Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
ÇARPAZLAŞDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çarpazlaşdır-
maq"dan məch.

ÇARPAZLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

iol. "çarpazlaşdır-
maq"dan f.is. Yeni tip qonur mal əslində
111 nəsildən olan mələz heyvanlar bir-birilə cütləşdirilərək yaradıcı çarpazlaşdır-ma yolu ilə əldə edilən məhsuldur.

ÇARPAZLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çARPAZLAŞDIRMAQ f.
çarpaz etmek,
xaçvari qoymaq. Əllərini sinəsində çar-pazlaşdırmaq.
biol. Yeni heyvan, bitki növü ve ya cin-si almaq üçün müxtelif növden, cinsden olan heyvanları cütleşdirmek ve ya bitkileri toz-landırmaq. Qarabağ atı ilə ərəb atını çar-pazlaşdırmaq.
Miçurin Sibir sortlarından iri meyvəsi olan kitaykanı Amerika sortu sarı belflorla çarpazlaşdırmışdı. "Darvi-nizm esasları".

ÇARPAZLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çarpazlaşmaq"dan f.is. Təbii çarpazlaşma. Dillərin çarpazlaşması.

ÇARPAZLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bir-birini kesmek,
bir-birinin üstünden xaçvari keçmek; ke-sişmek. Dəmiryol xətlərinin çarpazlaşdığı yerdə qaranlığın içərisindən bir səs eşitdi-lər. Ə.Sadıq.
biol. Cütleşme ve ya tozlanma ne-ticesinde bir-birile birleşmek (müxtelif növ-den, cinsden olan heyvanlar ve ya bitkiler haqqında). Hind-çin və Afrika pambıq bitki-ləri bir-birilə asanlıqla çarpazlaşır.
dilç. Birleşme prosesinde bir-birine qarşılıqlı tesir göstermek (bu proses neti-cesinde iki ve ya bir neçe dilin, dialektin biri, bir qayda olaraq, aradan çıxır).

ÇARPILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çarpılmaq"dan f.is.

ÇARPILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Zerble, şiddetle deymek,
toxunmaq, toqquşmaq, vurmaq. Dəniz yavaş-yavaş uğuldayır, dalğalar zərblə qayalara çarpılaraq şırıldayırdı. M.Hüseyn.

ÇARPIŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çarpışmaq"dan f.is.
Vuruşma, toqquşma, döyüş, savaş. Kör-pünü ortaya qədər gələn düşmənlərin önün-də Əmrah da at belində qılıncla çarpışırdı. I.Şıxlı. Bu yerlə çarpışan, göylə əlləşən; Dostdan, aşinadan necə əl çəkim? M.Müşfiq.

ÇARPIŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Vuruşmaq, döyüşmek; mübarize etmek. İrəlidə piyadalar çarpışır. H.Nezerli. [Ince:]
.Ox, iki il çarpışdım, axır olmadı, məni öldürmək istədilər.. C.Cabbarlı.

ÇARPMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çarpmaq"dan f.is.

ÇARPMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Zerble, şiddetle toxun-maq, deymek, vurmaq. Kür nəhri sahildəki iri daşlara və sarı qayalara çarparaq hiddət-lə çağlayırdı. A.Şaiq. Nəhayət, maşın iri qa-yalara çarparaq köpüklənə-köpüklənə axan çayın kənarına çatıb dayandı. I.Əfendiyev.

B a x çırpınmaq
ci menada. Kök-sündə çarpardı polad ürəyi; Gözündə par-lardı uca diləyi. A.Şaiq. Sən onun qəhrə-man, igid oğlusan; çarpan ürəyisən, vuran qolusan! S.Vurğun.

ÇARSU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Dükanlar olan yer, qapalı bazar, çarşı. Şəhərlər, kəndlər xalq nəğmələri və musiqi tərənnümləri altında bayram edir, bazarlar, çarsular bəzənmiş və çıraqbanlıq nəticəsində qaranlıq gecələr gündüz kimi işıqlanmışdır. M.S.Ordubadi.

ÇARŞAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax çadra. Gülsüm bir küncdə üzüörtülü, başında çarşab əyləşmişdi. Ə.Haqverdiyev. çaydan sonra Nənəxanım Yetər ilə çarşaba bürünüb, qız axtarmağa getdilər. çemenzeminli.

ÇARŞABLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax çadralı. Əyri küçələrin birində [hekim] bir çarşablı qadına rast gəldi. çemenzeminli.

ÇARŞABSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax çadrasız.

ÇARŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] bax çarsu. Mən üz qoy-dum bazara tərəf. Xəyalımda qoymuşdum: gedərəm düz baqqal çarşısına və buzu al-lam, gətirrəm və şəhərdə oradan da savayı bilmirdim, harada buz satırlar. C.Mem-medquluzade.

ÇARTER : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ing.] Kirayeye götürülmüş neqliyyat vasitesi.

ÇARTIST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ing.] çartizm terefdarı, işti-rakçısı.

ÇARTIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ing.] Ingilterede XIX esrin
cı illerinde fehlelerin siyasi hüquq elde etmek ve iqtisadi veziyyetlerini yaxşı-laşdırmaq uğrunda inqilabi herekatı.

ÇARVADAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Yük heyvanı ile muzdla yük daşımaqla meşğul olan adam. Bizim karvanımız beş çarvadar atın-dan ibarət idi. S.Hüseyn. çarvadar olduğu üçün Ciniş Əhmədin özü kimi atı da ən çətin yolu hər vaxt hər bir şəraitdə gecə də, gün-düz də çox yaxşı gedə bilirdi. Ə.Əbülhesen.

ÇARVADARBAŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. çarvadarlara başçılıq eden adam, baş çarvadar. üst-baş-larını toz basmış müsafirlər çarvadarbaşı-nın haqqını verib, karvansaradan çıxmağa başladılar. P.Makulu.

ÇARVADARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. çarvadarın işi, peşesi. Qərəz, [Memmedhesen eminin] tut-madı işi, əliboş kəndə qayıdıb, üç-dörd eşşək
alıb başladı çarvadarlığı. C.Memmedqulu-zade. Bu kəndin əhli əkinçilik və çarvadar-lıqla güzəran edərdi. S.S.Axundov. çAŞ
sif. Əyri, çep. çaş göz. çaş baxış.
- İki tərəfə baxan çaş olar. (Ata. sözü). Bağda maral çaş mələr; çaş dolanar, çaş mələr; Mənim ahu-zarımdan; Dağ inildər, daş mələr. (Bayatı).
B ax çaşbaş. Rüstəm kişinin baxışları Şərəfoğlunun baxışları ilə çarpazlaşdıqda suala çaş cavab vermədi:
İcazə üçün gəl-mişəm! M.Ibrahimov. □ çaş qalmaq
- bax çaşbaş qalmaq. Lənət sənə kor şey-tan,
deyə Alıxan ağa çaş qalır. S.Rehimov. Xalıqverdi kişi çaş qalmışdı. Ə.Veliyev. çaş salmaq
bax çaşbaş salmaq. [Tahir:] Bəl-kə çaş salıram, bəlkə bu, İmran dayının baş-qa qızıdır? M.Hüseyn.

ÇAŞBAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərfQarışıq, qatqarışıq, dolaşıq, çaş, çaşqın, çaşmış. [Şeyda:] Fikrim elə çaşbaşdır ki, Telli xala, avtobusları də-yişik salıb, sizin Göytəpə əvəzinə gedib çıx-mışam Qaratəpəyə. Ə.Memmedxanlı. □ çaş-baş qalmaq
ne edeceyini bilmemek, qeti bir fikre gele bilmemek, fikri qarışmaq, çaş qalmaq, çaşbaş olmaq. [Reşid:] Mən çaşbaş qalıb, Nailənin geniş açılmış gözlərinə, qanı qaçmış zərif dodaqlarına baxdım və küçəyə yüyürdüm. I.Hüseynov. çaşbaş qoymaq
- fikrini qarışdırmaq, çaş qoymaq, çaşdır-maq, qeti bir fikre gelmeye qoymamaq. Ar-vad bir az da cinləndi:
Ay qızım, bu də təzə qaydalar, təzə haqq-hesablar deyil ki, məni çaşbaş qoyasınız. Mir Celal. çaşbaş olmaq
bax çaşbaş qalmaq. [Axund:] özgə molla olsaydı, çoxdan çaşbaş olmuş-du. B.Talıblı. çaşbaş salmaq
bir-birine qarışdırmaq, bir-birinden ayırd ede bil-memek, çaş salmaq. Kənd arasında dolaşan söhbət çoxlarını çaşbaş salmışdı. I.Şıxlı. Yoxsa yenə nömrələri çaşbaş saldın?
deyə Validə gülə-gülə soruşdu. H.Seyidbeyli.

ÇAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çaşdırmaq"dan f.is.

ÇAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f
Müxtelif yollarla birisi-nin çaşmasına, çaşıb-qalmasına, özünü itir-mesine sebeb olmaq. Lakin gözlənilmədən verilən tutarlı suallar [Verdiyevi] çaşdırdı. Mir Celal. Hadisə Qadiri elə çaşdırmış, ru¬hunu və qəlbini elə sıxmışdı ki, elə bil o gö-zəl qıza olan hissi və duyğuları da indi onun yadından çıxmışdı. Ə.Əbülhesen.
Heyretlendirmek, teeccüblendirmek, heyrete salmaq. Şərəfoğlunun gözlənilmə-dən və özü də belə namünasib vaxtda gəlmə-si Rüstəm kişini çaşdırmışdı. M.Ibrahimov.
məc. Yolunu itirmek, yoldan çıxmaq, azmaq. İnsan oğlu dinc durmadı; Düz yolu-nu çaşdı yenə. S.Vurğun. Okeanın o tayın-dan; Dil verən olmasaydı; Siz belə çaşmaz-dınız. B.Vahabzade. // məc. Yanlış yola sövq etmek, düz yoldan sapdırmaq, yolundan az-dırmaq. Yenə bir para ata-analarına lənət olmuşlar başlayıblar millətimizi çaşdırma-ğa, azdırmağa. C.Memmedquluzade.