Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DARTIŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çekişme, dalaşma, güleş-me, çarpışma.

DARTIŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş. Bir-birini elle tutub o yan-bu yana dartmaq, çekmek; dalaşmaq, güleşmek, süpürüşmek, çarpışmaq.

DARTMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dartmaq"dan i.is.

DARTMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Bir şeyi eli ve ya başqa şeyle tutub özüne teref ve ya kenara çekmek.
Arabaçı atları saxladı, düşdü yerə və başladı atların o qulağından, bu qulağından dartma-ğa. C.Memmedquluzade. Həkim qolumdan tutub dartdı.. Mir Celal. Ayaz kəskin bir hə-rəkətlə atın cilovunu dartdı. Ə.Memmed-xanlı. // Qapıb almaq. Əlindən kitabı dartmaq.
Rəhim bəy çeki [Turabın] əlindən dartıb aldı. Qol çəkdi. M.Hüseyn. Söhbət qurtarar-qurtarmaz Gülzar teleionun dəstəsini dartıb müavinin əlindən aldı. Ə.Əbülhesen.
Zorla çekmek, özü ile aparmağa çalış-maq. [Kerimxanı] dartıb dar koridora çı-xardılar. M.İbrahimov. Quliyev [Sultanovu] evlərinə tərəi dartdı. Ə.Sadıq.
Germek, tarım çekmek. Yayı dartmaq. Ipi dartmaq.
Yuxarıya doğru çekmek.
.Lakin Mah-ru yenə də məğrur qaşlarını dartaraq dedi. M.S.Ordubadi. Yasavul təəccüblə çiyinlə-rini dartdı. S.Rehimov.
Nasos ve s. vasitesile çekmek, dartıb çıxarmaq. Quyulardan neit dartan dərin tu-lumbaların yeknəsəq səsləri eşidilirdi. S.Hüseyn.
məc. "özünü" sözü ile
lovğa veziyyet almaq, teşexxüslenmek, özünü çekmek. Müqim bəy hiyləgərcəsinə özünü dartıb daha da ciddiləşdi. S.Rehimov. [Xankişi Haq-verdiye:] Gəl oyna, özünü dartma, bir görək; Qoy yenə sevinsin, açılsın ürək. Z.Xelil.

DARUQƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax darğa. Qapı açılır, Ağa Kərim, Hacı Rəcəbəli daruqə və yanında dörd nəiər adam daxil olurlar. M.F.Axundzade.

DARÜLELM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Elm ocağı, elm evi. Naçalnik cənabları burada bir gün bir darülelm binası qoyar. C.Memmedquluzade.

DARÜLƏDƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Mekteb. Da-
rülədəbin bilməliyiz qədrini, millət; Ikmalına göstərməli olduqca həmiyyət. M.Hadi. Bu, darülədəbdir desə hər kimsə, yalandır. Ə.Nezmi.

DARÜLƏMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Sığınacaq yer, aman getirilecek yer, penah aparılacaq yer, emin yer, salamat yer. Qəssabxanaya biz darüləman dedik; Doğru libasın bürü-nüb min yalan dedik. M.Ə.Sabir.

DARÜLFÜNUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Universitet.
..Mirzə Səiərin oğlu darüliünun tələbəsi iormasında evlərinə görüşməyə gəldi.
Ə.Haqverdiyev. Student özünə müvaiiq bir ömür sürməkdə idi: səhər darülfiünuna, gü-norta aşxanaya gedər, axşam da dərsləri ilə məşğul olar. çemenzeminli. Firidun darül-iünundan çıxıb evə qayıtdıqda qoca arvad Kürd Əhmədin onu gözlədiyini xəbər verdi. M.İbrahimov.

DARÜLMÜƏLLİMAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Qız peda-qoji mektebinin köhne adı. Avqust ayının iyirmi üçündə məlum oldu ki, Zaqatala da-rülmüəllimatında imtahanlar tezliklə başla-nacaqdır. C.Memmedquluzade.

DARÜLMÜƏLLİMİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

DARüLMüƏLLİ-MEYN is. [ər.] Oğlan pedaqoji mektebinin köhne adı. Təqribən Qori darülmüəllimində türk şöbəsinin açılmağı da mənim yaşımın dərsə getmək vaxtına tuş gəlir. C.Memmed-quluzade.
ci ildən.. [Qori darülmüel-liminde] tərbiyə almış müsəlman müəllim-ləri çıxmağa başlayır. F.Köçerli. [Qehre-man] imtahan verib təzə açılan darülmüəl-liminə daxil oldu. S.Rehimov.

DARÜRƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Yalnız öz menfeetini gözleyen; xudpesend, paxıl. Darürəkli adam.

DARÜRƏKLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yalnız öz menfeeti-
ni gözleme; xudpesendlik, paxıllıq.

DARÜŞŞƏFA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Xestexana, şefa evi (mecazi menada işlenir). Eşqin mərizi-yəm, məni eylər bu qəm həlak; Darüşşəiayi-vəslinə var indi hacətim. S.Ə.Şirvani.

DARVAZA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əsasen neqliyyatın keçmesi üçün böyük heyet qapısı; alaqapı. Dəvəçi ilə dost olanın darvazası gen gərək. (Ata. sözü).
.Kərbəlayı Cəfər darvazanın səkisin-də oturub pendir-çörək yeyirdi. C.Mem-medquluzade. Gəzib güclə bir qapı tapa bil-dim. Bu, sınıq bir darvaza idi. S.Rehman. // Qedim şeherlerin, qalaların hasarındakı böyük qapı.
◊ Darvazasını (darvazamı) fələk vur-maq
bedbextlik, felaket üz vermek, bed-bext olmaq. Mirzə Səiər atasının sözlərini əsla eşitməyib qışqırdı:
Darvazamı iələk vurubdur. Ə.Haqverdiyev.

DARVAZAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Darvazanı qoruyan ve açıb-bağlayan işçi; qapıçı.

DARVAZALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Darvazası olan. Darva-zalı həyət. Darvazalı qala. Kəndin iri dar-vazalı həyətində məktəb binası yüksəlir..

DARVİNÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Darvinizm terefdarı. Dar-vinçi alim.

DARVİNİST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax darvinçi.

DARVİNİZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ingilis alimi ç.Darvinin adından] Canlı tebietin tarixi inkişafı, bütün heyvan növleri ve bitki orqanizmlerinin te-bii seçim yolu ile emele gelmesi haqqında nezeriyye.

DARYARPAQ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. bot. Ensiz lanset-şekilli yarpağı olan (bitki). Daryarpaqlı bit-kilər.

DASİT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [lat.] Maqmatik süxur.

DASTAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [iars.] Şifahi xalq edebiyya-tının epik janrları içerisinde qehremanlıq ve aşiqane mezmunda olan, hecmce en böyük eser. Qəhrəmanlıq dastanı. Aşiqanə dastan. "Koroğlu" dastanı.
Şairə Toğrulun mək-tubunu aparıb "Xosrov və Şirin" dastanı yazmasını rica edəcəkdir. M.S.Ordubadi. Ağlatmayır insanları; "Leyli-Məcnun" das-tanları. S.Vurğun. El aşıqları incə Azər-baycan dilində xalqımızın mərdliklərini tə-rənnüm edən ölməz dastanlar qoşurdular. İ.Əfendiyev. // Mühüm tarixi hadiselerden, ya şexsiyyetlerden behs eden böyük epik eser; poema. Zəiər dastanı.
.Əzəmətli mü-haribə dastanının əsas mərhələlərindən, ötəri də olsa, bəhs etmək lazımdır. Burada hər bir səhnə böyük bir qəhrəmanlıq dastanı kimi qiymətlidir. M.Hüseyn. // Hekaye, nağıl, efsane, sergüzeşt. [Koroğlu:] Ərəb atın das-tanını söylərəm; Uç yaşında hər nişanı bəlli olur. "Koroğlu". [Terxan:] Oxuma, ey vəzir, mənə dastan; Qeysərin dağ kimi bir ordusu var. A.Şaiq. □ Dastan açmaq
danışmaq, nağıl etmek, revayet etmek. Mən bu körpə-yə nə münasibətlə Həcər adını qoymaq istə-diyimi soruşduqda, sən aynalını əlinə alan,
. Gorus qazamatını dağıdan Həcərdən das-tan açırsan. S.Rehimov. Dastan qoşmaq
dastan yazmaq, hekaye yazmaq. Dil(lər)də dastan olmaq
meşhur olmaq, haqqında tez-tez danışılmaq, dillere düşmek. [Qerib:] Ağalar ərzimə bir qulaq verin; Adı dildə dastandır Ərzurumun. "Aşıq Qerib".

DASTANÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Dastan söyleyen, heka-yeçi, nağıl danışan. Dastançı aşıqlar.
məc. çoxdanışan, naqqal, uzunçu.

DASTANÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dastan söyleme, he-kayeçilik.