Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ÇEVİKLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. çevik olmaq, qıvraq-
laşmaq, zirekleşmek. Uşaq böyümüş, rəngi açılmış, dirçəlmiş, çevikləşmişdi. Mir Celal.

ÇEVİKLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Hereketde, davranışda celdlik; zireklik, diribaşlıq, bacarıqlılıq, qıv-raqlıq. [Buğac] öz gücünü, çevikliyini, bə-dəninin dözümünü sınayırdı. M.Rzaquluzade.
Yeyinlik, itilik, celdlik, celd ve asan-lıqla hereket etme qabiliyyeti; çevik here-ket. Bütün şəhərdəki qız-gəlinin Xosrovun bu çevikliyindən danışmağı nə isə Rüxsarə-yə xoş bir təsir bağışlayırdı. S.Rehimov.
.Cumanın indi qırxyaşı vardı, gözündə qa-baqkı kəskinlik, qolunda, qıçında qabaqkı çeviklik qalmamışdı. Ə.Əbülhesen.

ÇEVİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
İstiqameti deyişdirmek, başqa terefe yöneltmek. Dalını çevirmək. üzünü bizə çevir.
Yaşar tüfəngi çəpişə sarı çevirib, nişan almağı təcrübə etdi. M.Rzaqu-luzade.
Bir şeyin veziyyetini, yerini deyişmek; döndermek. Mən
. başladım malları sürmə-yi, dadaşım da ətəyi ilə alnının tərini silib, şananı götürdü və başladı küləşi çevirməyə. C.Memmedquluzade. // Başıaşağı qoymaq, döndermek. Stəkanı çevirmək.
Sadıq tor-banı ağzıüstə mis məcməyinin içi-nə çevirdi. Mir Celal. [Qerenfil xala] dəmkeşi üzüqoylu qazanın ağzına çevirdi. Ə.Veliyev.
Vereqlemek. Müşkünaz oturdu. Açıq kitabın vərəqini çevirdi. Ə.Veliyev. Indi gö-rək şairin özü nə deyir,
deyə; Başladı asta-asta divanı çevirməyə. B.Vahabzade.
Bir şeyi başqa bir veziyyete salmaq, başqa bir şeye döndermek, ona tamamile başqa bir görünüş vermek. Görünür, bura bir zaman tövlə olmuşdu. Sonra çevirmişdilər. M.İbrahimov. Alovun saçdığı işıq gecəni gün-düzə çevirmişdi. Ə.Veliyev.
Tercüme etmek. Farscadan azərbay-cancaya çevirmək.
Rusiya şerinin şah əsə-rini; çevirdim Vaqifin şirin dilinə! S.Vurğun.
dan. Şumlamaq, tepmek, bellemek. Qoş kotanı, çevirgilən düzləri; Günlüyün birindən bir anbar olsun. Aşıq Əlesger.
0 çevir tatı, vur tatı
bir şeyi ardı-arası kesilmeden bıqdıracaq derecede tekrar etme menasında. [Xaspolad:] Görmürsən, Oqtay, keçən qış bir söz demişəm, hələ çevir tatı, vur tatı. C.Cabbarlı. Xəlilov bir neçə dəqiqə də çevir tatı, vur tatı eləyib, cavab almadan qapını çırparaq getdi. M.Hüseyn.

ÇEVİRTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çevirtmek"den f.is.

ÇEVİRTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çevirmek"den icb.

ÇEVRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Merkezden eyni mesafede olan qapalı eyri xett. Pərgarla çevrə çək-mək. // Bir şeyin kenarlarında emele getir-diyi qapalı xett; dövreleme xett. Bu sahənin çevrəsi beş yüz metrdir.
Ətraf, yan-yöre, dörd teref, hendever, dövre. Açılıb cənnət tək camalın gülü; Otər çevrəsində şeyda bülbülü. M.V.Vidadi. Yal-nız ağac baxır bir dağ başından; Sarmış çevrəsini inadlı bir çən. M.Müşfiq.

ÇEVRƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çevrelemek"den f.is.

ÇEVRƏLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Ətrafını sarmaq, ehate
etmek, dövrelemek, qaplamaq. Xalq mey-danı çevrələyib gözləyirdi. çemenzeminli.

ÇEVRƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çevrelenmek"den f.is.

ÇEVRƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Əhate edilmek,
ehatelenmek, etrafı sarılmaq, dövrelenmek.

ÇEVRİKMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çevrikmek"den f.is.

ÇEVRİKMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax çevrilmək
cü
menada. [Reşid:] Mən bir neçə dəfə yerimin içində çevrikdim. İ.Hüseynov.

ÇEVRİLİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir şeyin inkişafında kes-kin dönüş, köklü deyişiklik. Elmdə çevriliş.
Mövcud ictimai-siyasi sistemde esaslı deyişiklik. Dövlət çevrilişi. Siyasi çevriliş.

ÇEVRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çevrilmek"den f.is.

ÇEVRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Başqa hala salınmaq, başqa şekle salınmaq, dönderilmek. O başını yellədib bir ah çəkdi dərindən, "Ah" alova çev-rilib saçıldı gözlərindən. B.Vahabzade.
t-siz. Tez-tez bir haldan başqa hala keç-mek. Su donaraq buza çevrilmişdir.
Radium parçalanaraq axırda qurğuşuna çevrilir. "Güneşin tarixi". // məc. Dönüb başqa bir şey olmaq, başqa keyfiyyet almaq, başqa bir şey-le evez olunmaq. Bulağa gəlirkən [Zöhrede] olan nəşə indi tamamilə kədərə çevrilmişdi. Ə.Veliyev. Bir anda Sonanın halı dəyişdi, həs-rət və məhəbbət qəribə bir marağa və şüb-həyə çevrildi. M.İbrahimov.
məch. İstiqametlendirilmek, yöneldil-mek. Pulemyotlar düşmənə tərəf çevrildi.
Toplara bax, toplara, tanklara bax, tank-lara; Od saçan lülələri çevrilibdir gör hara? B.Vahabzade.
f. Dönmek, devrilmek. Arvad qışqırdı, uşaqlar çığırışdılar, məcməyi üzüqoylu çev-rilib, dolmanın hərəsi evin bir küncünə di-yirləndi. çemenzeminli. Səs-küy artdı, ara qarışdı, üstü içki və yeməklə dolu stollar çevrilib alt-üst oldu. S.Veliyev.
f. özünü çevirmek, özünü döndermek, dönmek. Tərlan yatağında tez-tez o yan-bu yana çevrilir, yata bilmirdi. M.Hüseyn. Midhəd gözlərini açdı, təyyarənin böyrü üstə çevrildiyini ani olaraq duydu. Ə.Veliyev. // üzünü, ya bedenini döndermek, başqa semte döndermek, dönmek. Faytonçu çev-rilib Qəhrəmana baxdı. S.Rehimov. Ayna çevrilib geri baxdı. Ə.Memmedxanlı.
məch. Şumlanmaq, sürülmek, bellen-mek, tepilmek. Meynəlik çevrilib qurtar-mışdır.
Torpaq çevrilmək, nəfəs almaq is-təyir. Ə.Veliyev.
məch. Tercüme olunmaq. Əsər bir neçə dilə çevrilmişdir.

ÇEVRİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çevrilmiş; çevrilmiş halda, çevrilmiş şekilde olan. [Hücrede] qararəng-li, qıvrımtüklü və dodaqları çevrim uşaqlar var idi. M.S.Ordubadi.

ÇEYNƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
çeynemek işi, çeyneme.
Ağızda çeynenecek miqdar (adeten re-qemle). Bir çeynəm saqqızın var, çeynə, ya-pışdır alnına. (Ata. sözü).

ÇEYNƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çeynemek"den f.is.

ÇEYNƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Ağıza qoyulan bir şeyi dişle qırmaq, ezmek, xırdalamaq, ovmaq. Ağzımda çörəyi çeynəyib bəzən; Xırdaca-xırdaca yemlərdim onu. S.Vurğun. Beşi də böyrünü yerə vermiş, yenicə bitmiş qırxbu-ğumludan qıraraq ağızlarına qoyur və çey-nəyirdilər. Ə.Veliyev. // Dişleri ile kesmek, gemirib qırmaq. Hər yerdən ümidini kəsmiş
Məhbusi ipini çeynəyərək qolunun birini aç-mışdı. M.İbrahimov. // Hirs, qezeb, acıq ifa-desi olaraq dodaqlarını, bığlarını dişleri ara-sına alıb ezmek, gemirmek. [Ağası bey] əl-lərini döşünə qoyub bığlarını çeynəyən (f.sif.) xanın buyruğuna müntəzir idi. çemenze-minli. Acıqdan çeynədi dil-dodağını; Kinin-dən yeyirdi ürək yağını. A.Şaiq.
məc. Bir sözü çox tekrar etmek; tekrar-lamaq, bayağılaşdırmaq. Axşamacan hamı bu sözləri ağzında çeynəyirdi və çeynəyib özgəsinə verirdi. B.Talıblı.
məc. Tapdalamaq, ayaqlar altına sal-maq. [Xeyyam:] çeynədik yıpramış adətləri biz; Böylə azadə ömür sürmədəyiz. H.Cavid.

ÇEYNƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çeynenmek"den f.is.

ÇEYNƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Yeyilen şey
ağızda dişler altında ezilmek, gemirilmek, dişlem-dişlem edilmek. Yemək çeynəndik-dən sonra udulur.
məc. çox-çox tekrar edilerek bayağı-laşdırılmaq, heddinden artıq tekrar edilmek.
məc. Ayaqlar altına salınmaq, tapda-lanmaq, tezyiq altına alınmaq, zülm edil-mek. Dumalar padşaha nökərdir yalnız; Yenə də çeynənir bizim haqqımız. S.Vurğun.

ÇEYNƏNMİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif.
Ağızda, diş altında ezilmiş, gemirilmiş, dişlem-dişlem edilmiş. çeynənmiş ət.
məc. çox tekrar edilerek bayağılaşdırıl-mış, bıqdıracaq derecede tekrarlanmış. çey-nənmiş fikirlər.
[Firengiz Muxtara:] Bunlar çeynənmiş, cəfəng sözlərdir. B.Bayramov.
məc. Tapdalanmış, ayaqlar altına salın-mış. çeynənmiş hüquqlar.

ÇEZMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Gebermek, murdar olmaq.

ÇƏHRAYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Açıq-qırmızı, qızılgül rengli. çəhrayı parça. çəhrayı paltar. çəh-rayı qərənfil.
Qızın çəhrayı üzü pul kimi qızardı. M.Hüseyn. Arvadın əynində çəh-rayı ipək kofta, başında da güllü haşiyəli kəlağayı vardı. H.Seyidbeyli.

ÇƏHRAYILAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çehrayılaşdır-
maq"dan f.is.