Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ÇARXÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çarxçının seneti, peşesi,
işi.

ÇARXI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çarxı xoruzu
iri, döyüşken xo-ruz cinsi. [Qasım emi:] Oğlum, canın üçün, xalova deyərəm, sənə bir yaxşı çarxı xoruzu gətirsin. C.Memmedquluzade.
0 çarxı xoruzu kimi
dalaşqan, davakar adam haqqında. [Hürü:] Nə olacaq, dəli-qudurmuş atan təzədən çarxı xoruzu kimi girib meydana. N.Vezirov.

ÇARXŞƏKILLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax çarxvari.

ÇARXVARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çarx şeklinde olan; dai-revi, çarxşekilli.

ÇARIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Keçmişde: kendlilerin gey-diyi aşılanmış gönden tikilen ayaqqabı. Keçəl Həmzə çarığını geydi, patavasını bərkitdi. "Koroğlu". Vəliqulu kənarda çömbəlib baş-ladı çarıqları çıxartmağa. C.Memmedqulu-zade.
Yüngül ev ayaqqabısı, şap-şap növü. Qadın çarığı.

ÇARIQÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Keçmişde: çarıq tikib sat-maqla meşğul olan adam.

ÇARIQÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. çarıqçının seneti, işi, peşesi.

ÇARIQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çarıq geymiş, ayağında ça-rıq olan. Malik motalpapaqlı, patavalı, ça-rıqlı, nimdaş paltarlı kəndliləri uzaqdan sü-züb, qeyri-adi həyəcan içində olduqlarını anladı. M.Ibrahimov. // məc. Keçmişde ce-halet, gerilik, medeniyyetsizlik menasında işlenmişdir. [Hacı Osman:]
.xanın yanında bizim adımızı çəkmək olmur. O saat başlayır ki, mən ayağı çarıqlı, motalpapaq çobanın oğluna qız vermərəm. Ə.Haqverdiyev.

ÇARIQLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. köhn. çarıq tikmek üçün yarayan. çarıqlıq dəri.

ÇARIÇA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[rus.]
Qadın çar, imperatriçe.
çarın arvadı.

ÇARIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[rus.] Qeyri-mehdud hakimiy-yetin tekce padşaha, çara mexsus olduğu dövlet idare üsulu; çar üsuli-idaresi; çarlıq. çarizmin devrilməsi.
Yoxsa bu qalanın hər divar daşı, Olacaq çarizmə bir məzar daşı. S.Vurğun. Knyaz Voronsovun Tiflisdə bütün Qafqazda ilk dəfə olaraq teatr yaratmaqdan məqsədi Zaqafqaziyada çarizmin möh-kəmləndirilməsi üçün teatrdan bir vasitə kimi istifadə etmək idi. N.Vezirov.

ÇARQAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Böyük baş yaylığı. Səba xanım bu sözləri dedikdən sonra ipək çar-qatını kənara ataraq boynundakı yara yer-lərini göstərdi. M.S.Ordubadi. Vəliqulu içəri
girən kimi Zeynəb bir baxdı oğlunun üzünə
. və sağ əlilə çarqatını gözlərinin üstə apa-ran kimi Vəliqulu başa düşdü ki, anası ağla-yır. C.Memmedquluzade.

ÇARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax çarizm. O zaman mən gə-zərkən Gürcüstan torpağında; Qanlı bir ləkə gördüm; çarlığın bayrağında. Ə.Cavad. çökür abidəsi qanlı çarlığın; çökür məhkə-məsi riyakarlığın. M.Müşfiq.

ÇARMIX : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Müqessirin ellerini ve ayaqlarını bağlamaq üçün istifade edilen ceza aleti.
. Qırmızı donlu şəhər cəlladı onu bu uca dar ağacında çarmıxa çəkərək, geniş açılmış qollarını köndələninə çarmıxın tirinə, uzun və çılpaq ayaqlarını da çarmıxın dirəyinə mıxlamışdı. Ə.Mem-medxanlı. □ çarmıxa çəkmək
1) bu üsulla ceza vermek, cezalandırmaq, öldür-mek; Bu xatadan sovuşsam, çarmıxa çəksə-lər də, Ağzımı kilidlərəm, danışmaram bir daha. B.Vahabzade. 2) məc. çox işgence vermek, incitmek, eziyyet vermek. [Selim-naz:] [Xanım] bir nəlbəki düyüdən ötrü məni çarmıxa çəkibdi. N.Vezirov.

ÇAR-NAÇAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars.] Əlacsız, ister-is-temez, mecburen, zorla. Molla nə qədər üzr istəyirsə, mümkün olmur. Axırda çar-naçar nişan alıb atır. "M.N.letif.". Zeynal bəy
. çar-naçar sıçrayıb qapının dalında gizləndi. çemenzeminli.

ÇARPANAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çARPARA is. Metal, daş par-çası, qırıntı; qelpe. Yan-yörəyə şarıltı ilə daş-kəsək və metal çarpanaqları töküldü. Ə.Əbül-hesen. // Topda, tüfengde saçma kimi istifade edilen qurğuşun ve s. metal qırıntıları; qelpe. Toplar, ağır toplar verməyir aman; Qırılmış şüşələr çarparalardan. M.Rahim.

ÇARPAŞIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dolaşıq, dolanbac, qa-
rışıq. Qudurğan qasırğa, çarpaşıq yollar; Yolumda zülmət var, uçurumlar var. Ə.Cavad. Bu çarpaşıq dalğalarda özün göstər mənə yol. S.Vurğun.
is. məc. Anlaşılmazlıq, dolaşıqlıq, keş-mekeş. Ah! ölən məhəbbət! Ah! ölən istək! Nədir həyatdakı bu çarpaşıqlar?! S.Vurğun. Təbiətin məğrur xilqəti olan insan nə qədər də çarpaşıqlar, nə qədər də döyüşkən duy-ğular, nə qədər də tufanlı-boranlı hallar keçirir? S.Rehimov.

ÇARPAYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Yataq mebeli, dörd-ayaqlı demir ve ya taxtadan yataqlıq. Uşaq çarpayısı. Taxta çarpayı.
Yaralı çarpayıda uzanmışdı. Ə.Memmedxanlı. Təzə döşəküzü gətirib bu dəm; Anam çarpayıda yer açdı mə-nə. Z.Xelil.

ÇARPAYILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Reqemlerden sonra ge-lerek xestexanada neçe xestenin müalice olunduğunu bildirir. 300 çarpayılıq xəstəxana.
Qəsəbədə yerləşən köhnə xəstəxananın yanında 100 çarpayılıq yeni bina tikilmişdir.

ÇARPAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf
Bir-birini kesib keçen, xaç şeklinde; xaçvari, çataq. çarpaz cizgilər.
çarpaz taxtalarla mıxlanmış köh-nə bir qapının üstündə tabaşirlə yazmışdılar: "Raykom bağlıdır, hamı cəbhəyə getdi".
Mir Celal.
biol. çarpaz cütleşdirilmiş ve ya çar-
paz tozlandırılmış (b ax çarpazlaşdırmaq
ci menada). çarpaz cütləşdirmə.
Miçu-rin bu iki bitkini bir-birilə çarpaz tozlandır-mağa başladı. M.Axundov.
Düyme, ilgek.
0 çarpaz vurmaq
bax badalaq vur-maq
ci menada ("badalaq"da).

ÇARPAZLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çarpazlamaq"danf.is.

ÇARPAZLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Bir-birinin üstüne xaçvari qoymaq, çarpaz etmek; çataqlamaq. Nökər Cəfərin qollarını burub dalında çar-pazladı. M.Ibrahimov. Ata isə qollarını çar-pazlayıb, ayaq üstə durmuş və gözlərini xəs-tənin qalxıb-enən sinəsinə zilləmişdi. Q.Ilkin.

ÇARPAZLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çarpazlanmaq"dan f.is.

ÇARPAZLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Xaçvari şe-kilde bir-birinin üstüne qoyulmaq, çarpaz edilmek; çataqlanmaq.
B ax aşırmaq
cü menada.

ÇARPAZLAŞDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

iol. "çarpazlaş-
dmlmaq"danf.is. Qarabağatlarının ərəb at-ları ilə çarpazlaşdırılmasından əsas məqsəd nəslin boyunu artırmaqdır. R.Settarzade.