Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
DƏFÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Def çalmaq işi, defçalanın peşesi, seneti.

DƏF-DUMBUL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çalğı menasında.

DƏFƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.]
Kemiyyet bildiren söz-le birge işlendikde bir işin, hereketin, hadi-senin her bir momentini, tekrarını bildirir; kere. Bir neçə dəfə. çox dəfə.
On dəfə ölç, bir dəfə biç. (Ata. sözü). Yüz dəfə xəzan olmuş idi bağü bəharim; Bu bağı görüb fəsli-gülüs-tan genə gəldim. S.Ə.Şirvani. Şərəfoğlu Mu-ğanda iki dəfə uzun müddət yaşayıb işləmişdi. M.İbrahimov.
Sıra sayları ve işare evezlikleri ile bir-ge işlendikde, tekrar edilen eyni hadisele-rin, işlerin, keyfiyyetlerin ve s.-nin birisini ifade edir. İkinci dəfə təkrar etmək.
Qatı qa-ranlığın dərələrdə daha çox olduğunu Əbil birinci dəfə görürdü. Ə.Veliyev. □ Bir dəfə
günlerin birinde, haçan ise keçmişde. Bu gülünc həyatdan nə çıxsın dedim; Bir dəfə özümü vurmaq istədim. M.Müşfiq. Bir dəfə də olsa
heç, qetiyyen, esla, heç vaxt. Kar-vanbaşı duruxdu, aşağıdan yuxarıya dik onun gözünün içinə baxan bu kafir bir dəfə də olsa gözlərini qırpmamışdı.. Ə.Mem-medxanlı. çox dəfə
defelerle, çox vaxt, tekraren. Əvvəl dəfələrdə
ilk çağda, ilk vaxtlarda, ibtidada. Bəlkə quruda da rast və möhkəm yerimək əvvəl dəfələrdə çətin ola-caqdır. F.Köçerli. Hər dəfə
hemişe, her vaxt, daim. Kirpi dayı, hər dəfə keçməz belə; Oz gələcək günlərini fikr elə.. Ə.Vahid. O dəfə
onda, o vaxt. Nurcabbar çarpayıda yerini rahatlayıb dəftərin bir neçə səhifəsini çevirdi.
O dəfə harda qaldıq?
dedi. İ.Melikzade.

DƏFƏAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. "defe" söz. cəmi] köhn. Adeten "ile" qoşması (bitişik yazıldıqda
la) ile birlikde
defelerle, bir neçe kere. Bu mətləb barəsində dəfəat ilə yazılıbsa da, heyfən ki, yazıçıların nalə və fəryadı sahibi-ixtiyarların və dadrəslərin qulaqlarına ye-tişməyibdir. F.Köçerli. [Mekkeden qayıt-maqda olan hacı:] Bu, Məkkə türbətidir. Bu türbətin təlatüm yatırtması dəfəatla imtəhan olunubdur. Ə.Haqverdiyev.

DƏFƏ-DARAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. zar. Levazimat, desgah (
cü menada). Bu iş üçün dəfə-da-raq lazım deyil.

DƏFƏLƏRLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
Bir neçe defe, tekra-
ren. O, dəfələrlə mükafatlandırılmışdır. Də-fələrləxəbərdarlıqetmək.
..DaşıMəsmə qarı dəfələrlə gəlib anadan alıb aparmışdı və bu yupyumru hamar, qara daşla dəfələrlə böyük bir teşt içində abqora üçün qora əzmişdi... Ə.Memmedxanlı.
Qat-qat, çox-çox. [Zeynalın] elmi, bi-liyi dəfələrlə özünün bildiklərindən artıqdı, çoxdu. S.Hüseyn.

DƏFƏTƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] köhn. Derhal, o saat, elüstü, birden, bir defede. Xlestakov qızışıb deyir:
Mənim hökmlərim dəfətən cari olur! F.Köçerli.

DƏFİNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yer altında gizledilmiş, yaxud gizli halda qalan xezine. Heydərbaba, səndə dəfinələr var; Dağlar vədiəsi xəzinələr var.. Şehriyar. // məc. Yeraltı servet mena-sında. Biz açdıq torpağın altında qalmış; Gün üzü görməmiş dəfinələri. S.Vurğun. çocuq açılmamış bir dəfinədir; İnsan dövlət üçün bir xəzinədir. M.Müşfiq.

DƏFİNƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Definesi olan, xezinesi olan; çox zengin yeraltı servetleri olan. Də-finəli Xəzərin neftli bağrı sökülür. İ.Seferli.

DƏFN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] ölünü basdırma, torpağa tes-lim etme. Mirzənin ölməyinin xəbəri şəhərə yayıldı. Oğlanlarının xatirəsi üçün şəhərin tüccarı və əyanı onun dəfnində iştirak edirdi. Ə.Haqverdiyev. Xanların yaralandığı səhnə
və dəfn mərasimi Tahirin könlündə silinməz bir iz buraxdı. M.Hüseyn. □ Dəfn etmək
1) basdırmaq, torpağa teslim etmek (ölünü).
.Yol kənarında köhnə xaraba bir qəbiristan vardır, kəndlilər burada ölülərini dəfn edirlər. S.S.Axundov. Xədicə əlavə etdi:
üçüncü və axırıncı vəsiyyətim də budur ki, məni qəbi-ristanda basdırmayınız. İki bağın mərzindəki o böyük qarağacın altında dəfn ediniz. S.Hüseyn; 2) məc. vaxtı keçmiş, ehemiyye-tini itirmiş bir şey hesab ederek, hemişelik yaddan çıxarmaq, ortadan qaldırmaq. Köhnə adətləri dəfn etmək.
İçində dəfn etdi dərdi-sərini; O bildi, yox imişyazıyapozu. B.Vahab-zade. Dəfn olmaq (edilmək)
basdırılmaq. Bizim Novruz bayramının ikinci günü Pet-roqrad şəhərində azadlıq yolunda şəhid olan azadlıq qurbanları dəfn olublar. C.Memmed-quluzade.

DƏFNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
bot. Yarpaqları yeyinti ve konserv senayesinde istifade olunan hemi-şeyaşıl ağac ve ya kol. Dəfnə ağacına Za-qafqaziyada çox təsadüf edilir.
Dəfnə bit-kisinin meyvələri xırda, qararəngli, birto-xumlu və yumurta formalıdır. İ.Axundzade.
məc. tənt. Zefer, qalibiyyet, şöhret, mü-kafat remzi olaraq bu ağacın budaqcıqların-dan düzeldilen çeleng, tac.

DƏFN-KƏFN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]: dəfn-kəfn etmək köhn.
ölünü kefenleyib basdırmaq. Comərd dədəsini dəfn-kəfn eləyib basdırdı. (Nağıl).

DƏFTƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. esli yun.]
Yazı yaz-maq, yaxud resm çekmek üçün kitab şek-linde tikilmiş eyniölçülü kağız destesi. 0a-gird dəftəri. Cib dəftəri. ümumi dəftər. Rəsm dəftəri.
Gəncliyimin ilk xatirə dəf-tərində; Bu nəğmənin qırıq-qırıq sətirləri.. M.Araz. Bilirsən ki, necə anar; Qələm məni, dəftər məni! M.Müşfiq.
Haqq-hesab ve hesabat işlerini yazmaq üçün müxtelif formada cızıqlanmış, kitab şeklinde eyni ölçüde kesilmiş kağız destesi. [Meşedi:] Dükan sahibi isə dəftər və çöt-gəni çıxarıb hesaba məşğul olur. Ə.Haqver-diyev. Hacı öz dükanlarından birini kontor kimi düzəldib buraya bəzi kitab, dəftər və kağız-kuğuz qoymuşdu. S.Şamilov. □ Dəf-tərdən düşmək
yaddan çıxıb adı deftere yazılmamaq, bir yere qeyd edilmemek. Dəf¬tərə düşmək
müeyyen meqsed üçün def-tere qeyd edilmek. Onun adı dəftərə düşdü.
Hər nə istəsəniz verək, ancaq o, idarənin dəftərinə düşübdür! S.Rehimov.

DƏFTƏRÇƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik defter, cibde gezdi-rilen defter; bloknot. Bahadır dəftərçəsini xeylaq yazandan sonra meşədə gəzirdi. N.Ne-rimanov. Vəli döş cibindəki bütün kağızları çıxartdı, balaca bir yazı dəftərçəsindən başqa hər şeyi stolun üstünə qoydu. M.Hüseyn.

DƏFTƏR-ÇƏRƏKƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. Defter ve ki-tabçalar, kağızlar.

DƏFTƏRÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dəftərdar.

DƏFTƏRÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dəftərdarlıq.
DƏFTƏRDARis. [esli yun. ve fars.]
rəs. Defterxana işçisi, idareye gelen ve oradan çıxan kağızları deftere qeyd etmekle meş-ğul olan işçi. Dəftərdar kağızı Ağarzaya tə-rəf uzadıb içəri qayıtdı. Mir Celal.
köhn. Mühasib, hesabdar.

DƏFTƏRDARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. rəs. Defterdarın işi,
vezifesi. İdarədə dəftərdarlıq etmək. Dəf-tərdarlığa aid işlər.

DƏFTƏRXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [esli yun. ve fars.] Bir idarenin kargüzarlıqla meşğul olan şö-besi. Mirzə Səfər
. qəza dəftərxanasında qulluq edərdi. Ə.Haqverdiyev. [İvan bey:] İskəndər, gəl, bu kağızları apar, ver dəftər-xanaya.. N.Vezirov. [Qumru:] Nə yaxşı ki, bu, dəftərxana adamlarının yadına düşmür..
Mir Celal.

DƏFTƏRXANAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Defterxana işçisi. [Qedir] qollarını bir-birinə keçirib dəftər-xanaçının üzünə mənalı-mənalı baxdı. Mir
Celal.

DƏFTƏRXANAÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Defterxanaçının işi, peşesi, vezifesi.

DƏFTƏR-KİTAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] Bax dəftər-çərəkə.

DƏFTƏRQAZI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Yağlı ve yumur-talı xemirden tavada bişirilib şeker ve su-maqla yeyilen qoğal; bişi.
DƏGDƏGƏis. [ər.] klas.
Bihude telaş ve iztirab, qorxu, heyecan; gurultu-patırtı. Fa-riq eylə məni bu dəğdəğeyi-dünyadən. S.Ə.Şirvani.
Derd, başağrısı, qayğı, endişe, fikir. Hərgah doğrusunu bilmək istəyirsən, ərz edim:
Başımın ən bala mərtəbəsində bu hində un və buğda fikridir.
..Ondan da aşa-ğıda odun və kömür dəğdəğəsidir. F.Köçerli.
Yoldan çıxaran, başdan çıxaran şey, azdırıcı şey. Heyfa ki, bizim bu vəsvəseyi-şeytan və dəğdəğeyi-insan ilə malamal olan zamanımızda belə dostların vücudu kimyaya dönübdür. F.Köçerli. □ Dəğdəğə vermək
yoldan çıxarmaq, azdırmaq, başdan çıxar-maq. Sən deyildinmi, mənə dəğdəğə verən və mənə deyən ki, apar bu kağızı, uyezd na-çalniki Vinokurova ver? Ə.Haqverdiyev. [Xanperi:] Birdən şeytan mənə dəğdəğə ve-rir ki, dur get, o Gülşəndir, nədir, tut onun başını yol. Ə.Veliyev.

DƏGDƏGƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. dan. Vesveseli, seksekeli (adam).

DƏGDƏGƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Sebebsiz yere telaş eden ve qorxan; vesveseli, seksekeli. Mən isə utancaq və dəğdəğəli bir uşaq olduğumdan, anamın yanında büzülüb durur(dum). A.Şaiq.