Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DALAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Deve, at ve bezi başqa heyvanlarda oyanan cinsi elaqe hevesi. At-ların dalab vaxtı. Dalaba durmaq (gelmek).

DALAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. anat. Qarın boşluğunun sol terefinde olub qan kürecikleri hazırlayan ve bu prosesle bağlı başqa mürekkeb vezifeler gören beden üzvü.
◊ Dalağı sancmaq
şübhelenmek, qorx-maq. Indi belə, Əsgər Saçlıya bərk bənd ol-duğu vaxt yenə də dalağı ancaq Sübhanver-dizadə tərəfindən sancırdı. S.Rehimov.

DALAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dalamaq"dan f.is.

DALAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Əte toxunub gicitmek, yandırmaq. Gicitkən əlimi daladı. Yun co-rab ayağımı dalayır.
Atanın üzündəki neş-tər kimi tüklər balacanın üzünü daladığı üçün yuxudan ayıldı. Ə.Veliyev.
Qapmaq, dişlemek (quduz heyvanlar haq-
qında). Quduz canavar kimi dalamaq.
Qur-
dumuz quduzdur, dalar; Şahinimiz durna ov-
lar. "Koroğlu". Bir qaydadır, qaçaq-quldur
otlaqları talayır; Quduz itlər ötüb-keçən
yolçuları dalayır. O.Sarıvelli.
Sancmaq. Taxtabiti dalayır.
məc. Acı söz söylemek, sancmaq, acıtmaq
(bezen "qudurmuş it kimi" sözleri ile). [Hacı
Ferec:] Sən bilmirsən, Güldəstə, o arvad qu-
durmuş it kimi məni dalayır. N.Vezirov.
◊ Yan-yörəsini dalamaq
hamını sanc-maq, acılamaq, söymek, tehqir etmek. [Mol-labacı Hürzada:] Paxıllıqdan qudurmuş itə dönüb yan-yörəni dalayırsan. çemenzeminli.

DALAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Küçe qapısından heyete ge-den üstüörtülü ve ya açıq yol. [Hacı Ferec:] Bundan sonra dalanın qapısı həmişə gərək bağlı ola.. N.Vezirov. [Meşedi Əsger] yavaş-yavaş qapıya sarı gedib, şüşədən da-lana baxmaq istəyirdi ki, birdən qapı açıldı. S.M.Qenizade. Küçə qapısından girərkən uzun, qaranlıq bir dalanı keçib öz otağıma gedərdim. S.Hüseyn.
İki qonşu ev arasında olan ve bir terefi heyet qapısına çıxan dar yol. Dalanın nöm-rəsi.
Küçələrin tini, dar keçidlər, meydan-çalar və dalanların hamısında kazaklar durmuşdu. M.S.Ordubadi. Içərişəhərdə, qa-ranlıq dar bir dalanda kiçik bir otaq tutub anamla yoxsul həyat keçirirdik. A.Şaiq.
Evin, vaqonun ve s.-nin gireceyinde açıq, ya örtülü dar yer. O, papiros çəkən adamlardan çətinliklə ötdü, vaqonun dala-nında dayandı. Mir Celal.

DALANDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Evin heyetine baxan; he-yeti, küçeni süpüren xidmetçi, süpürgeçi. O günün sabahı dalandarı yanıma çağırıb, gördüyüm qadın barəsində məlumat istə-dim. S.Hüseyn. Qaşqabaqlı, qara, ortaboy dalandar gözünü yumub, başı ilə rədd edir-
di.. Mir Celal.

DALANDARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dalandarın işi, vezi-fesi. Dalandarlıq etmək.
Həyətlərində neçə ildən bəri dalandarlıq edən bu kişinin ona xeyli yaxşılığı dəymişdi. M.Hüseyn.

DALANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dalanmaq"dan f.is.

DALANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dalamaq"dan məch. Ətim dalandı.

DALAŞDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dalaşdmlmaq"dan f.is.

DALAŞDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Bir-biri ile vu-ruşdurulmaq, aralarına dava salınmaq.

DALAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dalaşdırmaq"dan f.is.

DALAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Vuruşdurmaq, vuruş-malarına sebeb olmaq. Uşaqları dalaşdırmaq.

DALAŞQAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dalaşmağı, savaşmağı çox seven, daim dalaşan, boğuşan; çox da-vakar. Dalaşqan uşaq.
Mahmud uşaqlıq dövründə olduğu kimi daha nadinc və da-laşqan deyildir. P.Makulu.

DALAŞQANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dalaşqan adamın xa-siyyeti; savaşqanlıq, davakarlıq, boğuşqanlıq.

DALAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dalaşmaq"dan f.is. Xanpəri ilə Mədədin dalaşma hadisəsi Gülşənin ürəyini bərk əzdi. Ə.Veliyev.

DALAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş. Savaşmaq, vuruşmaq, dava elemek. Uşaqlar dalaşırlar. // Küsüş-mek, sözleşmek, söyüşmek, bir-birine ağır sözler demek. [Nureddin:] Baba, daha Gül-pəri ilə dalaşma, mən razıyam. S.S.Axun-dov. [Müdir:] Adam evdə əsəbiləşə bilər,
. bəlkə dalaşar da, fəqət dörd-beş illik bir ailə həyatını pozmaz. S.Hüseyn.

DALAYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. Əte deyende yandıran, gicişdiren. Dalayan ot.

DALAY-DALAY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xanendelerin oxu-mağa başlarken evvelce giriş kimi söyle-dikleri söz.

DALAYICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dalayan.

DALAY-LAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[monq.] Tibetde dini ve dünyevi hakim; Tibet-monqol buddistleri-nin baş ruhanisi.

DALBADAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfBir-birinin dalınca, bir-birinin ardınca; ardıcıl, peyderpey. Dalba-dal axışıb gəlmək. Dalbadal papiros çəkmək.
- Dəvə, maya, nər, köşək; Lökləyirlər dal-badal. A.Sehhet. [Cabbar bey] on beş il bun-dan qabaq evlənmiş və dalbadal beş uşağı olmuşdu. S.Rehman. Bütün sədd boyu dal-badal atılan tüfənglərin arası kəsilmir. M.Rzaquluzade. // Arası kesilmeden, ara ver-meden; fasilesiz. Dalbadal öskürmək.

DALDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sığınmağa ve ya gizlen-meye yarayan. Dalda yer. Dalda divar.
- Kosa boşalmış küçənin dalda yeri ilə yeri-yib at tövlələrinin yanına çatdı. S.Rehimov. Aqil onu güclə ağaclar arasına, dalda bir yerə gətirdi. Mir Celal.
is. Qorunmağa, sığınmağa yarayan yer; sığınacaq, tehlükesiz yer. Namərd adam dava günündə qaçar; Gedər daldalarda pəhləvan olar. "Koroğlu". [Mahmud:] Bəy də beş-on nökərləri ilə bir daldaya girib camaatla atışır. Ə.Haqverdiyev. // Gizli yer, xelvet. Əgər yarsan, gəl sarmaşaq qol-boyun; Du-rub daldalardan baxmağın nədir? M.P.Vaqif. Oğrun-oğrun daldalardan baxırsan; Alır-san cəsəddən canı, sevdiyim! Aşıq Əlesger.
is. məc. Kömek, arxa, himaye. Daldası olan adam.
Mərd igidlər bir-birinə dal-dadı. "Koroğlu". Əzizim daldasına; Mərd igid daldasına; Namərd aslan olsa da; Sı-ğınma daldasına. (Bayatı).

DALDA-BUCAQDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xelvet, göze gö-rünmeyen yer, göz qabağında olmayan yer. Dalda-bucaqda gizlənən və keçmişin xəyalı ilə yaşayanları kəskin tənqid atəşinə tutur-du. S.S.Axundov.

DAL-DALA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfDallarını dallarına çevi-rerek. □ Dal-dala vermək
bir-birine ar-xalanmaq, bir-birine kömek etmek. Verdi-lər dal-dala o heyvanlar; Qıldılar buynuz-larilə cövlanlar. S.Ə.Şirvani.