Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DƏM-DƏSGAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tentene, büsat, bö-yük qonaqlıq, meclis ve s. [Qelender:] Bunu, bu dəm-dəsgahı ki başlayırıq ha, mən yat-sam, yuxumda da görə bilməzdim. Mir Ce-lal. Tələbə adam hansı otaqda dəm-dəsgah düzəldib oğluna belə ad qoya bilərdi? S.Rehimov.
Bir iş görmek üçün düzeldilen qurğular ve lazım olan başqa şeyler. Bu dəm-dəsgah nədir?

DƏM-DƏSGAHLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Tenteneli, temte-raqlı, büsatlı. [Toy] sazandası, xanəndəsi, plovu, içkisi, məzəsi, cehizi, başlığı öz qay-dasında dəm-dəsgahlı bir toydu. Mir Celal.

DƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Heyvanların torpaq altında qazıdıqları yuva. Tülkü dəməyi. Siçan də-məyi.
Günorta vaxtı siçan öz dəməyində olur, ona binaən ol zaman mallar yeri tap-dalamaqdan dəməklərin deşikləri tutuldu-ğuna siçanın nəfəsi darıxıb boğulub tələf olur. "Əkinçi".
məc. Kiçik ve alçaq ev menasında; daxma.

DƏMƏLƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Yemliyeoxşar, südlü ve çox acı bir bitki.

DƏMƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] çiçek destesi, güldeste. Hanı rəngin çiçəklərin, a çəmən? Güllərin-dən dəmət yapaydım mən. A.Şaiq. Əfşan dərindən köksünü ötürdü, əlindəki gül də-məti də xəfifcə titrəyirdi. M.Hüseyn.

DƏMGİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dəngil.
0 Dəmgil xəstəliyi
bitkilerin gövde, budaq ve yarpaqlarında lekeler şeklinde özünü gösteren xestelik. Dəmgil xəstəliyi bitkinin budaqlarında, gövdəsində, yar-paqlarında və meyvələrində yaşılımtıl-boz, məxməri, yumru şəkilli ləkələr əmələ gətirir. İ.Axundzade.

DƏMGÜZAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Bir yerde vaxt keçiren; yoldaş. [Markiz:] Yenə, ey gün-lər, ey saatlar, siz mənim ilə yoldaş, dəm-güzar olacaqsınız. N.Nerimanov.

DƏMXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Ev, yaşayış yeri. Axşam oldu, gəldim mən dəmxanama; Sirrimi demədim bacı, anama. "Aşıq Qerib".

DƏMİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax demi. Əsgər papirosu dama-ğına aldı, qoca dəmisini ona tərəf tutub tüs-tülətdi. S.Rehimov.

DƏMİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [türk.] Bir az evvel, indice, bayaq. çəkdi insan kimi o dəm nərə; Fırla-yıb ta dəmin sərildi yerə. A.Sehhet.

DƏMİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tebietde çox yayılmış, kar-bonla birleşdikde polad ve çuqun emele ge-tiren bozrengli ağır kimyevi element. Dəmir mədəni. Dəmirparçası.
Ahənrüba
. dəmi-ri cəzb edir, yəni özünə çəkir. C.Memmed-quluzade. // Demir parçası, demir tebeqesi, demir çubuq. Aslan həyətdə paslı dəmir üs-tündə oturub, Bayramın yolunu gözləyirdi. M.Hüseyn. // ümumiyyetle, demirden qay-rılmış şey, ya şeyler. Evin damı dəmirdir. Qapı dəmirdəndir.
Demirden qayrılmış, demirden hazır-lanmış. Dəmir kassa. Dəmir mil.
[Gülse-nem] otağın düz ortasında qoyulmuş dəmir peçi qaladı. M.Hüseyn. // Mec. menada. Də-mir qanadlar.
Dəmir atlar dolaşır şimalın meşəsini. R.Rza.
tib. Terkibinde demir preparatı olan derman.
məc. Möhkem, yenilmez, sarsılmaz. Dəmir iradə.
[Qara kişi] sərt xasiyyətli, dəmir iradəli, eyni zamanda mehriban qəlb-li bir adam idi. Ə.Sadıq. // məc. Eyni mena-da teşbeh ve müqayiselerde. Dəmir, beton kimi sıxdır sıramız. M.Müşfiq. Hər tərəfdə yeni dünya qurulur; Sərt sulara dəmir bəndlər vurulur. Z.Xelil.
0 Dəmir dövrü arxeol.
ibtidai icma dövründe insanların emek aletleri qayırmaq üçün esas material olaraq demir işletmeye başladıqları dövr. Dəmir yolu
1) qatarla-rın hereket etmesi üçün relsli yol. Dəmir yolu çəkmək.
O ki qaldı, nə bilim, dəmir yolu, telefon, teleqram
. onların mənasını Əhməd bəy başa düşmür. C.Memmedqulu-zade; 2) relsli yollara, qatarlara ve qatarların hereketine xidmet ve bu işleri teşkil et-mekle meşğul olan idarelerin mecmusu. Dəmir yolunda işləmək.

DƏMİRAGAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Oduncağı çox berk ve ağır olan qiymetli ağac növü (Azerbay-canda Talış meşelerinde bitir).

DƏMİR-BETON : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. xüs.
Betonla polad armaturun birleşmesinden ibaret çox berk tikinti materialı. Dəmir-betondan hörülmüş sədd.
Sif. mənasında. Hemin materialdan qayrılmış. Dəmir-beton körpü. Dəmir-beton qurğu.
Bolqarıstan hökumətinin hədiyyə olaraq [üskünde] tikdirdiyi "Universal zal" adlı dəyirmi, dəmir-beton binanın geniş sa¬lonunda
. poeziya festivalının son gecəsi oldu. R.Rza.

DƏMİRBƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Demirle berkidilmiş, bağlanmış.

DƏMİR-BOZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Demiri ve boz renge çalan. Dəmir-boz at.

DƏMİRÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Demirden müxtelif şeyler qayıran, yaxud demir şeyleri temir eden usta. Məncə, hər yazıdan daha parlaqdır; Kiçik dəmirçinin alnındakı tər. Ə.Cavad. Bir qoca dəmirçi qılınc naxışlar; Yazar dəstəyinə "İnsan vüqarı". M.Araz.
DƏMİRçİXANAis. Demirden şeyler qay-rılan ve ya temir edilen yer; demirçinin iş-lediyi bina, demirçi emalatxanası. Dəmir-çixanada dəmiri zindan üstə qoyub ağır çə-kiclə döyəndə dəmir başlayır qızmağa. C.Memmedquluzade.

DƏMİRÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Demirçinin peşesi, se-neti, işi. Dəmirçilik etmək.
Təbibə ehtiyacı çox olan məmləkətlərdə insanın təbibliyə olan marağı hər şeydən artıqdır. Elə də də-mirçilik, xarratlıq, dərzilik və başmaqçılıq-dır. M.S.Ordubadi.

DƏMİRDONLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. tar. Demirden zirehli geyim geymiş; zirehli. Bəylərimizə dəmir-donlu deyərlər; Daim içimizdə ərlik işlənir. "Koroğlu".

DƏMİR-DÜMÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. dan. Demir parça-ları, yaxud demirden qayrılmış şeyler. Əlisa dönüb yavaş-yavaş, dəmir-dümürdən tuta-tuta qapının ağzına gəldi, salam verdi. S.Rehimov. Gətirin dəmir-dümürü görək, tez olun! Ə.Əbülhesen. // Lazımsız demir parçaları, demir tullantıları.

DƏMİRƏBƏNZƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Demire oxşayan, demir renginde olan.

DƏMİRXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bax dəmirçixana. Amma Hüseynqulunun Təzə şəhərdə bir mexanik sexi düzəltməyi, təmirxana, dəmir-xana qurmağı mənim üçün bilirsən nə olar?
Mir Celal.

DƏMİRİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Demir rengli, demir rengine çalan.
.Yol, Zeynalın altındakı dəmiri göy atı qaçmağa daha da həvəsləndirdi. Ə.Əbülhesen.

DƏMİRKƏSƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Demiri kesmek üçün yarayan, metalı kesen. Dəmirkəsən alət.

DƏMİRQARA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Veles ağacınm me-şelerde biten bir növü.

DƏMİRLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Demirleşdiril-
mek"den f.is.