Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

CİCİ-BACI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. Bir-birine çox yaxın olan refiqeler haqqında. Bu qızlar lap cici-bacıdırlar. □ Cici-bacı olmaq
bir-birile çox yaxın olmaq, ana-bacı kimi olmaq.

CİCİ-BACILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Cici-bacı kimi olma.

CİDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sivri demir ucluqlu, delici qe-dim silah; mizraq. Cidanı çuvalda gizlətmək olmaz. (Ata. sözü). Koroğlu qayıtmaz, tufan saçmasa; Cida işlətməsə, qılınc çaxmasa. "Koroğlu". □ Cida boyu
ölçü bildirir (ade-ten, gün, güneş sözleri ile deyilir). [İntel-ligentin anası:] [Oğlum] gün iki cida boyu qalxmamış, üstünə diri ilan salasan, yerindən tərpənməz. Qantemir. [Peri cadu:] Əgər gün bir cida boyu qalxınca burada olmasa, sənin ətini öz anana yedirdəcəyəm. Ə.Haqver-diyev. Günəş bir cida boyda ucalanda uzaq-da balaca bir qaraltı göründü. P.Makulu.
0 Cidanın ucu çuvaldan çıxır
bax xo-ruzun quyruğu görünür ("xoruz"da).

CİDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars. cüda] klas. Ayrı, uzaq. Cümləsin rahi-həqiqətdən cida görməkdə-yəm.. C.Cabbarlı. □ Cida düşmək, cidayə düşmək
uzaq düşmek, ayrı düşmek. Fikrim,
zikrim, sözüm, xəyalım sənsən; Haçan könlüm səndən cidayə düşər. M.V.Vidadi. Cida düşüb ulusundan, elindən; Ənkəbuttək can asılır te-lindən. Aşıq Əlesger. [Derviş:] Heyvanlar da tək-təkinə dolanmayıb, arxadaşlar gəzdikləri halda mən öz həmcinsimdən cida düşüb or-manlarda, səhralarda qalmışdım. A.Divan-beyoğlu. Cida etdirmək klas.
ayırmaq. [Şah:] Bu necə olan işdir! Yoxsa keşiş məni aldatdı. Bu saat onun başını bədənindən cida etdirərəm. ü.Hacıbeyov. Cida salmaq
ayır-maq, ayrı salmaq. Əzəl ayrılığımız haqqın işi-dir; Fələk bizdən cida saldı sağları. "Letif şah". [Ruqiyye:]
.Məni özündən cida salma, ayrılıq oduna dözə bilmərəm. A.Divanbey-
oğlu.

CİDAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Dava, döyüş, qovğa, vu-ruş (çox zaman ceng-cidal şeklinde işledi-lir). Əcəl köynəyini geyib əynimə; Cəng-ci-dalın güzarına gəlmişəm. "Koroğlu". Dönər günəşin atəşə, saç qərbə, şimalə; Topla nə gücün varsa, giriş qəti cidalə. C.Cabbarlı. □ Cidal etmək
dava etmek, qovğa etmek, vuruşmaq. Məst olub xalqa cidal etdim; Əqlimi cəhlə paymal etdim. S.Ə.Şirvani. // Mec. menada. Uzun olsun ömrüm deyə; Gələn gündən borc almışam; Sözün cəngi-cidalında qocalmışam. R.Rza.

CİDALGAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. cidal ve fars. gah] klas. Müharibe meydanı, vuruşma yeri.

CİDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Divar, arakesme.
məc. Manee.

CİDD-CƏHD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Var gücü ile çalışma, sey etme, cehd gösterme. [Nuriyye:] Bütün cidd-cəhdimə baxmayaraq, səsim titrəyirdi. İ.Əfendiyev. Bu qələbə məktəbdə uzun illər boyu davam edən cidd-cəhdin, inadlı çalışqanlığın.. nəticəsi idi. M.Rzaquluzade. [Muxtar:] Sən məni ələ salma, Firəngiz, intiqam almaq üçün cidd-cəhd əbəsdir. B.Bayramov. □ Cidd-cəhd etmək
vargücü ile çalışmaq, sey göstermek.
.Zeynəb cidd-cəhd eləyirdi ki, ağlamağını büruzə vermə-sin ki, oğlunun ürəyi sıxılsın. C.Memmed-quluzade. Bunlar vaxtında hərə öz məhəllə-sinin abad olmağına cidd-cəhd etmişlər.. N.Nerimanov. [Geldiyev] qan-tər içində Vahidin işini tapmağa cidd-cəhd elədi.
Mir Celal.

CİDDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] Ciddi olaraq, ciddi su-retde, gerçekden, heqiqeten. Gözlənməyən ədnalığın icadına ciddən; Himmət edən insanlarına şükr, xudaya! M.Ə.Sabir. [Rüs-tembey:] Tərs kimi mənim kütübxanamda da belə dolaşıq kitablar var ki, ciddən qorx-malıdır. çemenzeminli. Pası arvad Cəbini özünə alışdırır, anası Gülsənəmdən onu cid-dən qoruyur, gecələri uşağı özü ilə yatırdır-dı. S.Rehimov.

CİDDİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf
öz hereketlerinde, fikirlerinde, heyata münasibetinde müsbet-liyi, möhkemliyi, sabitliyi ile ferqlenen, de-rin düşünen; ağırbaşlı, temkinli. Ciddi adam. Ciddi oğlan.
Tanıyanlar bilir, yeddi yaşında; Ciddi bir qız idin, əqli başında! Ə.Cavad. Hələ gənc ikən çətin imtahanlardan keçmiş adam-lar istər-istəməz ciddi və düşüncəli olurlar. İ.Qasımov. // öz işine derin ve telebkar yana-şan, öz işini, mesuliyyetini yaxşı bilen. Ciddi alim. Ciddi yazıçı. // Menaca, mezmunca ehe-miyyetli, mezmunlu. Ciddi danışıq. Ciddi əsər. Ciddi ədəbiyyat.
Muxtar heç təsəvvür et-məzdi ki, açdığı söhbət bu qədər ciddi bir şəklə düşə bilər. S.Hüseyn. Tahirin bu cür düşüncəli və ciddi danışmağı Lətifəni sevin-dirirdi. M.Hüseyn. // Zarafatsız, zarafat ol-mayan. Ciddi deyirəm. Sözüm ciddidir. // He-qiqi, esil, gerçek. Ciddi hiss. Ciddi inam. Cid-di sevgi. Ciddi vədə. // Əsaslı, emelli-başlı. Dərs keyfiyyəti uğrunda ciddi mübarizə aparılırdı. S.Rehimov. Bəzən təsadüfən baş-lanan söhbət bir kitabın və ya bir məsələnin ciddi müzakirəsinə çevrilirdi. Ə.Sadıq.
Əhemiyyetine ve ya aqibetine göre xü-susi diqqet teleb eden. Ciddi xəstəlik. Ciddi vəziyyət qarşısında qalmaq.
O, ciddi bir fə-lakətin başlandığını duydu. S.Rehimov. Ar-vadının belə sadəliyi və ciddi məsələyə yüngül baxması Yavərə toxundu.. M.İbrahimov. Düşündürdü məni xeyli; Onun belə ciddi halı. N.Refibeyli. // Böyük, esaslı. Ciddi çətin-liklər qarşısında qalmaq.
Beləliklə, qəzet yarandığı gündən ciddi nəzarət altında idi. M.İbrahimov.
Fikirli, fikre dalmış, dalğın, endişeli, iz-tirablı. // Ciddiyyet, qayğı, telaş, iztirab, en-dişe ifade eden. Ciddi görkəm. Ciddi tonla danışmaq.
Ruhnəvaz xanım ciddi baxışına heç də təğyir verməyərək Qurbanlının qar-şısında oturdu. çemenzeminli. Mahirə
. feldşerə qələbə çaldığını kəsdirdi, ciddi bir hal aldı. M.Hüseyn.

CİDDİLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ciddileşdirmek"den
f.is.

CİDDİLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Ciddi elemek, cid-di şekil vermek. üzünü ciddiləşdirmək
çin-gi gülüş vəziyyətindəki simasını ciddiləşdi-rərək masanı taqqıldatdı... çemenzeminli. // Ciddi xarakter vermek, ağırlaşdırmaq. Mə-sələni ciddiləşdirmək.

CİDDİLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ciddileşmek"den f.is.

CİDDİLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Ciddi görkem almaq, ciddi şekil almaq, ciddi tövr almaq.
Nəha-yət, studentin siması qayət ciddiləşdi; xanı-ma baxmayaraq otağının qapısını açdı.. çemenzeminli. Sədrin üzü ciddiləşdi. İ.Əfendiyev. Qardaşı oğlunun gözlərində təş-viş və həyəcan oxuyanda istər-istəməz Sul-tanın da sifəti ciddiləşdi. İ.Hüseynov.
Güclenmek, şiddetlenmek, gerginleş-mek, ciddi şekil almaq. Mübahisə getdikcə ciddiləşdi.
Məsələ ciddiləşmişdi, xalq hə-yəcanda idi. S.Hüseyn. Ceyran müəllimənin sinfində dərslər ciddiləşir(di).. S.Rehimov.

CİDDİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Ciddiyyet, ağırbaşlılıq, temkin. // Ciddi adamın halı. Ruhnəvaz xa-nım adi ciddiliyi ilə əl verdi və [Qurbanlını] qapıya qədər təşyi etdi. çemenzeminli. Qəh-rəman gördü ki, oğlu [Sabirde] böyüklərə məxsus ciddilik əlamətləri özünü göstərməyə başlayır. S.Rehimov. Adamlarda bir ciddilik, bir gərginlik duyuldu. Mir Celal.
məc. Ağırlıq, mürekkeblik, gerginlik. Şəraitin ciddiliyi. İşin ciddiliyi.
[Qehreman:] Atəş getdikcə şiddətlənir və vəziyyətin cid-diliyini andırırdı. H.Nezerli.

CİDDİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] Bax ciddilik
ci me-nada. üzlərdə ciddiyyət, gözlərdə inam; Dö-yünən qəlblərdə bir hiss
intiqam! R.Rza. Tahirzadə ciddiyyətini pozmadı. Səsini daha da ucaltdı. Mir Celal. Sənubərin sifətinə cid-diyyət gəldi. B.Bayramov.

CİDDİYYƏTLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Ciddi suretde, ciddi bir şekilde, ciddilikle. Ciddiyyətlə işə giriş-mək.
Sona ciddiyyətlə əmisinə cavab ver-di.. Ə.Əbülhesen.
Biz niyə?
deyə, Simuzər eyni ciddiyyətlə cavab verdi. H.Seyidbeyli.

CİFT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] köhn. Bax cüt
ci menada. Getmişdi bir cift dana; Otlamağa bir yana. A.Sehhet. [Derviş:] [Qızın] hər biləyində bir cift bilərzik, başında rəngbərəng iki ipək dəs-mal var idi. A.Divanbeyoğlu. [Qız üçün] bir cift yastıq, bir cift mütəkkə, bir cift dövr dö-şək, bir ədəd qayınana döşəyi, iki dəst yorğan-döşək.. tədarük görünəcəkdir. R.Əfendiyev.

CİFTLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ciftleşdirmek"den f.is.

CİFTLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax cütləşdirmək.

CİFTLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ciftleşmek"denf.is. Həmi-şə əlləri pencəyinin cibində olan cavan çoban təklif eləyirdi ki, əgər lazımi şərait yaradılsa, ciftləşmə faraş aparılsa
. hər yüz qoyundan orta hesabla iki yüz quzu almaq olar. Ə.Veliyev.

CİFTLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax cütləşmək.

CİHAD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Din uğrunda müharibe, din yolunda vuruşma.
CİHAZis. [ər.]
Her hansı bir işi görmek üçün alet, aparat, mexanizm. çəki cihazları. Optik cihaz. İsidici cihaz.
Bunların əlində ov tüfəngi deyil, cürbəcür ölçü alətləri və cihazları vardı. M.Rzaquluzadə. Masaların üstündə çoxlu dəmir və şüşə cihaz, boru və sairə görünürdü. M.Süleymanov. //Bir neçe eşyadan, hisseden ibaret alet, levazimat, komplekt. Yazı cihazı. üzqırxan cihaz. Süfrə cihazı (qab-qacaq, çengel-bıçaq, qaşıq ve s.).
fiziol. Orqanizmde müeyyen vezife ifa eden orqanlar. Həzm cihazı.
köhn. Cehiz. Böyükxanım
. sandıqları açıb öz atasından gətirmiş cihazlarını tö-küb, hansı Münəvvər xanıma layiq isə ayı-rıb, bir tərəfə qoyurdu. M.S.Ordubadi.

CİHAZQAYIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Müxtelif cihazlar hazırlayan, istehsal eden. Cihazqayıran za-vod. // İs. menasında. Cihazqayıranlar.. yeni məhsulların kütləvi buraxılışını təşkil etməyi və qaydaya salmağı öhdələrinə almışlar.

CİHAZQAYIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Müxtelif cihazlar ve onların hisselerini istehsal etme, cihaz is-tehsalı ile meşğul olma. Cihazqayırma sə-nayesi. Bakı cihazqayırma zavodunun məh-sulları. Cihazqayırmanın sürətlə inkişaf edən istiqamətləri.