Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

CƏMLƏŞDIRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Cemlemek, mer-kezleşdirmek. Bütün diqqətini [Xelil] bir nöqtədə cəmləşdirdi. M.Hüseyn. Qız dik Ey-vazın gözlərinə baxır, sonra ani olaraq, ya kəndlərinə tamaşa edir, yaxud Qaratəpənin tapdaq yerlərinə nəzər salıb təkrar baxışını Eyvazın siiətində cəmləşdirirdi. Ə.Veliyev.
0 özünü cəmləşdirmək
1) fikrini, diq-qetini, iradesini bir şey üzerinde merkez-leşdirmek; 2) özünü toplamaq, özünü ele almaq. Qoca xan özünü cəmləşdirdi. S.Re-himov. Nərgiz dodağını gəmirib özünü cəmləşdirdi. B.Bayramov.

CƏMLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Cemleşmek"den i.is.

CƏMLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

fi Bir yere toplanmaq, bir yere yığılmaq, cem olmaq. [Salman bey:] Balam, sən də mən günlü, mən də sən günlü, sabah ertə dərdlilər cəmləşib. N.Vezirov. Dəstə bir yerə cəmləşər, bir "ana" seçərdi. H.Sarabski.

CƏNAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
köhn. Görünüşünden cemiyyetin imtiyazlı tebeqesine mensub şexse oxşayan adam. Bir cənab içəri daxil oldu. Bu cənab kimdir? // ümumiyyetle hör-met, sayğı meqamında işledilir. Biz axund cənablarının iərmayişini axıradək təsdiq edirik. C.Memmedquluzade. [Sernişin:]
.Görünür, sən həmişə iaytonda gəzmiş cə-nablardansan.. Qantemir.
İmtiyazlı cemiyyete mensub şexslere, elece de başqa dövletlerin nümayendele-rine ve ya vetendaşlarına nezaketle müra-ciet forması. Cənab səiir. Cənab general. // Bezen istehza, kinaye ile deyilir. Bu cə-nablardan hər şey gözləmək olar.
[Mirze Abbas:] Cənab naçalnik, bizim şəriətimizdə keilənmək məndir və siz cənabın hüzurunda mən o qələti eləmərəm və edə bilmərəm. C.Memmedquluzade.
Müselmanlarda: tezim ifadesi olaraq Allahın, peyğemberlerin ve ya müqeddes sayılan şexslerin adlarının evveline geti-rilir; hezret.

CƏNAZƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Kefene tutulmuş ölü; meyit. Həcər Mehdinin cənazəsi üstünə dü-şüb, göz yaşlarını bahar buludu kimi axıdır. "Qaçaq Nebi". // Tabut. Müəllimənin cəna-zəsini qoymaq üçün Tərlan dərs otaqların-dan birini boşaltdırdı. M.Hüseyn. Birdən [Adile] sanki müvazinətini itirib, cənazənin üstünə sərildi. Ə.Memmedxanlı.

CƏNCƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Qarışıq, dolaşıq, davalı, qalmaqallı, şer. [Dilara Ağagüle:] Nə üçün bü-tün bu cəncəl işlərdə gərək həmişə sən iştirak eləyəsən? Ə.Memmedxanlı. Fotoqraf.. özünü cəncəl işlərdən uzaq tuturdu.. S.Veliyev.
Davakar, qalmaqalçı, öceşken, böhtan-çı, şer. Cəncəl adam.
[Mürşüd:] Sadığı gözləyirəm, bəs necə? O yazıq da mənim kimi düşmüşdü bir cəncəl arvadın əlinə, güclə yaxasını qurtardı. S.Rehman. [çiye-lek Hidayete:] Cəncəl müştəri görməmisən.. B.Bayramov. // is. Dava, qalmaqal, qovğa, mübahise. [Peri Behrama:] Yenə nə olub, Saranın əhvalındanmı əhvalın qarışıb? C.Cabbarlı. Bunun nigahında da cəncəldən başqa bir şey görmədim. S.Rehimov. [Zül-füqar:] Rayona təzə gəlmişəm, aqronomam. Sizin camaatın cəncəlini kəsməyə gəlmişəm. B.Bayramov. □ Cəncəl çıxartmaq
se-bebsiz yere dava salmaq, qalmaqal salmaq, qovğa salmaq. [Baxşı:] Canım, bir şey yox-dur, biz hələ burada çalıb oynayırdıq, bu oğlan gəldi, cəncəl çıxartdı. C.Cabbarlı. [Cemile] özilə həyat yoldaşı olacaq bir ada-mın
. ictimai bir yerdə cəncəl çıxarıb xuli-qanlıq etməsinə bir məna verə bilməyirdi. S.Hüseyn. Cəncəl eləmək (salmaq)
dava elemek (salmaq), qalmaqal salmaq. [Me-şedi İbad Hesenqulu bey ve Hesen beye:] Cəncəl eləmək neyçün? Kişinin hamamında iki saatdır ki, çimibsiniz.. ü.Hacıbeyov. Cən-cələ salmaq
davaya salmaq, qalmaqala salmaq, pis, xoşagelmez bir işe salmaq. [İmamyar Türbete:] Axır bilirəm, siz məni bir cəncələ salacaqsınız. C.Cabbarlı.

CƏNCƏLÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Cencel salan, qalmaqal salan, cencel, böhtançı, fitnekar, cencel sal-mağı seven, davakar. çox cəncəlçi adamdır.

CƏNCƏLLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Davalı, dava-dalaşlı,
qalmaqallı; çox qarışıq, çox dolaşıq, çox mübahiseli, başağrısına sebeb olan. Müqim bəy Cavanşir rütbəyə nə qədər susasa da, indiki zamanda bu rütbə ona daha çox cən-cəlli görünürdü. S.Rehimov. // məc. çox mü-rekkeb, narahatlıq doğuran.

CƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Dava, müharibe, vuruş, döyüş. Ağız açıb göylər belə heyran qaldı bu cəngə! S.Rüstem. □ Cəng etmək
müharibe etmek, vuruşmaq, döyüşmek. Dördüncü otağın divarlarında Şahnamədə yazılan Iranın qədim pəhləvanlarının və Mazandaran divlərinin surəti yazılmışdı ki, bir-birilə cəng edirdilər. M.F.Axundzade. Od, tüstü içində etmişəm cəng; Heç olma-mışam bu növ diltəng. A.Sehhet.

CƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Paxır, pas. Mis qazan cəng atıb.

CƏNGAVƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [fars.] Cesaretli, meha-retli döyüşçü, yaxşı vuruşan, döyüşlerde bişmiş döyüşçü; döyüşken. Cəngavər tayia-lar.
[çopo:] Cənubda cəngavər xalqlar var, məni göndər də ordu toplayım. çemenze-minli. [Südabe:] Səyavuşun sağlığına içdi-lər; O həm gənc və gözəl, həm də cəngavər. H.Cavid. // İs. menasında. çox keçməmiş Girdman cəngavərləri böyük meydanda də-niz kimi dalğalanıb təlatümə gəldilər. M.Hüseyn. // B ax rıtsar.

CƏNGAVƏRCƏSINƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfi Cengavere, ce-sur döyüşçüye yaraşan terzde, cengaver kimi. Cəngavərcəsinə vuruşmaq.

CƏNGAVƏRLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Vuruşlarda, döyüş-lerde fövqelade meharet, reşadet; döyüş-lerde, vuruşlarda bişmiş adamın halı. Rüs-təmbəy Qaiqaz barəsində xanıma bir çox şeylər nağıl elədi, şücaət və cəngavərliyin-dən danışdı. çemenzeminli.

CƏNG-CIDAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Dava-da-laş, dava-mereke, qalmaqal. [Sekine Rüs-teme:] A kişi,
dedi,
eşitmişəm orada da cəng-cidal açmısınız. M.İbrahimov. // Mü-haribe, vuruş, dava. Başının üstündən əsrlə-rin cəng-cidalı ötüb keçən bu abidə öz vü-qarını
. saxlamışdı. B.Bayramov.

CƏNGƏL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [iars.] Sıx, qalın ağac, kol-kos, ot basmış yer. Cəngəl də özünü bağ sa-nar. (Ata. sözü). [Ağa Kerim xan:] Görür-sünüz, Züleyxa xanım, mənim qızım nə tez qalxıb,
.məlum işdir, cəngəldə ot tez bitər. N.Vezirov. Allahverən dayı cəngəl bürümüş dam-daşını göstərdi. S.Rehimov.

CƏNGƏLLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sıx ağaclıq, kolluq, kol-kosluq; keçilmez qalın meşe, ya kolluq. Cəngəllikdə itmək.
Həmişə [Hidayete] arıq, cansız-gücsüz görünən Həmişəyev
. cən-gəllik içərisindən atılmağa hazır olan erkək şir kimi görünürdü. B.Bayramov.

CƏNGI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [iars.] mus. Qehremanlıq ve cengaverlik ruhunda hava. [Eldar:] Zalıma gözdağı, bizə şan qılınc; Azadlıq uğrunda vuruşan qılınc. Indi dayansın Qacar! Cəngi çalın, hücum var! S.Vurğun. Koroğlunun cəngi havası dağlara, dərələrə səs saldı. M.Hüseyn.

CƏNGIMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Cengimek"den i.is.

CƏNGIMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f Paxır basmaq, pas atmaq, paslanmaq.

CƏNNƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] bax behişt. Bizim baba-mız Adəmə və anamız Həvvaya cənnətdə nə əskik idi, genə Allahın əmrini sındırdılar və
cənnətdən qovuldular? Insan belədir! M.F.Axundzade. Deyirlər ki, qış iəslində cənnətin qapıları Muğana tərəi açılır.. M.İbrahimov.

CƏNNƏTLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax behiştlik. 0 Cənnətlik olsun!
yeri cennet olsun! (ölmüş adam haqqında). [Qadın:] Kişi çox başlı adam imiş, cənnətlik olsun! Mir Celal.

CƏNUB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Dörd cehetden biri, şi-mal eksi. Kompas cənubu göstərir. // Şimala müqabil olan semt, teref. Calus Xəzərin cə-nub sahilindəyaşıl bir şəhərdir. M.İbrahimov. // Bir ölkenin, dövletin, qitenin hemin isti-qametde yerleşen erazisi, hissesi.
.Buludlar parçalanıb cənuba doğru axışmağa başladı. Ə.Memmedxanlı.
İsti iqlim qurşağında yerleşen ölke, erazi. Istirahəti cənubda keçirmək. Cənub bitkiləri.
Durnalar dəstə-dəstə göydə uçar; Oxuyar nəğmələr, cənuba qaçar. A.Sehhet. Cənubda iki ölkəyə sərhəd olan səngərlər birpalaz kimi sərilmişdi. M.Hüseyn. Cənub-da mart girən zaman; Əsil gözəl bahar olur.
M.Dilbazi.

CƏNUBI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. [ər.] Cenuba mensub, isti iq-lim qurşağına aid; cenubda olan. Cənubi Amerika ölkələri.

CƏNUB-QƏRB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. üfüqün cenubla qerb
arasındakı hissesi, semti. Cənub-qərbə ge-dən yol. // ölkenin, dövletin, qitenin hemin istiqametde yerleşen hissesi. Avropanın cənub-qərbi.

CƏNUBLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Cenub ölkelerinin birinde doğulub yaşayan adam.
.Leninqradın havası rütubətli olduğundan, bir çox cənublular kimi.. [Nuriyyeye] də düşmür. İ.Əfendiyev.