Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ABÄK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.]
arxit.
Sütun başlığı-nın dördbucaqlı şeklinde olan yuxarı hissesi.
Qedim yunanların ve romalıların hesab lövhesi.

ABALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Aba geymiş, eyninde aba olan.

ABASBƏYİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çox şirin, şireli, etirli yay armudu növü. Armud növləri Azərbaycanda qədim zamanlardan bəri becərilir və hal-hazırda bir sıra
. nararmudu, abasbəyi, daş-armudu kimi yerli qiymətli armud sortları geniş becərilir. H.Qedirov.

AB(B)ASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [xüs. is.-den]
Dördşahılıq (iyimiqepiklik) metal pul. Cibimdə bir abbası pulum var.
[Hacı Qara:] Bu kasad bazarda mənim bir şahım yoxdur, abbasını haradan alıram? M.F.Axundzade.
tar. İranda Şah Abbas dövrüne aid sikke (gümüş pul).

AB(B)ASILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan.
B a x ab(b)ası. Ab(b)asılığı xırdalamaq.
İyirmi qepik deyerinde olan, iyirmi-qepiklik. Iki abbasılıq marka aldım.
[Bayrameli bey:] Axır sənin dədən də həmişə, bilirəm, kənddə səkkiz abbasılıq çay içir, sən niyə içməyəsən? N.Vezirov.

ABBASİLƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar. Bağdad xelifeleri
sülalesi (
1258). Harunərrəşiddən sonra abbasilərin istiqlaliyyət bünövrəsinə rəxnə düşdü. A.Bakıxanov.

ABCO : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Arpa suyu, pive. [Müba-şir Memmed:] Sən öl, gecəni xoş keçirmək üçün abcodan yaxı şey yoxdur. M.İbrahimov.

ABDAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]
is. Serseri, avara, derbeder. Gözəllərin olar xümsü zəkatı; Nə aşiqə, nə abdala yetişməz. Aşıq Əlesger. Yetişdim bir kəndə eylədim sual; Qapı-qapı gedib olmu-şam abdal. Miskinli Mehemmed. // Söyüş menasında. [Oğuz:] Baxınıb durma, haydı kisəni al! Gəl işim var səninlə, gəl, abdal! H.Cavid. // köhn. Derviş, qelender. Sufiyəm, əmma nə bu abdaldən; Haq sevən insanəm, a şirvanlılar! M.Ə.Sabir.
is. köhn. Derviş, qelender.

ABDALLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Abdal olmaq, serseri olmaq.

ABDALLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Axmaqlıq, serserilik, sefillik.

ABDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [fars.]
Sulu, şireli, tera-vetli, letafetli. Qzündən oldu meyə bəzmdən kənar olmaq; Qələtdi bəhs ləbi-ləli-abda-rınla. Q.Zakir. Nazənin qız
. yanaqları kimi qızarmış bir qızılgül dərib, şirmayı əli ilə abdar ləblərinə yaxınlaşdıraraq
. hovuz üstünə atılıb, qurulan kürsünün üstündə oturdu. C.Cabbarlı.
məc. Menalı, tesirli, gözel ifadeli.
Abdar kəlam. Abdar söz.
Pəh-pəh, doğru-
dan da, zalım oğlunun necə abdar qələmi
var. C.Memmedquluzade.
məc. Möhkem ve iti. çox məni incitmə,
tiği-abidarımdan saqın! Füzuli. Hinində
daldalanma çox, həyətdə də dolanma çox;
Yiyəndəki bıçağa bax, o tiği-abdarı gör!
M.Ə.Sabir.

ABDARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Menalılıq, parlaqlıq, gö-zellik, teravet. Kəlamın abdarlığı.

ABDƏST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

a x dəstəmaz. □ Abdəst al-
maq
destemaz, namazdan qabaq el-üzü yuma. Abdəst almadan namaz qılmaq olmaz.
Qalın Oğuz bəgləri arı sudan abdəst al-dılar. "Dede Qorqud".

ABDƏSTXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] köhn. bax ayaq-
yolu.

ABDUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Su qatılmış qatıq; atılama, ayran.

ABERRÄSİYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [lat.] fiziol.
Heqiqet-den yayınma.
məc. Göz aldanması.

ABGƏRDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Misden, alümi-niumdan ve s.-den qayrılmış uzunsaplı çömçe.

ABGUŞT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Bozbaş, piti. Məşədi getdi, abgüştü öz əlində buğlana-buğlana gətirdi.. C.Memmedquluzade. Arvad abgüşt bişirmişdi. Gətirib qoydu kişinin qabağına. Ə.Haqverdiyev.

AB-HAVA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ABU HAVA is. [fars. ab ve ər. heva] Bir yerin, ölkenin iqlimi, tebiet (su, hava, isti-soyuqluq) cehetden veziyyeti. Firontək iddiayə düşsəm nə əcəb; çox zövqlidir abü həvası Misrin. S.Ə.Şirvani. [Şeyx Senan:] Iştə Qafqaz! Səfalı bir məva; Allah, Allah, nədir bu abü həva! H.Cavid.

AB-HAVALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Yaxşı iqlimi olan, sefalı. Təbiətcə zəngin, ab-havalı və sakit bir yerə getmək qərarına gələn Şamil də Araz ilə Günəşin olduğu həmin kəndə gəlib çıxdı. A.Şaiq.

ABXAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Abxaziyanın esas ehalisini teşkil eden xalqın adı ve bu xalqa mensub adam. Abxaz xalqı. Abxaz dili.

ABXOR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Su içmek üçün qab, parç.

ABI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Açıq-göy, mavi rengli. Abı çit. Abı kağız.
Güləbətin köynək, abı nimtənə; Yaxasında qızıl düymə gərəkdir. M.P.Vaqif. Anladım ki, Gülbənd mənim abı mahud çu-xama, çal papağıma işarə edir. S.S.Axundov.

ABIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Heya, heysiyyet, şeref, hörmet, qedir-qiymet. [Zibeyde:] Axır mənim də özümə görə adım, abrım var! M.F.Axundzade. [Gövher:] Indiyədək abır, ismət saxladıb məni.. N.Vezirov. [Birisi:] Məgər mən öz abrımdan keçib camaat malı-na xəyanət edərdim? Ə.Haqverdiyev.
məc. dan. üst-baş, geyim, qiyafet, zahiri görünüş menasında. [Qurban:] Ə, bu nə paltardır, balam, heç bir utanıb qıza-rırsan? Bu abırla elə toya-vaya gedirsən. S.Rehimov.
məc. Bedenin mehrem (örtülü, ayıb) yeri.
◊ Abır gözləmək
hörmet saxlamaq, edeb gözlemek; utanmaq, heya etmek. Abır qoymamaq
1) b a x abrını almaq;
2) xarab etmek, berbad etmek, puç etmek. Abırdan düşmək
rüsvay olmaq, biabır olmaq, heysiyyetden düşmek, şerefini itir-mek, leyaqetini itirmek. Abırdan salmaq
hörmetsizlik etmek, biabır etmek, rüsvay etmek, berk danlamaq. Abra düşmək
lazımi şekle, qaydaya düşmek, leyaqetli şekle düşmek. Abra salmaq
seliqeye salmaq, qaydaya salmaq. [Əlyarov:] Heç olmasa gərək küçələri layiqincə bəzəyib abra salaq. M.Hüseyn. Abrı getmək (tökülmək)
biabır olmaq, rüsvay olmaq, hörmetden düşmek. [Yeter:] Ağa, belə söhbətdən mənim abrım töküldü. N.Vezirov. Abrını almaq
berk danlamaq, biabır etmek. [Qarabirçeye] elə gəlirdi ki, hər bir kəs Əbişin etdiyi cinayətə qarşı hiddətlənib onu yaxalayacaq, onun abrını alacaq.. S.Rehimov. Abrını aparmaq
b a x abrını almaq. Abrını atmaq
özünü arsızlığa vurmaq, heç bir şeyden utanmamaq, abırsızlıq etmek. Abrını ətəyinə bükmək
berk danlamaq, mezemmet etmek, abrını almaq. Abrını götürmək (tökmək)
b a x abrını almaq. Abrını vermək
b a x abrını almaq.

ABIR-HƏYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax abır
ci menada. □ Abır-həyadan salmaq
biabır etmek, rüsvay etmek. [Babacan:]
.Yazıq Kamalı abır-həyadan salıb. Ə.Əbülhesen.