Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

BƏSTƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Musiqisi yazıl-
maq, musiqi qoşulmaq, hava qoşulmaq; no-taya salınmaq, musiqi ahengine uydurulmaq.

BƏSTƏLƏNMIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. Yazılmış, qoşulmuş,
notaya salınmış, musiqi ahengine uydurul-muş.

BƏSTƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Yataq, yorğan-döşek.
.Bəstəri-möhnətdə xəstə olduğum; Deyən varmı biinsafa görəsən? Q.Zakir. Nə yatıb-san lihaf, bəstər içində; Bimar isə nədir bəs halın sənin? Aşıq Peri. Gövhərtac
. iki gün salamat görünəndə, üç gün bəstərdə yatırdı. Ə.Haqverdiyev.

BƏSTƏRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Yorğan-döşeye düş-müş (xeste haqqında). Gövhərtac da o gün-dən bəstəri naxoşdur. Ə.Haqverdiyev.

BƏSTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik küp, küpe. Yağ salıb, bağlayıb cümlə göbək; Hər biri yağ ilə dolan bəsti tək S.Ə.Şirvani. [Zeyneb:] Mən də bir bəsti şərab alıb, ora gedərəm. M.S.Ordubadi.

BƏŞARƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Muştuluq, müjde, xoş xeber, gözaydınlığı. Xövfi-xətadə müztəri-bəm, var ümid, kim; Lütfən verə bəşarəti-əfvü əta mana. Füzuli.

BƏŞAŞƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Gülerüzlülük, üzüaçıqlıq; sevinc. Mövlana bəşaşət zahir edib dedi ki:
Dəxi qəm çəkməyin, şuriş dü-nən vaqe olubdur. M.F.Axundzade. Məsum uşağın bu halətindən; Madər sevinər bəşa-şətindən. A.Sehhet.

BƏŞƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Insan, adam. Bu sifətdə kim görübdür bəşəri cahan içində? Nesimi. Olmuşdu bəşərdən öylə bizar; Kim, öz əksin sanırdı əğyar. Füzuli. Bu hüsn lətafətdə yə-qindir bəşər olmaz. S.Ə.Şirvani. Biz belə bir qəhrəmanlıq görməmişik bəşərdə. S.Rüstem. // Toplu menada. Kamalın, hüsnün eşqilə bəşər cənnət yaratmışdır. S.Vurğun. Qüt-bün ilk körpüsü olan bu uçuş; Bəşərin ən qədim bir arzusudur. Ə.Cemil.
◊ Növi-bəşər
insanlar. Məktəblə qılar növi-bəşər dəfi-bəlaya; Məktəblə çıxar zahirə əsrari-xəfaya... M.Hadi.

BƏŞƏRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Bedeni örten deri-nin xarici tebeqesi. // Insanın xarici görü-nüşü, üzü. Elə ki, hamısı qayib oldu, Yusif şah xacə Mübarəki yanına çağırıb dedi ki:
Sənin bəşərəndən mən görürəm ki, sən gərək yaxşı adam olasan. M.F.Axundzade.

BƏŞƏRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Insana, bütün insanlara aid olan; insana mexsus olan; insana xas olan; insani. Bəşəri hisslər.
Bu dövlət, quruluş, torpaq sənindir; Ən uca bəşəri diləyə hör-mət. A.Şaiq. çünki məhəbbət yalnız sevinc deyil, məhəbbət eyni zamanda yüksək bəşəri bir vəzifə idi. Ə.Memmedxanlı.
.Onların [Bahadır ve Sonanın] faciəsi hər şeydən əvvəl ictimai, bəşəri bir faciə kimi səslənir. M.Arif.

BƏŞƏRIYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Insanlıq, insanlar.
Bütün tərəqqipərvər bəşəriyyət sülhün keşi-yində durmuşdur.
Günəşin yüksəkdən görü-nən işıqları
saf, bərraq bir dənizin dal-ğalarında çimərək, bəşəriyyətin gözünü işıq-landırır. M.S.Ordubadi. [Behram:] Qanun qarşısında bütün bəşəriyyət bərabər olma-lıdır. C.Cabbarlı. İllərcə çalışmış bəşəriy-yət; Varlıqdakı şimşəklə, küləklə. M.Müşfiq.

BƏŞƏRTA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

BƏŞƏRTI bağl. [fars. be ve
ər. şerta] (bezen "ki" ile: bəşərti ki) köhn. Bu şertle, bu şertle ki. [Hacı Qara:]
.Mən
yağ ilə də sövdə edərəm, bəşərti ki xalis inək yağı ola. M.F.Axundzade. [Mirze:]
.Amma bəşərti ki, toyunu da tez eyləyəsən ha!
Ə.Haqverdiyev. [Hacı:] Şəriət sahibi deyir oxu, elm kəsb elə, bəşərti ha isməti, irzi, na-musu mühafizət elə! Mir Celal.

BƏŞŞAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf[ər.] klas. Gülerüzlü, ferehli, şad. Bəşşaş oturub yanında madər; Hərdən beşiyin əl ilə yellər. A.Sehhet.
bi... [fars.] Isimlerin evveline getirildikde inkar ve yoxluq menasında sifet düzelden ve
siz/-süz menasını veren şekilçidir; mes.: biedeb, biinsaf, bivefa ve s.

BƏT-BƏNIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax bəniz. Şiddətli ildı-rımdan Günəş bağırdı. O birilərində də bət-bəniz qalmadı. A.Şaiq. Uçgünlük dəniz səfəri çoxu gəmiyə minməmiş əsgərdə bət-bəniz qoymamışdı. Ə.Əbülhesen. [Perzad:] Buna bax! Qızın bət-bənizi qalmayıb ha! Mir Celal. □ Bət-bənizdən olmaq
bax bət-bənizi ağarmaq (qaçmaq, uçmaq). Yoldaşım bun-ların səsini eşitcək, bət-bənizdən olub özünü itirdi. çemenzeminli. Bət-bənizi ağarmaq (qaçmaq, uçmaq)
qorxudan ve ya qefil-den verilen pis xeberden, xestelikden ve s. neticesinde üzünün rengi qaçmaq, ağarmaq. Humay
. bət-bənizi uçmuş və məhzun halda düşünür. H.Cavid.

BƏTN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Qarın. Mənə elə gələrdi ki, [Azad] ana bətnindən lüt-ətcə bu soyuq dün-yaya
. qədəm qoyduğu zaman belə səsini çıxarmamışdır. M.Ibrahimov.

BƏY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tarixen Qafqazın müselman ehalisi arasında zadegan tebeqesine mensub olan, zengin, ireli gelen şexs. Alimdə əməl yox, bəydə ədalət. Q.Zakir. Bağın, əkinin xeyrini bəylər görəcəkmiş; Toxm əkməyə dehqanları neylərdin, ilahi?! M.Ə.Sabir. Mədənlərdə, fabrik və zavodlarda işləyən fəhlələr, bəyin zülmündən və aclıqdan qaçıb, iş axtarmağa gəlmiş kəndlilər, kasıblar "çəmbərəkənddə" yaşayırdılar. S.Rehman. // Bu zümreye mensub adamların adına elave edilen leqeb. Bəy dediyin nədir, bəyənmə-diyin nə?! (Mesel).
tar. Başçı, reis, hakim. Əşirət bəyi.
Bəylə bostan əkənin tağı çiynində bitər. (Ata. sözü).
məc. Hökmran, hakim, ağa menasında. Dərə xəlvət, tülkü bəy. (Ata. sözü).
ümumiyyetle, oxumuş adamlara ehti-ram elameti olaraq verilen leqeb. Bacı, qabağa gəlin, sözünüzü müəllim Həbib bəyə deyin. S.Rehman.
etnoqr. Toyu edilen, evlenen oğlan. To-yun üçüncü gecəsinin sabahı bəyi hamama aparardılar. H.Sarabski.
◊ Ac bəy, quru bəy köhn.
iflas etmiş, var-yoxu elinden çıxmış bey, mülkedar; // yoxsul, lakin lovğa adam haqqında.

BƏYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Anlatma, izah etme, şerh etme, aydın ve açıq söyleme; izah, şerh, ifade. Həkimin bəyanına görə, taxıl çöplərini qırıb yerə tökən həmin bu qurd imiş. C.Memmedquluzade. Görmüşəm çox gözəl-gözəl şeylər; Söyləsəm gər, bəyanı tul çəkər. A.Sehhet. Bir aləmdir o, təsvirə, bə-yana sığmaz; Şerin qurub yaratdığı cahana sığmaz. R.Rza. □ Bəyan etmək (qılmaq)
söylemek, bildirmek, izah etmek, anlat-maq. Eşqin mərəzinə bən də təbibəm; Bəyan elə bana əhvalın sənin. Aşıq Peri. Sədrəddin bəy prokurorun hücrəsində bir saat çağı qalıb əhvalatı bəyan edirdi. S.M.Qenizade. Cütçü dedi:
"Bircə mənə qıl bəyan; Sərçə veribdirmi sənə bir ziyan?" A.Sehhet. "Leyli-Məcnun" hekayəsinin səbəbi nəzmini bəyan qıldığı saqinamədə Füzuli deyir: bu "bir bəzmi-müsibəti-bəladır ki, onun əvvəli qəm, sonu bəladır". F.Köçerli. Bəyanə gəl-mək
dile gelmek, danışmağa başlamaq.
ədəb. köhn. Poetikanın teşbeh istiare, mecaz ve kinaye kimi qisimlerinden behs eden hissesi.

BƏYANAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir mesele ve s. haqqında hökumet ve ya bir idarenin resmi melumatı. Xarici İşlər Nazirliyinin bəya-natı. Bəyanat vermək.
İfade, izahat. [Mirze Hesen:] Mirzə Məmmədəli, mən səndən xahiş edirəm, höv-sələ eliyəsiniz və bəyanatınızı başa yetirə-siniz. C.Memmedquluzade.

BƏYANNAMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.[ər. beyan ve fars. name] Xalqa, xalqlara, camaata xitaben yazılı mü-raciet; müracietname. Bəyannamə nəşr et-mək. Umumdünya Sülh Tərəfdarları konqre-sinin bəyannaməsi.

BƏYAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]
sif. Ağ (reng). Bəyaz gər-dəninə siyah tel düzər; Sanasan sonamdır mənim sevdiyim. M.P.Vaqif. Gülüşür pənbə, al bəyaz güllər; Otüşür hər tərəfdə bülbüllər.
H.Cavid. [Kerim kişinin] boynu, boğazının altı və bütün siması bəyaz tüklərlə örtülmüşdü. M.İbrahimov. □ Bəyaz gecə(lər)
bax ağ gecə(lər) ("ağ"da). Burda çaykovski öz zə-kasını; Verib sənətinə bəyaz gecələr; Yazdı romansını, simfoniyasını. M.Rahim. Biz artıq bəyaz gecələr davam edən şimal məntəqə-sinə daxil olduq. Ə.Memmedxanlı.
B a x bayaz
ci menada. Savadlı gənc-lərin bəyazı olardı, bu bəyazlara ana di-lindəki şeirlərin nəfis parçaları köçürülər, əzbərlənərdi. çemenzeminli.

BƏYAZLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Beyazlanmaq"dan f.is.

BƏYAZLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Ağarmaq, ağ reng
almaq. Pərdə bəyazlandı, lampalar söndü, kino verilişi başlandı. Mir Celal.

BƏYAZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ağlıq.

BƏYDADAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Zarafatla ve ya ciddi mü-raciet. [Geray ağa:] Bilirsən, bəydadaş, işlər necə həlləm-qəlləmdir? S.Rehimov. Bir gün onun istədiyi mühazirəçini göndərdilər və kişinin özünə də xəbər verdilər ki:
Bəy-dadaş, gözün aydın, mühazirəçi gəlib, sərən-camınızı gözləyir. "Kirpi".

BƏYƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax məgər. [Ana:] Qar-daşın qızıl güllə qabağındadır. Mən bəyəm onlardan artığam? Mir Celal. [Şamamanın atası:] Bəyəm o vaxt biz səninlə bu talvarda oturub, belə arxayın söhbət edə bilərdik? İ.Əfendiyev.