Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DƏLƏMƏLƏNDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Delemelendir-
mek"den f.is.

DƏLƏMƏLƏNDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Deleme halı-na getirmek (südü).

DƏLƏMƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Delemelenmek"den
f.is.

DƏLƏMƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Deleme olmaq, deleme halına gelmek (süd).

DƏLƏNÇİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Oxlov.

DƏLƏNGAVAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. dan. Heddinden artıq uzun, irisümüklü, biçimsiz, nahamar. Dələn-gavaz adam.

DƏLƏYƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax ağacdələn.
.Uşaqlıqda ağaclara dırmaşıb dələyən balaları çıxar-dığı irigövdəli palıd ağaclarının dövrəsində dolanacaqdır. S.Rehimov.

DƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ağlı ve şüuru yerinde olma-yan, ruhi xeste; divane. Dəli arvad. // İs. menasında. Dəlilərə məxsus xəstəxana.
- Dedim:
Bir nəzər qıl, aşiq, halına; Dedi:
- Əcəb dəli, divanədir bu! Qurbani. □ Dəli etmək (eləmək, qılmaq)
1) ağlını başın-dan almaq, ağıl ve şüurunu itirmesine sebeb olmaq, divane etmek. Hüsnün dəli qıldı mehrü mahı. Nesimi. Qurbani der: bəsdir məni puç etdin; Aldın əqlim əldən, dəli, gic etdin. Qurbani; 2) məc. hirslendirmek, cin-lendirmek, coşdurmaq, özünden çıxartmaq. Dəli olmaq
1) ağıl ve şüurunu itirmek. Oğlunun yerini demədiyinə görə döyülmüş bu ananı dəli olduğu üçün həbsxanadan bu-raxmışdılar. Ə.Abasov; 2) məc. özünden çıxmaq, qızmaq, hirslenmek, berk esebi-leşmek, coşmaq, azğınlaşmaq. Teymur ka-ğıza baxan kimi dəli olur. "M.N.letif.".

is. Gic, axmaq, sarsaq, ağılsız, öz danı-şığını ve hereketini bilmeyen adam. [Sefer:] Mənə dəli deyirlər, amma məndən dəliləri çoxdur. C.Cabbarlı. [Xudayar bey:]
. O arvad o qədər dəlidir ki, o qədər huşsuzdur ki, qor-xuram ki, lap dana. C.Memmedquluzade.
sif. məc. Azğın, coşqun, hiddetli, şiddet-li, önüalınmaz. Dəli külək əsir.
Dəryada da qorxunc, dəli bir fırtına vardı. S.Vurğun. Dəli dalğaların döş gərə-gərə; Kükrəyib sıç-rayır uca göylərə. R.Rza.
is. məc. "Dəlisi" şeklinde
bir şeyin düşkünü, mübtelası, bir şeye heddinden artıq mehebbet ve heves gösteren adam, bir şe-yin aludesi; vurğun. Kitab dəlisi. Teatr də-lisi. Futbol dəlisi.
Kimdir mənim kimi el-lər dəlisi? Hər kimsənin öz boynunda karı var.. Q.Zakir.
sif. məc. Folklorda: delicesine qoçaq, igid, qehreman. Dəli Kərəm. Dəli Alı.
Dəli Həsən bir Koroğluya baxdı, bir dönüb
. adamlarına baxdı, hündürdən bir şaqqa çə-kib güldü. "Koroğlu". // İs. menasında (adeten cem şeklinde). Koroğlunun dəliləri.
Dəlilər çaxnaşıb bir-birinə dəydilər. "Koroğlu".
sif. məc. Urkek, oynaq. Düşdü yenə dəli könül gözlərinin xəyalinə. Nesimi. Ey ağalar, bir nigarın oduna; Dəli könül yana-yana düşübdür. M.V.Vidadi.
0 Dəli şeytan deyir...
bir işi görmekde tereddüd bildirir.
dəli... Bezi mürekkeb (adeten yabanı) bitki adlarının birinci terkib hissesi; mes.: delibeng, deliböyürtken.

DƏLİBAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Delisov, deliteher, azğın, qudurğan. Dəlibaş gənc.
Bu xəbər hamını bərk qorxuya salmışdı, çünki Səfər dəlibaş bir adam idi. S.S.Axundov. // Deliqanlı. [Gülendam:] Heydərqulu, Ağa bir dəlibaş uşaqdır. N.Vezirov.

DƏLİBAŞLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Delisovluq, qudurğanlıq, azğınlıq. Dəlibaşlıq etmək. // Deliqanlılıq.

DƏLİBƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Yarpaqlarından nar-kotik madde hasil edilen birillik bitki; bat-bat. Dəlibəng
bir və ya ikiillik bitkidir,
. çirkli-sarı rəngli, geniş qıf şəklində və beş-dişli çiçək taclarının üzəri tünd-bənövşəyi rəngli damarla örtülmüşdür. R.Əliyev.

DƏLİBÖYÜRTKƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Moruğa ben-zer tünd-qırmızı meyvesi olan kol ve onun meyvesi.

DƏLİCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Deli kimi, delisoy. Dəlicə hərəkət.
zərfi məc. çox berk, son derece, hed-
siz, delicesine. Dəlicə sevmək.
zool. Qoyun beyninde emele gelen qurd.

DƏLİCƏSİNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
Deli kimi, delilere xas olan bir suretde, özünü itirmiş halda. Dəlicəsinə hərəkət. Dəlicəsinə danışmaq.
Rəsul dəlicəsinə ayılıb gördü ki, qəbiris-tanlıqdadır. "Aşıq Qerib". [Ayna:] Yoxsa sən mənim uşaqlarımı əlimdən alıb ərimə də göz dikirsən?
deyə dəlicəsinə qışqırırdı. S.Rehimov.
məc. Hedsiz, coşqun bir suretde, ehti-rasla, son derece. Mənim quş balasına olan məhəbbətimi oxuculara qələm ilə anlada bilməyəcəyəm. Bu kiçik məsum heyvanları dəlicəsinə sevirdim. A.Şaiq.

DƏLİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Delen (deşen) alet, deşici alet. Dəlmə işləri elektrik dəliciləri vasi-təsilə aparılır. // Sif. menasında. Dəlici alət.

DƏLİ-DİVANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dəli 1 ve
cü me-nalarda. Bu uçan pərvanədir; Qəlbi şanə-şanədir; Mən xəbərsiz gəlmişəm; Yar dəli-divanədir. (Bayatı). Bən bir dəli-divanə-yəm, gör kim, nə məmur olmuşam. Nesimi. [
ci ecinne:] Budur, neçə vaxtdır xanım bunu gözləyir. Bundan ötrü dəli-divanədir. Ə.Haqverdiyev. □ Dəli-divanə etmək
bax dəli etmək ("dəli"de). [Güldeste:] [Hacını] dəli-divanə edən sənin dövlətindir. N.Vezirov. Dəli-divanə olmaq
bax dəli olmaq ("dəli"de). Şahsənəm günü o gün-dən Qərib deyə dəli-divanə olmuşdu. "Aşıq Qerib".
.Dövlət duması barəsində yaz-dıqlarınızı oxuyub, inan ki, dəli-divanə olu-ram. U.Hacıbeyov.

DƏLİ-DOLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. dan. İntizamsız, danışığı-nı, hereketini bilmeyen. Dəli-dolu adam. // Delibaş. Hirsli, dəli-dolu bir gəncə bənzər; Atalar demişkən, acıqlı mərddir. S.Vurğun.

DƏLİGİLAS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Dağlarda biten ve yeyilmeyen acı meyvesi olan yabanı gilas.

DƏLİXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Ruhi xesteleri, delileri saxlamaq ve müalice etmek üçün xeste-xana. A kişi, bu məlun oğlu [Molla Abbas] genə buradadır? Bəs bunları aparacaq idi-lər dəlixanaya? C.Memmedquluzade.
məc. çox hay-küy olan, sesden baş-qulaq tutulan yer haqqında. Bura lap dəli-xanadır.

DƏLİXƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. dan.
Deli xasiyyet-leri gösteren. Onun sözlərinə çox bənd olma, dəlixək adamdır.
Gülmeli hereketler gösteren ve gül-meli sözler danışan adam; telxek.

DƏLİXƏKLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Güldürücülük; telxeklik.

DƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax deşik. Dəlik açmaq.
[Mol-la Xelil] bir dəlik axtarırdı ki, içəridəki qa-dının kim olduğunu görüb tanısın. S.Hüseyn.
dəlik-dəlik sif. Deşik-deşik, çox deşikli. Dəlik-dəlik taxta. □ Dəlik-dəlik etmək
deşik-deşik etmek. Naxçıvanda naçalnik
. müsəlmanların qarnını yumruq ilə dəlik-dəlik eləyib. C.Memmedquluzade. Dəlik-dəlik olmaq
deşik-deşik olmaq. Dəlik-dəlik oldu sinəm sərasər; Qəmzə oxun mənə az at, sevdiyim! M.P.Vaqif.

DƏLİKÇİÇƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Novruzçiçeyi fesi-lesinden olan bir, iki, bezen çoxillik ot bitkisi.

DƏLİK-DEŞİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çox deşikli, deşik-deşik. Dəlik-deşik bayraqların rəngi qana boyanmışdır. S.Vurğun.
top. Delikler, deşikler. Dəlik-deşiyini tutmaq.
[Heyder bey:] Əgər yüz min zəh-mətlə birisini dağların dəlik-deşiyindən çı-xartsan, bir dağarcıq, bir kürkdən başqa əlinə bir zad düşməyəcək. M.F.Axundzade.

DƏLİK-DEŞİKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Delik-deşikleri çox olan, başdan-başa deşik olan. Dəlik-deşikli damdan yağış damır.