiyi mövzularda, dil və təşbehlərdə də özünü göstərir. M.Ibrahi-mov. Səmədin o dövrdəki ədəbi dili təşbehlər, idiomlarla dolu canlı xalq dilidir. O.Sarıvelli.

TƏŞBEHLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Teşbehi olan, teşbehle ifade olunan (b ax təşbeh
ci menada). Təşbehli ifadə. Təşbehli təsvir.

TƏŞDID : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Əreb elifbasında samit herfin iki defe oxunması üçün onun üzerine qoyulan işare (mes.:
şiddet, hiddet ve s.).

TƏŞƏBBÜS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir işe başlama, iq-dam etme. Rzaquluxan hansı təşəbbüsə baş-ladısa da, yarımçıq qaldı. M.S.Ordubadi. [Mürşüd:] özün də bilirsən ki, bu iş bizim təşəbbüsümüzdür. S.Rehman. □ Təşəbbüs qaldırmaq
yeni teşebbüs ireli sürmek, qarşısına yeni meqsed qoymaq. [Qerenfil:] Inişil təşəbbüs qaldırdınız ki, hamam tikək, hələ hörgüsü bir arşın qalxmayıb. I.Əfendi-yev. // Her hansı bir işde rehber rol, birincilik, başçılıq. Təşəbbüsü əldən verməmək. Rəqib komandanın təşəbbusü.
Teşebbüskarlıq; müsteqil, feal hereket etmek qabiliyyeti. [Firengiz Cebrayıla:] Mən səndə hələ cəsarətli bir
.təşəbbüs görməmi-şəm. B.Bayramov.

TƏŞƏBBÜSÇÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Her hansı işe başlamaq niyyetinde olan, buna teşebbüs gösteren adam; teşebbüskar. [Ildırımov:] Bir-iki kəlmə danış-maq üçün ilk təşəbbüsçüyə söz verilir,
dedi. S.Rehimov.