Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TÖRMOZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Her hansı bir maşının hereketini dayandırmaq ve ya süretini azalt-maq üçün qurğu. Traktorun tormozu. Avto-mobilin tormozu.
Qüdrət təmkinlə tormoza keçir. M.İbrahimov.

TORMOZÇU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. xüs. Qazıma qurğusunda tormozu idare eden fehle. Gənc tormozçu kənarda; Qəzetləri yoxlayır. İ.Seferli.

TORMOZLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tormozlamaq"dan f.is.

TORMOZLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Tormoz vasitesile ma-şını dayandırmaq ve ya süretini azaltmaq. [Ağa Saleh:] Adə Musa bəy, qoyma, qoyma. çarx dönmüş, tormozla, tormozla. S.S.Axundov. // öz hereketini birden dayandırmaq ve ya azaltmaq. Maşın birdən tormozladı. // Lengit-mek, ağırlaşdırmaq.

TORMOZLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tormozlanmaq"dan f.is.
is. fiziol. Qıcıqlandırıcı amilin davamlı tesiri neticesinde orqanizm toxumalarında qıcıqlanmanın zeiflemesi ve ya dayanması; sinir merkezlerinin ve ya işlek orqanların fea-liyyetinin lengimesi. Tormozlanma mərkəz-ləri.

TORMOZLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Tormoz vasi-tesile dayandırılmaq ve ya süreti azaldılmaq. Tormoz pedalını basdıqda təkərlərin dördü də tormozlanır.
fiziol. Tormozlanmaya sebeb olmaq (bax tormozlanma
ci menada).

TORNA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ital.] tex. Metal, ağac ve s. mate-rialları yonmaq üçün dezgah; tokar dezgahı. Bakıdakı mexaniki zavodlarda təsadüf oluna bilən son sistemli torna, deşmə dəzgahları yan-yana işləyirdi. Ə.Sadıq.

TORNAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Torna dezgahında işleyen fehle; tokar. Tornaçılar briqadası.

TORNAÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tornaçı peşesi: tokarlıq.

TOROS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Deniz, çay ve göllerde buz par-çaları yığını.

TORPAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Planetimizin bitki aleminin inkişaf etdiyi üst qatı. Yer qabığının istilik, rütubət, hava və orqanizmlərin fəaliyyəti təsiri altında dəyişmiş üst qatı torpaq adlanır. "ümumi fiziki coğrafiya". // Yer qabığının terkibine daxil olan yumşaq, denever, tünd-qonur rengli madde. Qumlu torpaq. Torpaq yığını. Meşə torpağı. Torpağın məhsuldar-lığını artırmaq.
Gözlər qır rəngli torpağa dirənir. M.İbrahimov. // Torpaqdan olan, tor-paqdan düzeldilmiş ve ya tikilmiş, döşemesi quru torpaqdan ibaret olan. Torpaq yol.
Hə-nifə balağı haşiyəli tumanı ilə torpaq döşəmə-ni süpürə-süpürə eşiyə yüyürdü. İ.Hüseynov.
Birinin ixtiyarında, istifadesinde olan yer, erazi, sahe. Mülkədar torpaqları.
çox adamın inanmağı gəlmirdi ki, lütün birinə pulsuz-parasız torpaq verələr. Mir Celal.
Yer (göy qarşılığı). Səmada, torpaqda düşür qırhaqır, Yerdən alov yağır, göydən od yağır. M.Rahim.
Toz-torpaq. Biz şəhərə girdiyimiz zaman şiddətli xəzri əsir, küçələrin tozunu havaya sovurur, göydən başımıza torpaq yağırdı. A.Şaiq.
Dövlet, memleket, ölke. Faşistlərin yu-qoslav torpağına hücum etməsi çox oğulları öz yurdundan, ailəsindən ayırdı. S.Veliyev.
məc. Veten, yurd, el. Torpağına girsə düşman; Köksün olsun süngü, qalxan!.. A.Şaiq. Torpağın eşqilə vurur ürəyi; Vətənə bağlıdır qəlbi, diləyi. M.Rahim.
0 Torpağa düşmək köhn.
qabağında diz çökmek, ayağına yıxılmaq. Gül camalın gö-rüb düşsün torpağa; Bülbülü götürüb əfğanə gəlsin! Q.Zakir. [Gültekin:] Dövlət bəy, aciz bir qadın kimi diz üstündə torpağa düşüb sizə yalvarıram. Məndən uzaqlaşın. C.Cabbarlı. Torpağa getmək
ölmek, vefat etmek. Qəf-lətən Möhsün müəllim xəstələndi və gözlənil-mədən bupakinsan torpağa getdi. S.Rehimov. Torpağa (qara torpaqlara) tapşırmaq (göm-mək)
bax torpağa təslim etmək. [Musa:] Bir dənəcikyavrumu, vərəmli qardaşımı.. bu tək əlimlə qara torpaqlara gömdüm. H.Cavid. Torpağa təslim etmək tənt.
basdırmaq, defn etmek. Pərini torpağa təslim edəndən sonra bütün oba... ovçunu da laləli dərənin kənarına qədər ötürdü. Ə.Memmedxanlı. Torpağı qədər (sanı) yaşasın (yaşayasan)
ölü haqqında danışarken qarşısındakı adama uzun ömür arzulamaq menasında işlenir. Məmmədcəfər də bəzi işlərində (torpağı sanı yaşayasınız) rəhmətlik dayısı Hacı Səttar bəyə çox oxşayır. Qantemir.

TORPAQALTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Torpağın altında olan; yeraltı. Torpaqaltı sular. Torpaqaltı sərvətlər.

TORPAQARASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Torpağın altında, ye-rin qatları arasında olan. Torpaqarası su.

TORPAQBASDI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Keçmiş zamanlarda: her hansı bir hakimin tabeliyinde olan eraziye ayaq basdıqda adamdan alınan bir növ vergi, rüsum. [Allahqulu:] Karvan gedir,
.hansı xanın mülkündən keçir, torpaqbasdı alırlar. çemenzeminli.

TORPAQBƏRKIDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Torpağı berkit-mek üçün istifade edilen. Torpaqbərkidən maşın. // İs. mənasında. Torpağı basıb ber-kitmek üçün maşın. Yeni markalı torpaqbər-kidən.

TORPAQDAŞIYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Torpaq daşımaqla meşğul olan (fehle), torpaq daşımağa mexsus (maşın).

TORPAQQAZAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Torpaq qazımaqla meşğul olan (fehle), torpaq qazımaq üçün isti-fade edilen (maşın). Torpaqqazan maşınların ahəngdar səsləri eşidilir. // İs. mənasında. Tor-paqqazan maşın, torpaqqazan fehle. Müxtəlif peşə sahibi olan yüzlərlə inşaatçı
torpaq-qazanlar, betontökənlər, armaturquraşdıran-lar və başqaları işə başladılar.

TORPAQLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Torpaqlamaq"dan f.is.

TORPAQLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
üstünü ve ya yan-larını torpaqla örtmek. çən dolduqdan sonra borunun deşiyini probkalayıb üstünü torpaq-lardılar. H.Sarabski. [Əmiraslan babanın] ca-laq vurduğu, qabıq qoyub, hərləmə ilə bağla-yıb sarıdığı, kəsikyerlərini torpaqladığı nazik-nazik çubuqlar artıq yeni kök üstündə özlə-rinə yer etmişdi. S.Rehimov.
Torpağa basdırmaq, defn etmek. ölünü torpaqlamaq.
dan. Torpaqla sürtüb temizlemek, yu-maq. Hisli qazanı torpaqlamaq.

TORPAQLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Torpaqlanmaq"dan f.is.

TORPAQLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
üstü ve ya yanları torpaqla örtülmek. Bütün bostanlar-da kartoflular boğaza qədər torpaqlanmışdı. S.Rehimov.
Torpağa basdırılmaq, defn edilmek.
dan. Torpaqla temizlenmek, yuyulmaq.
Qablar torpaqlandı.

TORPAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Torpağı olan, torpaqla örtülmüş. Eləmi daşlı yerlər; Torpaqlı, daşlı yerlər; Bu dünyada hələ var; Gözləri yaşlı yerlər. (Bayatı).
Torpaq sahibi, torpaq yiyesi olan, tor-pağı olan. Torpaqlı kəndli.
Tozlu. Gəlir o torpaqlı duman iləri; Tünd olur daha da gəldikdə bəri. H.K.Sanılı.

TORPAQÖLÇƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Torpaq sahesini ölçen ve bölen mütexessis. Kolxozun torpaq ölçəni.

TORPAQSORAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Güclü nasos vasite-sile sıyıqlaşdırılmış torpağı çıxarıb bir yerden başqa yere vuran. Kürdə, indi isə Mingəçevir dənizində torpaqsoran maşınlar işləyir. (Qezetlerden). // İs. menasında. Torpaqso-ranı işə salmaq.

TORPAQSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Torpağı olmayan. Tor-
paqsız kəndli.