Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ÇUXA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qafqazlıların üstden geyilen, beli büzmeli, uzun, kişi milli geyimi. çər-kəzi çuxa (döşünde vezneleri olan çuxa növü).
[Usta Ağabala] dolahadola neçə ar-şın qurşağını açıb tökdü və sonra çuxa, ar-xalıq, canarxalıq
hamısını birdən çıxarıb tappıltı ilə saldı keçənin üstünə. çemenze-minli. Kəndli
50 yaşında, göy çuxa gey-miş, ucaboylu, sarı və bozsaqqallı bir kişi idi. T.Ş.Simurq.

ÇUXALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Əyninde çuxa olan, çuxa geymiş. çuxalı qoca.
Qara çuxalı bir düş-mən süvarisi özünü yetirərək komandanı yaraladı. H.Nezerli.

ÇUXALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çuxa tikmek üçün parça. Qəmər şalı öz əri üçün çuxalıq toxumuşdu. Ə.Veliyev. // sif. çuxa üçün yararlı. çuxa-lıq mahud.

ÇUXUR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Yer sethinden aşağı çökmüş, oyulmuş yer; oyuq, çala. Məmməd bir böyük və dərin çuxur qazıb, eşşəyin leşini ora saldı, üstünü torpaqladı. E.Sultanov. çə-pərlərdən çıxan tikan kolları oynaya-oyna-ya gəlib yol çuxurlarında bənd alır. Mir Celal. // Sif. menasında. Dünyada hər iş öz qaydasınca gedir, suyu tökəndə çuxur yerə axır.. C.Memmedquluzade. Xanlar cəld ge-riyə döndü. çuxur bir yer tapıb, daldalan-maq istədi. M.Hüseyn.
Bedenin bezi yerlerinde (xüsusen üzde, yanaqda) emele gelen xırda çökek yer; batıq. [Sila] gülərkən yenə ordu batır, sifiətində çuxur əmələ gəlirdi. Ə.Veliyev. [Gülşenin] hər iki yanağında kiçik çuxurlar əmələ gəldi. Q.İlkin.
Derin nimçe, derin qab. [Aftil Hacı Əhmede:] Budur, sən hər gün xoruzbeçə yeyirsən, mənim uşaqlarım bir çuxur bula-ma tapa bilmir. C.Cabbarlı.
0 Gözləri çuxura düşmək
bax gözlə-ri quyuya düşmək ("göz"de).

ÇUXURCUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

kiç. Kiçik çuxur, balaca çuxur.

ÇUXURLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çUXURLAŞMA "çu-
xurlanmaq", "çuxurlaşmaq"dan fi.is.

ÇUXURLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çUXURLAŞMAQ i.
çuxur emele gelmek, derinleşmek, çuxura düşmek. Ələsgər gördü ki, bu gözəlin zənəx-danının böyründə bir cüt həbəşi xalı var, gözlər güləndə üz çuxurlanıb, xallar gizlə-nir. "Aşıq Əlesger". [Şah] isə düz gedir, bu rəngi qaçmış, gözləri çuxurlanmış (f.sif.) in-sanların üzünə belə baxmırdı. M.İbrahimov.

ÇUXURLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çuxur yer, çalalıq. çu-
xurluqda gizlənmək.

ÇUQUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [rus.]
Polad almaq ve ya tökme memulatı hazırlamaq üçün işledilen karbonla demirin xelitesi. çuqun əritmək.
Hemin metaldan qab. çuqunda xörək bişirmək. // Bu metaldan hazırlanmış. çu-qun qazan.
Imran kişi havanın belə gözlə-nilmədən soyumasına iikir vermir və bu sə-bəbdən də çuqun peçini qoydurmurdu. M.Hüseyn. Küçələrdə sıra ilə yerə basdırıl-mış çuqun dirəklərin başında ağ kürələr parlayırdı. Ə.Sadıq.

ÇUQUNƏRITMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çUQUNTöKMƏ is.
çuqun eridilen, tökülen (zavod, sex ve s.). çuqunəritmə sənayesi.
çuquntökmə sexini yenidən qurmaq üçün hazırlıq aparılır.

ÇUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
üstünde oturmaq ve ya soyuq-dan qorunmaq üçün atın ve bezi başqa hey-vanların dalına salınan qıldan ve ya yundan toxunma qalın örtük. Şirməmməd öküzləri rahatladı, çullarını alıb qabaqlarına yem tökdü. E.Sultanov. [Nise xala:] Yəhərləmək lazım deyil, çulu aşır üstünə. Qantemir.
dan. Geyim, paltar menasında (istehza ile).
0 çul kimi yerə sərilmək
yere deymek, birden berk yıxılmaq. Bayram qoşalüləni hərləyib qırma barıtı bəyin qarnına doldurur. Bəy çul kimi yerə sərilir. Ə.Veliyev. çulunu sudan çıxarmaq
birteher dolanmaq, işin içinden çıxmaq. [Şirzad Yarmemmede:] De-yirəm, qorxaqsan, birtəhər sürünüb çulunu sudan çıxarmaq istəyirsən. M.İbrahimov. Turaclılar demişkən [Qurban] oxuyub qurtar-madı, bəlkə süründü, ölüm-zülüm çulunu su-dan çıxartdı. Ə.Veliyev.

ÇUL-ÇUXA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. isteh. köhn. Geyim, pal-tar (adeten debden çıxmış paltar haqqında). Yamayardım babamın çul-çuxasın. M.Ə.Sa-bir. [Balaş Sevile:]
.Kişi üçün də bu dal otaq-da yer sal, tez yatsın, çul-çuxası ilə həyətə-zada çıxar, biabır olarıq. C.Cabbarlı.

ÇULĞA(LA)MA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çulğa(la)maq"dan fi.sifi.

ÇULĞA(LA)MAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qaplamaq. Sə-hərdir, günəşin rəngi sapsarı; Sarılıq çul-ğamış ağ buludları. S.Vurğun. Silah səsləri sahili çulğaladı. M.Hüseyn.

ÇULĞA(LA)NMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çULĞA(LA)NMA "çulğa(la)nmaq"dan
i.sii.

ÇULĞA(LA)NMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. Bürünmek, qapan-
maq, dürtülmek. Qaranlığa çulğalanmış (f.sif.) bir çox evlərin sahibləri hələ tarla-dan qayıtmamışdılar. T.Ş.Simurq. çulğala-nıb çən və dumanla bayır; Mürgüləyir dağ, dərə, orman, çayır. A.Şaiq.

ÇULLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çullamaq"dan fi.sifi.

ÇULLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Dalına çul qoymaq (hey-vanın). Atı çullamaq.
Molla öküzünü çul-layır, ağzına da bir yüyən vurub meydana gəlir. "M.N.letif.". [Nebi:] And içirəm, sənə məxmər çullaram; Bozat, qurtar məni, aman günüdür. "Qaçaq Nebi".
dan. zar. üst-üste çoxlu paltar geyin-dirmek.

ÇULLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çullanmaq"dan fi.sifi.

ÇULLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Dalına çul qo-yulmaq (heyvanın).
dan. qayıd. zar. üst-üste çoxlu paltar geymek, qalın geymek. Nə olub belə çulla-nıbsan?

ÇULLATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"çullatmaq"dan fi.sifi.

ÇULLATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Dalına çul qoydurmaq (heyvanın). Atı çullatmaq.
[Koroğlu Hem-zeye:] Qış olanda məxmər çullat! At igidin qardaşıdı. "Koroğlu".

ÇULLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. çulu olan, çullanmış, dalına çul qoyulmuş. çullu at.
0 Ağzına çullu dovşan yerləşmir (sığ-mır)
bax ağız

ÇUMUR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

çUMUR-çUMUR is. Kiçik qum tepeciyindeki qumu here barmaqla öz tere-fine çekmekden ibaret uşaq oyunu. çumur (çumur-çumur) oynamaq.
çUR! Uşaq oyunlarında: qadağan olunmuş bir şeye toxunmaqdan ve ya başqa işden sa-qındırmaq üçün işledilen nida, söz. çur səndən, cığallamaq məndən. (Ata. sözü).

ÇURSAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. "çur" deyilmediyi halda oyunda istifade olunan şeyleri götürmek is-terken işledilen söz. "çursai" deyib topu gö-türmək.
Bir keçəl bir uşağa aşıqlarını udu-zub, çursafieləyib aşıqları götürdü. (Nağıl).