Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
BİHAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf ve sif. [fars. bi... ve ər. hal]
Halsız, taqetsiz, yorulmuş, elden düşmüş; üzgün, zeif. Bihalyıxılmaq.
Sübh vaxtında bir qoca çaqqal; Aclıq etmişdi çox onu bihal. S.Ə.Şirvani. Kərbəlayı Qulaməli, hacının bu sözlərini eşidəndə, uca sövtlə hönkürüb, bihal dizi üstə çökdü. Ə.Haqverdiyev. Əjdər bihal uzanmalı oldu.. S.Rehman.
özünden getmiş, üreyi keçmiş, bayğın. □ Bihal olmaq
özünden getmek, bayıl-maq. [Keble Fatma:] Nazlını bir fənd ilə dilə tutdum, amma, vallah, o qədər ağlayıb ki, az qalıb ki, bihal olsun. C.Memmedqulu-zade. [Əbdül:] Sara xanımın halı fənalaşır, bihal olub, tez həkim lazımdır. C.Cabbarlı.

BIHALƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. bi... ve ər. halet] köhn. bax bihal. [İrakli]
. bihalətyıxılırsəndəlin üstünə. Ə.Haqverdiyev.

BIHALLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Zeiflik, taqetsizlik; yor-ğunluq, üzgünlük. Mana bu zəfü bihallıq, sağınma, pirlikdəndir; Gözün fikri məni yorğun salıb ahu qovanlar tək. Q.Zakir.

BIHESAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. bi... ve ər. hesab]
Haqsız.
Saysız-hesabsız, olduqca çox.
məc. Hesab bilmeyen, anlamaz.

BIHESABLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Haqsızlıq. Danış-
ma heç bihesablıqdan; Yaxşı olur doğru-düzün axırı. Aşıq Peri.

BIHƏDD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. bi... ve ər. hedd] Hed-
siz. Füzulidən səbatü səbrü cövrü qəhr az istə; Kim, ol biçarəyi dərdü qəmin bihədd zəbun etdi. Füzuli. [Seriyye:] Nə çarə edə-sən? Sən bir tək, amma bu zalimlər bihədd.
C.Cabbarlı.

BIHƏYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. [fars. bi... ve ər. heya] Heyasız, utanmaz. [Sekine xanım:] Gülsəba, heç bilirsən ki, mənim bu bihəya qardaşım arvadı başıma nə iş gətiribdir? M.F.Axund-zade. // Söyüş yerinde. [Nurcahan:] Axırda təqsirli kim oldu, a bihəya? N.Vezirov. [Necef bey:] A bihəya, heç utanmayırsan? Ə.Haqverdiyev.

BIHƏYALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Heyasızlıq, utanmazlıq. Bihəyalıq etmək.

BIHISS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf[fars. bi... ve ər. hiss] Hissiz. Bihiss halda uzanmaq.
Biçarə kişi bircə onu bildi ki, gücü gəldikcə "Vay dədə, vay!"
deyib, bihiss yerə yıxıldı. çemenzeminli.

BIHÖRMƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf [fars. bi... ve ər. hürmet] Hörmetsiz. [Seadet xanım:] Bağış-layın, əgər məndən bihörmət iş baş vermişsə, üzr istəyirəm... Mir Celal. □ Bihörmət et-mək
hörmetden salmaq, biabır etmek, alçaltmaq. [Bedircahan beyim:] A kişi,
. bunların təqsiri nə idi ki, sən bihörmət elə-din? N.Vezirov. Bihörmət olmaq
hör-metden düşmek, biabır olmaq.
.Hər kim Əlyarovun bir sözünü iki eləməyə cəsarət eləsə,
. ən yüngül cəzası bihörmət olub, işdən qovulmaqdır. M.Hüseyn.

BIHÖRMƏTÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax bihörmət-
lik. Burada nə kötək lazımdır, nə bihörmət-çilik, nə də qeyri bir bəhanə. C.Memmed-quluzade.

BIHÖRMƏTLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hörmetsizlik. Baba
üzrxahlıq etdi:
Xanım, başına dönüm, bihörmətlik olar, xəcalət çəkərəm,
dedi. çemenzeminli. Məsum kişi
. ömrünün bu çağlarında
. gördüyü bihörmətliyi, eşitdiyi nalayiq sözləri düşündü. Mir Celal.

BIHUDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf[fars.] Boş-boşuna, ebes, neticesiz, menasız, faydasız. Bihudə iş. Bihudə danışıq. Bihudə zəhmət. Bihudə yerə.
Vəfa yoxdur, Vidadi xəstə, əsla nəsli-insanda; Vəli bihudə bir sözdür, deyirlər laf arasında. M.V.Vidadi. Buna bax, gör necə yatmış burada asudə; Yazmayır, işləməyir, vaxtı itir bihudə. A.Sehhet. [Kerim kişi:] Saqqalımın bu ağ vaxtında tüfəngi bihudə yerə çiynimə salmamışam. M.İbrahimov.

BIHUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.]
özünden getmiş, bayğın. Sevil bihuş halda yatırdı. Ə.Sadıq. □ Bihuş olmaq
özünden getmek, bayıl-maq. [Şahın] haman saat rəngi qaçıb guya ki, bihuş oldu. M.F.Axundzade.
.Bilmədim hansı tərəfdən elə bir xırıltı səsi gəldi ki, mən az qaldım bihuş olam. C.Memmedquluzade. Huşa getmiş uşaq xəyal içrə; Kəsrəti-qüssədən olub bihuş. C.Cabbarlı.
Huşsuz, yaddaşsız, hafizesiz; fikri da-ğınıq. Bihuş adam.
məc. Mest, heyran, valeh. □ Bihuş ol-maq
mest olmaq, heyran olmaq, valeh olmaq. Eşitdim ol qarə göz dilbərim sağər-pərəst olmuş; Mey içmiş, məclisi-əğyardə bihuşü məst olmuş. S.Ə.Şirvani. Yumşaq ot-ların, əlvan çiçəklərin, dağ nanələrinin gözəl qoxusundan insan bihuş olurdu. A.Şaiq.

BIHUŞANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf[fars.] özünden getmiş kimi, bayğın halda. Şair bu sözləri vəcd
halında söyləyərək, bihuşanə yıxılıb, hərə-kətsiz qaldı. A.Sehhet.

BIHUŞDARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Bihuş-edici (yu-xuladıcı) madde. Əyyarlar başladılar Də-mirçi oğlunun üstünə bihuşdarı səpməyə. "Koroğlu". BIHUŞEDICI sif. Bihuş eden, mestedici.
..Bihuşedici ətir
. şirin bir yuxu gətirmişdir. İ.Əfendiyev.

BİHUŞLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bihuş, özünden getmiş adamın halı; bayğınlıq. Kiçik Lena bihuşlu-ğundan ayıldı, gözlərini açdı. S.S.Axundov.
Huşsuzluq, yaddaşsızlıq, fikri dağınıqlıq.
məc. Mestlik; heyranlıq, valehlik.
BİHüDUD sif. [fars. bi... ve ər. hüdud]
Hüdudsuz, nehayetsiz, ucsuz-bucaqsız. Dəryayi-bihüdud idi çərxi-zümürrüdin; Könlüm misalı mövczənü biqərar idi. M.Hadi. // Hedsiz, son derece. İstəyir məxluq ona təzim qılsın, bihüdud; Saxlasın hər ehtira-mın, söyləsin nadir vücud. C.Cabbarlı.

BİHÜNƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Hünersiz, bacarıq-sız. Kərəmsiz kimsəni hər yerdə gördüm, bihünər gördüm. M.V.Vidadi.
.Heç kafər bəndəyə düçar olmasın; Ev-eşiyi murdar, bihünər gözəl. Q.Zakir.

BİXƏBƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif ve zərf [fars. bi... ve ər. xeber] Xebersiz. Mən bu işdən bixəbərəm. Əhvalatdan bixəbər olmaq.
Məhəbbət ləzzətindən bixəbərdir zahidi-qafil. Füzuli. Sirri-dəhanini demə naəhl zahidə; Qoy bi-xəbər qalıb, belə əsrari qanmasın. M.Ə.Sabir. İşdən bixəbər olan Polad Almazın axıtdığı göz yaşından mütəəssir oldu. A.Şaiq.

BİXƏTƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. bi... ve ər. xeter] Xetersiz, qorxusuz, tehlükesiz.

BİİXTİYAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf[fars. bi... ve ər. ixtiyar]
İxtiyarsız, qeyri-iradi, qeyri-ixtiyari (ola-raq), özü istemeden, özünden asılı olma-yaraq. Biixtiyar ağlamağa başladı.
Məs-tanə gözlərini görüb sərxoşam müdam; Biixtiyar sakini-meyxanəyəm yenə. Kişveri. Biixtiyar ovcumdakı dəni yerə səpərdim. Cücələr bir-birini döşləyərək səpdiyim dəni dimdiklərdi. A.Şaiq. [Meryemin] gözləri axdı, başı çiyninə əyildi və iki əli də biixtiyar düşüb sallandı. B.Talıblı.
Hüquqsuz, ixtiyarsız, elinde ixtiyarı ol-mayan. İmama ixtiyarın vermə, hərgiz uyma, təkbirə; Ozün, kim faili-muxtarsən, biixtiyar olma. S.Ə.Şirvani.

BİİKRAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars. bi... ve ər. ikrah] köhn. İkrahsız, nifretsiz, çiyrenmeden. Ba-xan, baxmaq gərək qabaq-qabağa; Göz ucilə baxan biikrah baxar. M.P.Vaqif.

BİİQRAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. bi... ve ər. iqrar] İqrarsız, sözünün üstünde durmayan, verdiyi sözden dönen, dönük. Bivəfasan, səndən üz döndərmişəm; Yalançıya, biiqrara baxma-ram. M.P.Vaqif.

BİİMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. bi... ve ər. iman] bax imansız. [çiçek xanım:] Mən bu xarabaya belə qız vermişdim? Bir dəri qalıb, bir sü-mük, a biiman! N.Vezirov.

BİİNSAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. bi... ve ər. insaf] bax in-safsız. Biinsaf adam.
[Hacı Saleh:] Neçə dəfə səni dar gündən qurtarmamışam, a biin-saf kişi! S.S.Axundov.