Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
CANSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Zeiflik, arıqlıq, sısqalıq, üzgünlük. Cansızlığından yeriyə bilmir.

CANSÜRTƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hamamda kiseçeken;
kiseçi. Vaqif Tiflisin vəziyyətini əvvəlcə ha-mamda cansürtən Ocaqquludan öyrəndi. çemenzeminli.

CANTƏZƏLƏYƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Xoş, üreyeyatan,
ürekaçan, canfeza. Getdikcə bir-birindən gö-zəl, bir-birindən füsunkar, cantəzələyən, ürəkaçan mənzərələr görürük. M.Ibrahimov.

CANTIRAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. dan. Canlı, cüsseli, çe-limli. Cantıraq oğlan.
Cantıraq, cəld bir adam əlində kağız yazır, yazdığını da təkrar edirdi. Mir Celal.

CANVERICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Heyat bexş eden, canlan-dıran, heyatverici, dirilden. Canverici baxış.
- Canverici ləbindədir şərbəti xəstə kön-lümün; Kimdir irişdirən anı ləli-ləbin şə-fasına. Nesimi.

CANVERMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Can üste olma, cançe-kişme, ölüm halında olma.

CANYANDIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Tapşırılan ve ya öh-
desinde olan işi, vezifeni seyle, ürekle yerine yetiren, işe sey gösteren; seyli, çalış-qan. [Meherrem bey:]
.Imran kimi işləyən, canyandıran köməkçin var. S.S.Axundov. Ustaya elə gəlirdi ki, hara köçsə, belə hör-mətcil, canyandıran adamlar görə bilməyə-cək. M.Süleymanov.

CANYANDIRANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Cehd, qeyret,
hümmet, sey.
Qeydkeşlik, himaye, diqqet, şefqet, ca-nıyananlıq, qayğıkeşlik. Canyandıranlıq eləmək. Canyandıranlıq göstərmək.

CANYANDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Heddinden artıq birinin ve ya bir işin qayğısına qalma, ürek yandırma, hedden artıq qeyret ve sey gös-terme, çalışma. [Fatmanise:] Nə qədər de-dim:
A kişi, getmə, dedi:
Olmaz! Bu da canyandırmanın axırı. Ə.Haqverdiyev.

CAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

car çəkmək (çağırmaq)
1) köhn. Yüksek sesle camaata bir şeyi xeber ver-mek, elan etmek, bildirmek. [Mozalan bey:] Gördüm, bir hambal car çağırır ki, üç gün-dür Hacı Seyid Ağanın qızılquşu qaçıbdır. Ə.Haqverdiyev. [Şeyx Haşimi nişançılara:] Tez olun, car çəkin! Car çəkin, bütün bazar əhli bura yığılsın! Ə.Memmedxanlı; 2) məc. Aleme yaymaq, hamıya bildirmek, xeber vermek, hamıya eşitdirmek (xeberi, bir sözü ve s.-ni); II Mec. menada. Car çəkir çarxla-rın çaxnaşıq səsi; Car çəkir, qışqırır nəhəng motorlar... S.Vurğun. Ellərə car çəkən pa-yızın səsi; Düzlərdə sərt əsən küləklərdədir. N.Xezri. Qəzəb Səltənəti xoruzlar car çəkib banlaşıncaya qədər yatmağa qoymamışdı. B.Bayramov.

CAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax cari
ci menada. □ Car ol-maq
cereyan etmek, axmaq, tökülmek. Hanı bu yaylaqda yaylayan ellər? Görəndə gözündən car oldu sellər. Aşıq Əlesger.

CARÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
köhn. Car çeken, uca sesle bir xeberi ve s. camaata elan eden, bildiren. [Koroğlu] elə təzəcə bazara girmişdi, bir də gördü, carçılar car çəkirlər. "Koroğlu".
.Car-çılar ortada gəzib, müxtəlif xəbərlər verirdi-lər. S.Rehman.
məc. tənt. Müjdeçi, bir şeyin ilk xeber-çisi. Azərbaycan torpağı və Azərbaycan xal-qının böyük iftixarı olan Nizami bütün dünyada humanizmi tərənnüm edən intibah dövrünün ilk carçısı idi. M.Ibrahimov. Sülh carçısıyıq biz, uzun illər bilir aləm; Məşhur Azərbaycan alimi M.F.Axundzadə Iran in-qilabının ilk carçısı olmuşdur. P.Makulu.

CARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [ər.]
klas. Cereyan eden, axan, axıcı. □ Cari etmək
axıtmaq. Gülab vur-ma üzə, etmə göz yaşın cari; Gözüm çıxar, o gül üstündə şəbnəm istəmərəm. S.Ə.Şirvani. Gözümdə cari edib əşki həm rəvan getmə! X.Natevan. Cari olmaq
1) axmaq, tökül-mek. Mirzə Nəsib, Xəlilin anasının danı-şığını o biri otaqda eşidirdi, qoca Mirzəyə övrətin sözləri o qədər təsir etdi ki, gözün-dən biixtiyar yaş cari oldu. Ə.Haqverdiyev; 2) mec. menada. Məktəbdə var şərafət; Dəf-tərdə var lətafət; Cari olur qələmdən; Şirin-şirin hekayət. M.Ə.Sabir.
Keçmekde olan, hal-hazırkı, indiki, indi baş veren, cereyan eden. Cari dərs ili. Cari ildə
Iclası hərbi şuranın sədri Səttar-xan açdı və qısa olaraq cari vəziyyət və gə-ləcək vəzifələr haqqında danışmaq üçün Əli Səhlanlıya söz verdi. P.Makulu.
0 Cari etmək (eləmək) klas.
müeyyen üsul ve ya qayda ile icra etmek, yerine yetir-mek, resmi şekle salmaq. [Şah:] Sonra üzün Molla Rəsula tutub buyurdu ki:
Bunların siğeyi-talaqlarını cari eylə! M.F.Axundzade. [Şeyx Nesrullah Şeyx Əhmede:] Şeyx Əh-məd, mənim tərəfimdən vəkil ol və siğəni cari elə. C.Memmedquluzade. Cari olmaq
icra olunmaq, resmi şekle salınmaq, qanu-nileşmek. [Mirze Əhmed ağa:]
.Qızının ni-kahının Fərmana cari olmasına riza verir-sənmi? Ə.Haqverdiyev.

CARIYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Keçmiş zamanlarda özge ölkelerden zorla qaçırılaraq azadlıqdan mehrum edilen, pulla alınıb-satıla bilen, her cehetden sahibinin arzularına tabe olan qız ve ya qadın. Hökmdar saraylarının cari-yələri olmasaydı, hökmdarlar bir gün də ol-sun öz mələkələri ilə yaşaya bilməzdilər. M.S.Ordubadi. II ümumiyyetle qulluqçu, xidmetçi qız. Bu sırada Sevda cariyələri ilə bərabər gəlir. H.Cavid. [Şair qaside:] Bu qızı isə qaytarıb geri aparın, mənə kəniz və ya cariyə lazım deyil! Ə.Memmedxanlı. Ca-riyələr, nökərlər düşdülər əl-ayağa; Hərəsi bir tərəfdən qulluq etdi qonağa. B.Vahabzade.

CARLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Carlamaq"dan f.is.

CARLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Car çekmek, uca sesle ca-maata elan etmek, bildirmek. Uzaqdan ça-vuş carlayır, camaat salavat çəkir. C.Mem-medquluzade.

CASUS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Mexfi materialları gizli suretde öyrenib başqalarına çatdıran şexs. Fəhlələr, Şendrikov qardaşlarının casus ol-duqlarını söyləyəndə bəzi yoldaşlar buna şüb-hə ilə baxırdılar. M.Hüseyn. [Bağırxan:] O gedərkən tapşırdı ki, burada ehtiyatlı dola-naq. Arandan gələn hər yad adamı dövlət casusu hesab edək. P.Makulu. II dan. Birini addım-addım izleyen, her hereketine göz qoyan, pusan adam haqqında. [Sona:] Casus-ların ən başçısını tanıdım. H.Nezerli. Yasa-vulbaşı bu köhnə casusu [topalı] görən kimi canına lərzə düşdü. M.Rzaquluzade.
məc. Xeberçi, şeytançılıqla meşğul olan. Məşədinin dostu bir parça ağ kağızda ka-randaşla casus adlandırdığı tələbənin ka-rikaturasını çəkib, onun altında "casus!" sözünü yazdı.. M.Hüseyn.

CASUSLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dövlet sirri olan meluma-tı, materialları ve s.-ni başqa dövlete ver-mek üçün gizli suretde toplamaqdan ibaret cinayetkar fealiyyet. Casusluq etmək.
Göy-çək.. casusluq xidmətinə görə çox yaxşı təltif ediləcəyinə qəti inanırdı. Ə.Əbülhesen.

CAVAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Şifahi ve ya yazılı sua-la, sorğuya ve s.-ye qarşılıq olaraq söyle-nen söz (sual, sorğu müqabili). Cavab tap-maq. Cavabı ölçüb-biçmək. Bu cavab olma-dı.
Nə üçün trest geridə qalır? Sual qısa və aydın olduğu üçün cavab da eyni dərəcədə qısa və aydın olmalı idi. M.Hüseyn. II Yazı-lan mektuba, müraciete ve s. cavab olan mek-tub.
.Məktubun cavabını aldım. Ərizənin ca-vabı hələ də yoxdur.
Bahadır kağızına ca-vab gözləyirdi. N.Nerimanov. II Keçilmiş dersin ve ya verilmiş sualın müellime izah edilmesi; verilmiş suala dair materialın xü-lase edilmesi. Cavablar imtahan komis-siyasını qane etdi. Cavablara diqqətlə qulaq asmaq.
.Ancaq verdiyim izahedici sual-lara Ağarəhim çox qəşəng cavablar verdi. S.Rehman. □ Cavab vermək
1) sorğuya qarşılıq olaraq söz demek. Məmməd səbirli tərpəndi, sakit və soyuqqanlı cavab verdi. V.Şıxlı; 2) mesuliyyet daşımaq, cavabdeh ol¬maq. [Nüsret:] Hər şey üçün mən özüm cav-ab verəcəyəm. C.Cabbarlı. [Zahid oğlu:] Qoy indi Fərhad oğlu öz ağ başı ilə ədalət məh-kəməsi qarşısında cavab versin! S.Rehimov. II çağırışa hay verme, sese ses verme. Ca-vab əvəzinəyenə də eyni sükut... H.Nezerli.
Riyazi misal ve meselenin helli, ne-ticesi. Məsələnin düzgün cavabını almaq. Misala cavab yazmaq.

CAVABDEH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf [ər. cavab ve fars.
..deh] Bir iş üçün mesuliyyet daşıyan, ca-vab vermeli olan, üzerine mesuliyyet dü-şen, mesuliyyetli, mesul. Hər kəs öz işinə, öz sözünə cavabdehdir.
[Rüstembey:] Nağı bəy ölər, cavabdeh biz olarıq. S.S.Axundov. [Şiraslan:] Indi mən gərək dövlət kontrolu qarşısında cavabdeh olam. M.Süleymanov.

CAVABDEHLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. öz hereket ve işleri üçün cavab verme, onların neticeleri üçün mesuliyyeti öz üzerine götürme; mesuliyyet. [Sekine Mayaya:] Sən kişiyə qulaq asma, işin çoxdur, ağır işdir, cavabdehliyi böyükdür. M.Ibrahimov. Təmirin bütün cavabdehliyi Umidin üzərində idi. B.Bayramov.

CAVABDƏHƏNDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. cevab ve fars.
...dehende] Bax cavabdeh.
CAVABDƏHƏNDƏLIKbax cavabdehlik.

CAVABƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf[ər.] Cavab olaraq, cava-bında. Suala cavabən bunları dedi...
0ü-küfələnmiş güllər nəsimin dəyməsindən enib-qalxdıqca Gülsümün vidasına cavabən "get, Allah səni xoşbəxt eləsin!"
deyirdi-lər. Ə.Haqverdiyev.

CAVABLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Cavabı olan, cavabı veri-len. Cavablı sual. Cavablı teleqram.

CAVABSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərfCavabı olmayan, cavabı verilmeyen. Cavabsız məktub. Ca-vabsız suallar. Bir dənə ərizə cavabsız qal-mamalıdır. II Mec. menada. Ellər talan olur, vergilər ağır; Göylər cavabsızdır, buludlar sağır. S.Vurğun. Cavabsız eşqinin təlatü-mündə; Aylar, illər boyu aşıb-daşdı o. B.Vahabzade. □ Cavabsız buraxmaq (qoy-maq)
cavab vermemek. Sualı cavabsız qoy-maq.
Lalə də, fəhlələr də [Qüdreti] cavab-sız buraxdılar. M.Hüseyn.