Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ÇALIŞQAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. çalışan, canyandıran, sey ve qeyret gösteren; cehd eden, zehmetse-ven. çox çalışqan adamdır.
Araz çalış-qan, zəhmətsevən, öz qüvvət və məharətinə inanan ciddi və iradəli bir gənc iəhlə idi. A.Şaiq. Müəllimin təriii Bahadır üçün böyük səadətdi. O, bütün siniidə ən çalışqan şagirdlərdən biri idi. M.Hüseyn.

ÇALIŞQANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çalışqan adamın xa-siyyeti; zehmetseverlik, canyandırma, se-yetme. Ozü hər iş bilir, çox da zirəkdir; ça-lışqanlıqda misli yoxdur, təkdir. C.Cabbarlı. Bu qələbə məktəbdə uzun aylar boyu davam edən cidd-cəhdin, inadlı çalışqanlığın nəti-cəsi idi.. M.Rzaquluzade.

ÇALIŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çalışmaq"dan fi.is.
is. Şagirde evde yerine yetirmek üçün verilen tapşırıq. Fonetikadan çalışmalar. çalışmanı yerinə yetirmək.

ÇALIŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Bir şeyi elde etmek üçün sey göstermek, emek serf etmek, sey ve qeyret göstermek, cidd-cehd göstermek, elleşmek. Qalib gəlməyə çalışmaq.
De-yirdilər ki, cavanlıqda Mirzə Səiər özü şair-lik iikrinə düşüb, şeir demək üçün çox çalış-mışdı, lakin bir nəticə hasil olmamışdı. Ə.Haqverdiyev. Hələ pilləkəndən enərkən Qulu Bəhramın qoluna girib, onu dəstədən kənara çəkməyə çalışdı. çemenzeminli.
Fealiyyet göstermek, işlemek. Eldarın iikrinə görə iabrik-zavodlarda və istehsa-latda iaydalı bir surətdə çalışa bilmək üçün qadınların savadı, yüksək təhsili olmalı imiş. S.Hüseyn. // dan. Bir vezife daşımaq, birpe¬şede işlemek. Həştərxanda Zaqafiqaziya Müsəlman İşləri Komissarlığında və "Hüm-mət" qəzetində çalışdığı bir ildən artıq müddətdə Ordubadinin əsərlərində günün vacib məsələlərinin izahı böyük yer tuturdu. // dan. Işlemek, vezife daşımaq. Ehtiyat xala
. ipək iabrikində, boyaq-naxış sexində çalışırdı. Mir Celal. // Işleyerek yaratmaq, hazırlamaq, yaradıcı emekle meşğul olmaq (adeten "üzerinde" sözü ile). Dissertasiya üzərində çalışmaq. □ Oz üzərində çalışmaq
öz biliyini, seviyyesini, dünyagörüşünü ar-tırmaq üçün müntezem meşğul olmaq, öz üzerinde işlemek.
Zehmet çekmek, emek serf etmek, elleşmek, iş görmek. Kimindir sabahdan-axşama qədər; Yağışda, yağmurda çalışan əllər? S.Vurğun. Bu qız üç gün əvvəl atası ilə çəltik tarlasında çalışırdı. Mir Celal.

ÇALIŞ-VURUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zəriçox çalışaraq, eziy-yetle, zehmetle, çetinlikle. [Sevil Gülüşe:]
.Əvvəlləryoxsul idik, gündüzləri çalış-vuruş, əlimizə düşən bir parça çörəyi axşam şad ürəklə yeyib dinc yaşayırdıq. C.Cabbarlı.

ÇALLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çALLAŞMA "çallanmaq",
"çallaşmaq"dan fi.is.

ÇALLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çALLAŞMAQ i. çal ol-
maq, bozarmaq. Gömgöy olan bir taxıl, görürsən, bir gün çallayıb, bir gün ağarır, vağanıyır, bir azdan tökülür, çürüyür. S.Rehimov. // Ağarmağa başlamaq, den düşmek. [Dostumun] rast və gözəl qaməti əyilib, rəngi soluxub, gözlərinin işığı gedib, səsi zəiilənib, üzünün və başının tükləri çal-lanıb.. F.Köçerli. İndi Rüstəmin qara gur saçları çoxdan seyrəkləşmiş və çallaşmışdı. M.Ibrahimov.

ÇALMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çalmaq^&#
danfi.is. Kamançada çalma.

ÇALMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çalmaq2"danfi.is.

ÇALMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Başa sarınan sarıq. Hind kişilərinin başında çalma vardı.
0 çalma çalmaq (vurmaq)
başına çal-ma sarımaq. çalmanı başa çaldı; Göz üstən qaşa çaldı. Mən namərdə neylədim; Omrü-mü daşa çaldı. (Bayatı). [Nazlı:] çalma vu-rub kürd qızına oxşayım? Ə.Memmedxanlı.
Başa örtülüb boynun dalında düyünle-nen kiçik kelağayı, leçek, yaylıq ve s.

ÇALMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

fi.
çalğı aletinde bir musiqi nömresi icra etmek, çalğı aletini seslendir-mek. Tar çalmaq. Dumbul çalmaq. Pianino çalmaq.
Oxuyub-çalanlar yavaş-yavaş ka-mança və udu hazırlayıb çalmağa başladı-lar. Bir qədər ərəbcə çalıb-oxudular. M.S.Ordubadi. Mən bir aşiqəm ki, bu çaldı-ğım saz; Dumanlı dağlara səs salacaqdır.
Ə.Cavad.
Vurmaq, çaxmaq, qaxmaq. Sağ divardan sol divara bir mıx çalıb ip çəkər, gəlinin ipək çarşabını o ipin üstünə atardılar. H.Sarabski.
Döymek, taqqıldatmaq, vurmaq. Dar-vazanı çalmaq.
çaldı o qapını... çaldı taq-taraq! B.Vahabzade.
Biçmek. Bir az sonra əllərinə dəryaz götürüb ot çalardılar, taxıl biçərdilər. I.Hüseynov.
Sancmaq, vurmaq, dişlemek (heşerat ve ilan haqqında). Əqrəb uşağı çaldı.
[Arıçı:] Sən arıya dəyməsən, arı səni çalmaz. S.Rehimov. [Əlikram Gülüye:] İlanın quyru-ğunu basdalayarsan, qayıdar, baldırını çalar. B.Bayramov.
Müeyyen çaları olmaq, benzemek; az benzemek, oxşamaq, andırmaq (reng haq-qında). Qırmızıya çalmaq. Sarıya çalmaq.
Qilu-qala salan olsa sərini; Siyah çalar qı-zıl rəngi qıjhaqıj. Aşıq Əlesger. Dağların hərəsi bir rəng çalır.. C.Memmedquluzade. Qulunun başının tükləri, qaşları və kirpik-ləri xına rəngində idi, hətta dərisi belə kü-rənə çalırdı. M.Ibrahimov.
Ses çıxarmaq, ses vermek, sesle bil-dirmek (xeber vermek), vurmaq. [Koman-dan] təkrar evə girərkən saat on ikini çaldı. H.Nezerli. Kürd Əhməd iaytonçunu yola salıb, dalandan keçərək, balaca bir qapının zəngini çaldı. M.Ibrahimov.
Zerbe endirmek, vurmaq. Zəyəm pris-tavı Oqarişşev Seyid Həniiəni
. tövləyə qa-tıb, o qədər onun burnuna çalır ki, bir vedrə qan axır. C.Memmedquluzade. Silahlı sol-dat Qədim dayının boynunun ardından ya-pışdı, onu darvazadan bayıra itələdi, iki tə-pik də arxadan ona çaldı. S.Rehimov.
dan. Qapıb almaq, qoparıb götürmek, almaq. Şeyx Haşimi atını irəli sıçradır, bir göz qırpımında Leylini yerdən çalıb, yəhərin qaşı üzərinə atır. Ə.Memmedxanlı. Əbiş paketi görər-görməz vəhşi bir hərəkətlə onun əlini cırmaqlayıb paketi çaldı. S.Rehimov.
dan. Oğurlamaq, çırpışdırmaq. Molla-nın börkünü çalıb oğru; Yüyürüb qaçdı bir bağa doğru. M.Ə.Sabir. [Piran Rüsteme:] Sizinkilər çalar qaramal, qoyun; Bizimkilər ərzaq üçün saldırar. H.Cavid.
Qarışdıraraq eyniterkibli kütle halına getirmek; qatılaşdırmaq, qelizleşdirmek. [Bahar:] Axşamadək cəhrə əyir, inək sağ, qatıq çal, nehrə çalxa, adını da tənbəl qoy-sunlar. Ə.Haqverdiyev. [Perşan Mayaya:] Yaxşı, sən yumurta çal, mən də samovarı odlayım. M.Ibrahimov.
Qatışdıra-qatışdıra bişirmek. Quymaq çalmaq.
Telli öz otağında halva çalırdı. S.Hüseyn.
Bir sıra isimlerden sonra getirilerek mürekkeb feil ve müxtelif ifadeler düzeldilir; mes.: kirpik çalmaq, layla çalmaq, qanad çalmaq, el çalmaq, qabar çalmaq, qelebe çalmaq ve s.

ÇALMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

fi. çalğı2 ile süpürmek; çalğı-lamaq. Dünənki kimi bu gün də Hüseyn bö-yük xırmanın qırağını əvvəlcə çaldı, sonra şanaladı. S.Rehimov. [Niyaz] səhər alaqa-ranlıqdan yerindən qalxan kimi tövləyə gi-rir, əvvəlcə atların altını kürəyir, təmizləyir, çalğı ilə çalır, quru peyinlə onların altını qurulayırdı. Ə.Veliyev.

ÇALMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. çalma kimi başına sarımaq. [Abbas:] Götür, çək sürməni qaşına, gəlsin; çal əyri çalmanı başına, gəlsin. "Abbas ve Gülgez". Xanpəri acıqlı olanda kəlağayısı-nın ucu ilə başını çalardı. Ə.Veliyev.

ÇALMALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii.
Başında çalma olan (bax çalma
ci menada). çalmalı seyi-din son sözləri eşidildi. Mir Celal.
Kiçik kelağayı, leçek ve s.-ni çalma kimi başına sarımış (b ax çalma
ci mena-da). Bu əyri çalmalı, xumar gözlünün; Zül-iünü dağıdan ellər sevinsin. Qurbani. Hamı dikib gözünü ağ çalmalı həkimə; Həkim xəcalətindən baxa bilmir heç kimə. B.Vahabzade.

ÇALOV : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Sepelenen ve ya un kimi şeyleri götürmek üçün yanları azacıq yuxarı eyilmiş, bir terefi açıq, qısadesteli alet. ça-lovla un götürmək.
tex. Ekskavatorda ve bezi başqa mexa-nizmlerde torpaq ve s. götürmek üçün qur-ğu; çanaq. [Əsed] kötüyü ekskavatorun ça-lovunda qaldırmaq istəyərkən paslanmış bir qutu gördü. S.Veliyev.

ÇALOVVARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. çalov şeklinde olan, çalova oxşayan (b ax çalov
ci menada).

ÇALPANAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Odun ve s. qırıntısı; tala-şa. Mürsəl kişi səhər tezdən qalxıb odun ya-rarkən palıd kötüyündən bir çalpanaq qo-pub üzünə dəydi və qaşlarının arasını bərk qanatdı. M.Hüseyn.

ÇALPAPAQ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Başında çalrengli papaq olan, başına çalpapaq qoymuş. Ma-arii şöbəsi müdiri çalpapaq, hündürboylu, qaraüzlü birisi idi. T.Ş.Simurq. Yapıncıya bürünmüş çalpapaq adamın bu sözlərini eşidib, Həmzə başını qaldırmağa məcbur oldu. Ə.Əbülhesen.

ÇALPAŞIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. ve zəriBir-birine qarışmış; dolaşıq, qarışıq, qat-qarışıq. [Surxay Aydına:] O gün gördünmü, doktor da dedi, zehnin, təsəvvüratın çalpaşıq işləyir. C.Cabbarlı. Qoca mələkdən birisi dəitərdə hesab çalpa-şıq düşdükcə turşalmış üzünü bunlara çön-dərib deyirdi.. çemenzeminli.

ÇALSAÇ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax çalbaş(lı). Sədrin ota-ğından ucaboy, uzunsiiət, çalsaç, səliqəli ge-yinmiş bir kişi çıxdı. Mir Celal.
.çalsaçlı, kobud görkəmli Sultan əmi ilə bu zərii, kör-pə gəlini yanaşı görmək lap qəribə olardı. I.Hüseynov.

ÇALSAQQAL(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. Saqqalı ağarmağa başlamış, saqqalı çallaşmış. Ho! Ho!
deyə alçaqboylu, çalsaqqallı, gün altında işlə-məkdən kobud əl və üzü qaralmış arabaçı-mız Səməd kişi öküzləri səslədi. T.Ş.Simurq. Qara arxalıqlı, gödək, kök, çalsaqqal bir kişi irəli yeriyib, oğlanla qıza acıqlı-acıqlı nə isə deyirdi. Mir Celal.

ÇAMADAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [rus. HeMOflaH, esli fiars. ca-medan] Paltar ve b. şeyler saxlamaq ve apar-maq üçün qulplu qutu şekilli qab. Məşədi Həsən gəldi, gördü çamadanı qablayıram. Ə.Haqverdiyev. [Nuriyye:] çamadanla bağ-lamanı götürüb tez bayıra çıxdım. I.Əfendi-yev.

ÇAMIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Palçıq, lil, lehme. Qışda hər yanda lil, çamır palçıq; Yayda tozdan havası olmur açıq. A.Sehhet. [Pericahan xanım:] Qaşqa atı çamıra salmağa heyiim gəldi. S.S.Axundov.
məc. Gerilik, cehalet, medeniyyetsizlik; bataqlıq menasında. [Heyat:] Kəndi ayağa qaldırmaq, çamırlardan çıxarıb, işıqlı
. yola çəkmək
. hər bir namuslu vətəndaşın vəziiəsi deyilmi? M.Ibrahimov.

ÇAMIRLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çammanmaq"dan fi.is.

ÇAMIRLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Palçıq olmaq, ba-
taqlaşmaq. Küçə çamırlanmışdı.
çamıra (palçığa) bulanmaq, çamırla örtülmek, çamıra batmaq.