Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

TOZ-TORPAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Toz ve torpaq basmış. Belə pərakəndəlik, evlərin müxtəlif biçimi,
.yolların toz-torpaqlı olması [Şahmarı] da-rıxdırırdı. B.Bayramov.

TOZ-TOZANAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Berk tozanaq, külekli-tozlu hava. // Toz, tozanaq. Külək əsir, qum sovrulur, gözə girir toz-tozanaq; Qoca alim yer altından ayrılmayır hələ ancaq. S.Vurğun.

TOZTUTAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

TOZTUTUCU is. xüs. Havanı tozdan temizlemek üçün cihaz; toztemizleyen.

TOZVARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Toz kimi, un kimi, narın. Tozvari reagentlər.

TOZYIĞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Tez tozlanan, tozu özün-de saxlayan; tozgötüren (parça haqqında).
B a x tozsoran. Tozyığanla döşəmənin tozunu silmək.

TÖHFƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Hediyye, bexşiş, erme-ğan, pay. [Mehemmed:] Bizim eşqimizdən bir xatirətək; Bu kiçik töhfəni alasan gərək. B.Vahabzade. // Mec. menada. [Kerem:] Fə-lək mənim ilə inad eylədi; Qəm ilə hicrandır töhfən, söylədi. "Əsli ve Kerem".

TÖHMƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Danlama, danlayış, me-zemmet, danlaq. Lətif.. Mərdanovanın ona dikilmiş düşüncəli gözlərində həm özünə qarşı töhmət, həm də böyük qayğı hiss et-mişdi. H.Seyidbeyli. Sona bu töhmətlərdən yuxuda da can qurtara bilmirdi. B.Bayramov. □ Töhmət etmək
danlamaq, mezemmet etmek. Mayaya [Sekinenin] ürəyi yandı, Rüs¬təm kişiyə töhmət etdi. M.İbrahimov. // Biri-nin hereketine, işe münasibetine resmen ve-rilen menfi qiymet. Həmişə tərifnamə arzu-layan Kosanın indi töhmət sözündən gözü bərələ qalmışdı. S.Rehimov. □ Töhmət al-maq
pis emeline ve ya işe pis münasibe-tine göre töhmetlendirilmek, yazılı ve ya şi-fahi töhmet verilmek. İşə gecikdiyi üçün töh-mət almaq. Töhmət vermək
pis emeline göre töhmetlendirmek, yazılı ve ya şifahi töhmet vermek. [Sevinc:] Mahmudla dalaş-dığı üçün ona da töhmət verdilər. Z.Xelil.

TÖHMƏTEDICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Töhmetli, mezem- metli; töhmetlendirici, mezemmetedici, töh-met, mezemmet ifade eden. [Yaşlı kişi:] [Şi-rinnaz] başını sərzənişlə bulayıb, töhmətedici bir baxışla mənə baxdı. S.Hüseyn.

TÖHMƏTLƏNDIRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Töhmetlendir- mek"den f.is.

TÖHMƏTLƏNDIRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f Töhmet etmek, danlamaq, mezemmet etmek, pislemek. [Nadir]
.özünü töhmətləndirib, Məcidin hərə-kətini haqlı görərək onun evləndiyini ağıllı iş hesab edirdi. B.Talıblı.

TÖHMƏTLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax töhmətedici. [Delilerin] töhmətli sözləri Koroğluya dağdan ağır gə-lirdi. "Koroğlu".

TÖKDÜRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Tökme işi gördürmek; boşaltdırmaq, tökmeye mecbur etmek. Dəni kisələrə tökdürmək. Suyu vedrələrə tökdürmək. Qumu maşından yerə tökdürmək.

TÖKMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tökmek"den f.is.
is. tex. Əridilib qelibe tökülmüş metal memulat. Polad tökmələr.
sif. Tökme yolu ile hazırlanmış, qelibe tökülmekle hazırlanmış. Tökmə polad. Tök-mə dəmir.
sif. öz-özüne emele gelmeyib, el, maşın ve s. vasitesile düzeldilen. Tökmə təpə.

TÖKMƏBƏDƏN(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. dan. Sağlam,
möhkem, serrast bedenli. Gödəkboy, tökmə-bədən, kürən Daşdəmirin yanaqları yaylaq havasından qıpqırmızı idi. B.Bayramov.

TÖKMƏÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tökme işi mütexessisi (b ax tökmə
ci menada).

TÖKMƏÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tökmeçinin işi, seneti, ixtisası.

TÖKMƏXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. xüs. Tökme üsulu ile metal memulat hazırlanan emalatxana, sex.

TÖKMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Mayeleri, narın ve ya de-never halında olan şeyleri olduqları qabdan başqasına ve ya başqa yere boşaltmaq. Buğ-danı anbara tökmək. Odun üstünə su tökmək.
Stol üzərindəki qrafindən stəkana su töküb içdim. A.Şaiq. Bəhram makaralarla dama çıxarılan daşı ustasına verir, sement tökürdü. Mir Celal. // üstünde olan bir şeyi salmaq, düşürmek, atmaq.
Payızda ağaclar yarpaq-larını tökür. Toyuq tükünü tökdü.
Sitarə ixti-yarsız çiçəkləri əlindən yerə töküb, yenə pən-cərənin qabağına çəkilirdi və başını çiyninə qoyub fikrə gedirdi. çemenzeminli. // ümu-miyyetle, her hansı şeyi bir yerden başqa yere boşaltmaq. Dam üstündəki kərpicləri yerə tök-mək.
Bəziləri toğlubaşı daşlardan töküb, ça-yın ağzını əkinlərin üzərindən azdırırdılar. Ə.Veliyev.
Aramsız yağmaq. Quşbaşı qar hələ də tökürdü. A.Şaiq. Yağış sel kimi tökürdü. S.Re-himov.
Sallandırmaq, sallamaq, salmaq. [Qulu] seyrək tüklərini darayıb, geniş alnına tök-müşdü, nazik qaşlarının altından baxan xırda gözləri hiylə saçırdı. çemenzeminli. Tök al-nına o avara telləri; Qoy olayım bundan belə sərsəri. Ə.Cavad.
Bir yere çoxlu adam ve ya şey getirmek, yığmaq. Balaca Sabirə suyuq olanda Qəh-rəman bir göz qırpımında şəhərin həkimlə-rini evə tökür. S.Rehimov.
tex. Ərimiş metaldan tökme üsulu ile memulat hazırlamaq, detallar istehsal etmek. Bolt tökmə. // Tökme üsulu ile heykel hazır-lamaq.
Bir sıra isimlerden sonra gelerek, mü-rekkeb feil ve müxtelif ifadeler düzeldilir; mes.: tedbir tökmek, qan tökmek, qaşqabağını tökmek, acığını tökmek, plan tökmek ve s.

TÖKMƏRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kök, dolğun. Cavanların
arasından çesuça kostyumla lak çəkmə gey-miş, saçlı, tökmərək bir oğlan çıxıb irəli gəldi. Ə.Əbülhesen.

TÖKÜB-TÖKÜŞDÜRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Töküb-töküş-
dürmek"den f.is.

TÖKÜB-TÖKÜŞDÜRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Nizamsız,
qarışıq halda tökmek, şeyleri ora-bura nece geldi atmaq. Evi töküb-töküşdürmək. TöKüCü bax tökməçi.

TÖKÜLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tökülmek"den f.is. [Xelil:]
Bax, çay hazır, tökülməsi də gənc xanıma hə-valə olunur. çemenzeminli.

TÖKÜLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Axmaq, yuxarıdan aşa-ğıya hereket etmek (mayeler haqqında). Bu-dur, böyük bir şəlalənin suyu gurultu ilə axıb tökülür, aşağıda köpüklənərəkyayılır. M.İbra-himov. Gümüş rəngli çənlərə; Axıb dağ seli kimi; Qara qızıl tökülür. İ.Seferli. // Düşmek (sepelenen, denever, ya xırda şeyler haqqın-da). Tavanın suvağı tökülür. Buğda kisədən tökülür. Torpaq başımıza tökülür. // Düşmek, yerinden çıxıb düşmek. Dişləri tökülmək. Saçı tökülmək.
Axmaq, süzülmek, dammaq, sızmaq. Göz yaşı tökülmək.
Cəlal qaranlığa sıxdı naqa-nı; Töküldüyəhərə Gərayın qanı. S.Vurğun. [Selim] o qədər odlu danışırdı ki, tər başın-dan üzünə, boyun-boğazına sızıb tökülürdü. Ə.Veliyev.
dan. Şiddetle, aramsız gelmek, yağmaq. Qar ara vermədən tökülür. // məc. Yağmaq, gelmek, enmek, saçmaq. Yunis çöl istisinin şiddətini ancaq indi hiss edirdi, göydən od tökülürdü. Mir Celal. Buludlarda şığıyan şim-şəklərdən yerə tökülən (f.sif.) qığılcımlar hər tərəfi çulğayan bir yanğına çevrilir. M.Rza-quluzade.
Denize, göle ve ya başqa çaya axmaq, onunla birleşmek, qovuşmaq (çay haqqında). Araz Kürə tökülür. Volqa çayı Xəzər dənizinə tökülür.
Cüt axıb tökülür çaylar ümmana; Uca-uca dağlar lap baş-başadır. N.Refibeyli.
Kütle ve ya izdiham halında çıxmaq, gelmek, getmek, axışıb gelmek, tökülüşmek. Bunların çığırtısına hər iki məhəllədən adam-lar töküldülər. N.Nerimanov. Uşaqdan böyü-yə, qarıdan qocaya hər kəs ünləşib, Cavanşir qəsəbəsinin küçələrinə tökülmüşdü. S.Re-himov. // Eyni menada heyvanlar haqqında. Gəlsin bahar fəsli, açılsın yazlar; Göllərə tö-külsün ağ qular, qazlar. Qurbani. Gün çeştye-rinə qalxanda ilxı kəndə töküldü. Ə.Veliyev. □ üstünə tökülmək
üstüne hücum etmek, tökülüşmek. Köpəklər [Qumrugilin] üstünə töküldü. Mir Celal.
Düşmek, enmek, tökülüşmek. Sərnişin-lər qatardan tökülürdülər.
Təpədə, tarlada qatırçılar qatırdan töküldülər. Mir Celal.
Sallanmaq, düşmek. Saçı üzünə tökülmək.
- [Abbas:] Dal gərdənə tökülübdü hörmələr; Mina gərdən, incə beli bürmələr. "Abbas ve Gülgez".
Yerinden qopub, yaxud sınıb, xarab olub
düşmek; uçulmaq. Divarın suvağı töküldü.
- Deşilir pəncərə, tökülür şüşə; Partıltı səsi-nə səs verir meşə. H.K.Sanılı.
məc. Köhnelib yıpranmaq, yararsız hala
gelmek. Uşaqlar cirə ilə yaşamaqdan və so-
yuqdan sapsarı olmuşdular. Ust-başları da
tökülmüşdü. M.Ibrahimov.
məc. Yağmaq. Hər tərəfdən güllə tökü-lür.
Insan düşünməyə tapmayır macal; Tö-külür meydana bomba dalbadal. M.Rahim.
çıxmaq, düşmek (dişler haqqında). Ağ-zında bütün dişləri tökülüb.
Qabaq dişim tökülüb; Azılarım sökülüb; Mənə qoca deməz-lər; Bir az belim bükülüb. M.Ə.Sabir.
Ifade etmek, görünmek, görsenmek, bilinmek. [Sarxan] gözlərindən hiyləgərlik tökülən (f.sif.) alman əsgərinin üstünə təpin-di. M.Hüseyn. Yerli camaata oxşamır qonaq; Doğmalıq tökülür üzündən ancaq. B.Vahab-zade.
Gelmek (çoxlu şey haqqında). "Molla Nəsrəddin" idarəsinə həryerdən və hər tərəf-dən gündə əlli-altmış məktub töküldü. C.Mem-medquluzade.
Yorğunluqdan, ya soyuqdan üzülmek, ağrımaq, sızıldamaq. [Bahar:] Ayaqlarım tökülür, qatığı satdım üç abbası bir şahıya. Ə.Haqverdiyev.
"Tökmek"den (1 ve
ci menalarda) məch. çəpərlər aradan bir-bir sökülsün; Pal-çıqlı yollara çınqıl tökülsün. S.Vurğun. Evin ortasına çoxlu yorğan-döşək yunu, balış tükü tökülmüşdü. Ə.Veliyev. Dəvələr dal həyətdə boşalıb, taxıl elə dəvəçilərin köməyi ilə də an-bara tökülmüşdü. Ə.Əbülhesen.

TÖKÜLÜŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Tökülüşmek"den f.is.

TÖKÜLÜŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax tökülmək 5 ve
cı menalarda. Uşaqlar qatardan bir-bir tökü-lüşdü. S.Rehimov. Qonşular tökülüşüb, ana-balanı kiridirdilər. Mir Celal. □ üstünə tö-külüşmək
üstüne hücum etmek, yerbeyer-den hücum etmek (çoxları haqqında). Aşağı məhəllənin itləri hürüşüb Tahirin üstünə tö-külüşdülər. M.Hüseyn.