Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ÇƏTƏNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Saplağından kendir, tum-larından yağ hazırlanan birillik ot bitkisi. çay qırağı çətənə; Gül göndərdim vətənə. Allah qismət eləsin? öz könlümə yatana. (Bayatı). □ çətənə qoz bot.
qabığı çox berk olan ve lepesi çetinlikle qabığından çıxarıla bilen qoz. Qoz sortları meyvə qabığının bərkliyinə görə üç cür olur: yumşaq və ya nazikqabıqlı
buna kağızı qoz, qabığı orta bərklikdə olana kirkit qoz, qabığı çox bərk olana isə çətənə qoz deyirlər. İ.Axundzade.

ÇƏTİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. İcrası, heyata keçirilmesi, ara-dan qaldırılması, helli, başa düşülmesi ve s. çox böyük zehmet, sey, gerginlik teleb eden (asan ziddi). çətin iş. çətin vəziiə. çətin im-tahan.
[Nuriyye:] Ən çətin məsələ-misallar seçib həll elədim. İ.Əfendiyev. Osa mənə öy-rədib təbiətin dilini; Onun sirli dilini, çətin dilini. B.Vahabzade. // zərfiçetinlikle başa gelen; ağır (asan ziddi). çətin nəiəs almaq. çətin həzm olunan qidalar. // çox ağır, dö-zülmez. çətin vəziyyət. çətin şərait.
ço-cuqlarından ayrılmaq nə qədər çətin, nə qə-dər ağır idi. S.Hüseyn.
0 çətinə düşmək
ağır, çıxılmaz veziy-yete düşmek, dara düşmek. [Ferhad Musta-faya:] Əgər çətinə düşsən, Əsgəran atlı bö-lüyündəki yoldaşlara müraciət edərsən. Ə.Memmedxanlı. [Qarovul:] Bir xan ki öz rəiyyətini qaramal kimi sata, o, rəiyyət mə-həbbətini qazanamı bilər ki, çətinə də dü-şəndə rəiyyət onun arxasında dursun? Ə.Haqverdiyev. çətinə salmaq
çetin ve-ziyyete salmaq, işini daha da çetinleşdirmek, dara salmaq. Elə bil Nərgiz özü də qocanı bir qədər çətinə saldığını duyaraq ondan soruşdu. Ə.Memmedxanlı. Mən bədbəxti taleyim yaman saldı çətinə.. B.Vahabzade.
çətin... Bir sıra mürekkeb feli sifetlerin birinci terkib hissesi olub, onların ifade et-diyi şeyin çetin, mürekkeb olduğunu bildi-rir; mes.: çetineriyen (metal), çetinoxunan (kitab), çetinsayılan (mal).

ÇƏTİNLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çetinleşdiril-
mek"den fi.is.

ÇƏTİNLƏŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Daha da
çetin edilmek, ağırlaşdırılmaq.

ÇƏTİNLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çetinleşdirmek"-
den i.is.

ÇƏTİNLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Daha da çetin
etmek; ağırlaşdırmaq. Bürkü tənəiiüsü daha da çətinləşdirir.
Daha da ağırlaşdırmaq, mürekkebleş-dirmek, çetin etmek. Işi çətinləşdirmək.

ÇƏTİNLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çetinleşmek"den i.is.

ÇƏTİNLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. Daha da çetin olmaq;
ağırlaşmaq. [Əlekber:] Işlər günbəgün çətinləşir. Ə.Haqverdiyev. Səlimin vəziyyəti yamanca çətinləşdi. B.Bayramov.

ÇƏTİNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
çetin şeyin halı; çetin
olma (asanlıq ziddi). Yolun çətinliyi. Məsə-lənin çətinliyi.
Səba xanım adəti üzrə vəzi-iəsində çətinlik hiss edən adamlar kimi boy-nunu çiyninə qoyaraq:
Əlacım nədir. M.S.Ordubadi. [Cahan:] Xalan sənə [Əsgere] qurban, evlənmək su içmək kimi asan şey-dir, onda nə çətinlik var ki? ü.Hacıbeyov. □ çətinlik çəkmək
öhdesinden zorla gelmek, bir şeyi yerine yetirmekde, görmek-de eziyyet çekmek. Leylək qızılın hamısını hesab etməkdə çox çətinlik çəkdi. S.Rehimov. çətinliyə düşmək
bax çətinə düşmək. çətinliyə salmaq
bax çətinə salmaq.
Manee, engel. çətinlikdən qorxma-maq.
Həyatın başlanğıcında daima bir çətinlik vardır. M.S.Ordubadi. Ilk çətinlik asialt yoldan həmin kəndə sarı döndüyümüz zaman meydana çıxdı. M.Rzaquluzade.
Mehrumiyyet, eziyyet, meşeqqet.
.Uşağı həyatın çətinliyinə hazırlamaq la-zımdır. S.Rehimov. [Hesen] çətinliklərə də dözərdi. M.İbrahimov. □ çətinlik çəkmək
maddi ehtiyac içerisinde olmaq, mehru-miyyet duymaq.
çətinliklə şeklinde zəri
böyük zehmetle, eziyyetle, çox çetin. Axund çətinliklə durub başını bulaya-bulaya keçir o biri otağa. Ə.Haqverdiyev. Teymur müəl-lim çox çətinliklə Fərmanı bu iikrindən vaz keçirməyə müvəiiəq oldu. Ə.Sadıq.

ÇƏTİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Güneşden, yağışdan qorunmaq üçün elle baş üstünde tutulan günlük; yağmurluq, zontik. Onların gözündə nə rəngli eynək; Nə də başlarında əlvan çətir var. B.Vahabzade. Əlində ala-bəzək bir çətir olan qız maşına yaxınlaşdı. H.Seyidbeyli. // məc. Obrazlı teşbehlerde "örtü" menasında. Gecənin qara çətiri

altında kölgələnən hər bir şey qaranlığın yeknəsəq libasına bürünüb yatmışdı.
M.S.Ordubadi.
Kesilib alına sallanan saç; tel. Qızın çətiri. çətir qoymaq.
xüs. Paraşütün, hava dolduqda açılan parçadan ibaret esas hissesi. Paraşütün çətiri.
Bunlar yaxınlaşdıqda nöqtələr bö-yüdü və qırmızı, yaşıl, sarı rəngli zolaq-zolaq çətirlərdən adamların sallana-sallana en-dikləri aşkar göründü. M.Rzaquluzade.
bot. Ağacın gövdeden yuxarıda budaq-ların yayıldığı yuxarı hissesi. Təbii ki, göv-dəsi yoğun və çətiri geniş olan palıd ağac-ları öz həyatları üçün müəyyən ölçüdə sahə tələb edir. M.F.Axundzade.

ÇƏTİRCİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Kiçik çetir, balaca zontik. Uşaq çətirciyi.
bot. Balaca çetiri olan (b a x çətir
cü menada). Tingin çətirciyi.

ÇƏTİRÇİÇƏKLİLƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

cəm. bot. çetirli çi-
çekleri olan bitki fesilesi (b ax çətirli
ci menada). Keşniş birillik ot bitkisidir, çətir-çiçəklilər fəsiləsinə aiddir. "Elm ve heyat".

ÇƏTİRLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
çetiri olan; saçını çetir kimi kesdirib alnına tökmüş. çətirli qız.
bot. çetiri (
cü menada) olan. Zeytun bütün il müddətində gümüşü rəngdə yarpaqlarla örtülü olan sıx çətirli çoxillik meyvə bitkisidir. İ.Axundzade.

ÇƏTVƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [rus. HeTBepTt] köhn. Metr sis-temi tetbiqinden evvel 100 qrama beraber ağırlıq ölçüsü. Bir çətvər xına.

ÇƏYİRDƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Alça, gavalı, albalı, zo-ğal ve b. meyvelerin tumu. Gülsüm xala uşa-ğın ağzını əli ilə örtüb, üzündən üflərdi, sonra barmağını uşağın ağzına salıb, əzgil çəyirdə-yindən, gavalı çəyirdəyindən, kömür qırığın-dan çıxarardı. Ə.Haqverdiyev.

ÇƏYİRDƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çeyirdeyi olan; tumlu. çəyirdəkli meyvələrə gilas, albalı, gavalı, alça, qaysı, hulu, şaftalı, zoğal və s. daxildir.

ÇƏYİRDƏKSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çeyirdeyi olmayan; tumsuz. çəyirdəksiz meyvə.

ÇƏYİRTKƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Cırcıramaya oxşa-yan, uzun dal ayaqlarına dayanaraq uzağa sıçraya bilen, böyük destelerle uçub, bitki-leri ve ekinleri mehv eden cücü
kend te-serrüfatı üçün tehlükeli ziyanverici. çayın o tayındakı yoncalıqlarda çoxlu kəpənək və çəyirtkə vardı. Ə.Veliyev.
0 çəyirtkə kimi
bulud kimi, böyük küt-le halında bir şeyin üstünü alan canlılar haqqında.

ÇIĞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Xırda qamış, qarğı.
Qarğı süzgec; qarğıdan düzeldilmiş aş-süzen.

ÇIĞIR-BAĞIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çığırtı, bağırtı, qışqırıq, hay-küy. [Hacı Mehdi:] Mən sənin bu çığır-bağırından heç bir şey başa düşmürəm. Ə.Haqverdiyev. [Qadınlar] yalnız çığır-ba-ğır salmaqla döyülən qadına yardım etmək istəyirdilər. S.Hüseyn.

ÇIĞIRĞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. dan. çox çığıran; çığır-mağa, bağırmağa, qışqırmağa adet etmiş. çığırğan adam.

ÇIĞIRIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax çığırtı. Körpü sakit oldu, səs və hay-küy, çığırıq kəsildi. T.Ş.Simurq.

ÇIĞIRIŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çığırışmaq"dan f.is.

ÇIĞIRIŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş. Bir ağızdan hamı çı-ğırmaq, hamı birden yerbeyerden çığırmaq; bağırışmaq. Arvad qışqırdı, uşaqlar çığırış-dılar, məcməyi üzüqoylu çevrilib, dolmanın hərəsi evin bir küncünə diyirləndi. çe-menzeminli. Kənd qızları bir-birini itələyir, zarafatlaşır, çığırışırdılar. Ə.Veliyev.

ÇIĞIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çığırmaq"danf.is.