Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DILÇƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik dil; dil şeklinde olan şey, alet ve s.

DILÇƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Ağız boşluğunda üst da-mağın dal terefinde konusşekilli çıxıntı. □ Dilçəyi gəlmək
dilçeyi şişmek. Uşağın dilçəyi gəlib.
məc. Hüner, bacarıq menasında. Dili varsa, dilçəyi də var. (Ata. sözü). Caneli] belə odlu-odlu danışan adamın dilinə görə dilçəyi də var. İ.Melikzade.

DILÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dilçilik alimi, dilçilik mütexes-sisi; dilşünas.

DILÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dil haqqında elm; dilşünaslıq.

DILDADƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. fars.] klas. Birisine könül vermiş, vurulmuş, üreyini bağlamış; meftun, vurğun, aşiq. Dildadələrin dadrəsi, yavəri sənsən. Q.Zakir. Şair oldur ki, həqi-qətlərə dildadə ola; Şairin fikri, xəyalı gərək azadə ola. A.Sehhet. Hökm eyləyəcəkmiş bütün aləmdə cəhalət; Dildadeyi-ürfanları neylərdin, ilahi?! M.Ə.Sabir. // Sevgili, mehbube.

DILDALAYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Mal yemi kimi iş-ledilen beşyarpaqlı ot bitkisi.

DILDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

fars.] Bax dilbər. Şəmsəddin elində, Tovuz çayında; Gözüm bu gün bir dildarə düşübdür. Aşıq Dilğem. Mənə əv-vəlcə özün yar oldun; Sevgilimsən deyə, dil¬dar oldun. M.Ə.Sabir. Mən də bir cam ilə aram tutardım, saqi; Gər yetişsəydi əlim yari-dildarın əlinə. Ə.Vahid.

DILDARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Teselli, teskinlik. □ Dildarlıq vermək
arxayın etmek, tes-kinlik vermek. Məmmədbağır ona dildarlıq verirdi:
Əsmər, sən mənə inan!.. Mən ala-cağım arvadı axıradək saxlamayacağam. S.Hüseyn. Nümayəndələr
. onları danışdırdı-lar və dildarlıq verəndən sonra yenə də taxta skamyalar qoyulan yerə qayıtdılar. P.Makulu.

DILDAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Eyni dilde danışanlardan her biri, eyni dilde danışan adam.
.Vətənin, həmcinslərin, həmvətənlərin və dildaşların təəssübü fərzdir, necə ki avropalıların adə-tidir, dini puç sayırlar. M.F.Axundzade.

DIL-DƏLALƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dəlalət.

DILDƏN-DILƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Ağızdan-ağıza, ağız-lardan, camaatın ağzından, başqalarından. Hicran, əgərçi görməmişəm mübtəlaların; Dildən-dilə eşitmiş idim macəraların. S.Ə.Şirvani. □ Dildən-dilə düşmək (gəz-mək)
ağızlarda danışılmaq, yayılmaq, meş-hurlaşmaq, dillerde dastan olmaq. Dildən-dilə düşdü bu fəsanə; Faş oldu bu macəra cə-hanə. Füzuli. Mən çəlik ürəkli biryeni gəncəm: Dildən-dilə düşmüş hekayətim var. M.Müşfiq.

DIL-DIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. Ağızdakı dil ve dişler.
◊ Dildə-dişdə dolaşdırmaq
yaymaq, dillere salmaq.
.Solmaz öz xəstə yatağında belə, Şiraslanı mülahizə edir, onu səsə-küyə salmaq, dildə-dişdə dolaşdırmaq istəmirdi. S.Rehimov. Dilə-dişə düşmək
ağızlarda danışılmaq, aleme yayılmaq. Rüstəmin özü də
. Qəhrəmanın özünün də bu qədər dilə-dişə düşməsindən narahat olurdu. S.Rehi-mov. Başmaq məsələsi dilə-dişə düşdü. Mir Celal. Dilə-dişə salmaq
ağızlara düşme-sine, aleme yayılmasına sebeb olmaq, söz-söhbet üçün hedef etmek, birinin sirrini, sözlerini camaat arasında yaymaq.
.Kişini Ənterzadeni] dilə-dişə saldılar. Mir Celal. Ancaq gəl hələlik bunu dilə-dişə salmayaq.
Ə.Sadıq.

DIL-DODAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. Ağızdakı dil ve dodaqlar.
◊ Dil-dodağı kilidlənmək
danışmağa qüdreti olmamaq, lallaşan kimi olmaq. Əsir dinmir, kilidlənmiş sanki dili-dodağı. Ə.Cemil. Dil-dodağı qurumaq
1) berk susamaq; 2) teeccüb, heyret içinde qalıb danışa bilmemek, mat qalıb söz tapmamaq. Dil-dodağı yanmaq
bax dil-dodağı qu-rumaq
ci menada. Dil-dodaq açmaq
- söz demek, danışmağa başlamaq. Təhrik eyləməsə səba, qönçənin; Ağzı nədir aça dil-dodaq sənə. Q.Zakir. Dil-dodaq gəmir-mək, dil-dodağını gəmirmək
berk acıq-lanmaq, qezeblenmek. Zamanov, Əsgər danışdıqca bərk qızışır, əsəbiləşir və dil-dodağını gəmirirdi. S.Rehimov. Məktub oxunub qurtarınca Əzizlə Səməd dil-doda-ğını gəmirir. Ə.Veliyev.

DILDONMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ədəb. Aşıq şeir forma-larından biri (bu şeir formasında sözler ele seçilir ki, dil sesleri, demek olar ki, iştirak etmir). Aşıq Ələsgərin dildönməzləri.

DILEMMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

yun.] İki mümkün (adeten arzu olunmayan) şeyden birini seçme zerureti.

DILETÄNT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. fr.] Xüsusi hazırlığı, sis-tematik biliyi olmadan her hansı bir elm ve ya senetle meşğul olan adam; heveskar.

DILETANTLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xüsusi hazırlığı, biliyi olmadan bu ve ya diger elm, ya senetle meşğul olma; heveskarlıq. // Bir şeye sethi münasibet.

DILƏFKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. fars.] klas. Könlü yaralı; derdli, fikirli.

DILƏFRUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. fars.] klas. ürekaçan, sevindiren, sevimli.

DILƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İstek, arzu, xahiş, teleb, te-menna. Onların da var biz kimi ürəyi; Bir arzusu, bir eşqi, bir diləyi. A.Sehhet. Sü-dabe Seyavuş haqqında:] Bir diləyim varsa,
- onun vüsalı. H.Cavid. Xedicenin] hansı xahişi və diləyi yerinə yetirilmişdi ki, vəsiy-yətlərinə də ehtiram edilə idi. S.Hüseyn. □ Dilək diləmək
xahiş etmek, dilemek. Dərdli Kərəm, diləyini dilə sən; Ağlayasan, sızlayasan, güləsən. Aşıq Kerem. Dilək is-təmək
bax dilək diləmək.

DILƏKLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dileyi olan, temennası olan; arzulu. Bir diləkli min ürəklə; Alqış deyir bütün dillər. S.Vurğun.

DILƏKSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Heç bir dileyi, temennası, arzusu, isteyi olmadan.

DILƏKSIZLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Heç bir dileyi, temen-
nası, arzusu, isteyi olmama. DILƏMƏ "Dilemek"den f.is.
DILƏMƏKf. Arzu etmek, istemek. Zahid ölməkdən qabaq məqsudinə çatmaq dilər. M.Ə.Sabir. Sitarənin könlü daha əyləncələr diləməzdi, fikrindən də uşaqlar ilə laqey-danə oynamaq keçmirdi. çemenzeminli. // Teleb etmek, xahiş etmek. Bir vermə, bir də dilər; Yatmağa yer də dilər. (Ata. sözü). Canı canan diləmiş, verməmək olmaz, ey dil! Füzuli.

DILƏNÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Dilenmek yolu ile dola-nan adam; yolçu. Şamama Cadu:] Doğrusu budur ki, mən dilənçi
. deyiləm. Ə.Haqver-diyev. Pirlər, ocaqlarda Münəvvər xanımın adı gələndə dilənçilər, əlillər qapıya hücum çəkirdilər. Mir Celal. // məc. Daim ondan-bundan şey isteyen, başqalarında her gör-düyünü isteyen, acgöz adam haqqında.
məc. çox yoxsul, çox kasıb, heç bir şeyi olmayan adam. Yaz əkinçi, qış dilənçi. (Ata. sözü). Həm fəqirəm, həm dilənçi, həm məlik, həmpadşah. Nesimi. Ey mənimyolçu, dilənçi, lüt qardaşlarım! C.Memmedquluzade.

DILƏNÇILƏŞDIRILMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dilençileşdi-rilmek"den f.is.