Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DIRƏDÖYMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kütlevi uşaq oyunla-rından birinin adı. Nesib] daha dirədöymə oynamaqdanyorulmurdu. S.Rehimov.
.Dirə-döymə oynayan cavan uşaqlar Veysi görən-də nə isə qorxu qarışıq hörmətlə dayanıb durdular. Ə.Əbülhesen.

DIRƏXŞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. fars.] klas. Parlayan, işıq saçan, parlaq. Verib ayinə kimi arizi-zibayə səia; Hüsnü gör, şövkətə bax, mehri-dirəx-şan gəldi. Ə.Nebati. □ Dirəxşan olmaq
parlamaq, nurlanmaq. Bayaq onun qəm və qüssə bilməyən və həmişə Cəlilin məhəbbəti-nə dirəxşan olan könlü və ürəyi indi qan ağ-layırdı. İ.Musabeyov.

DIRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir şeyi saxlamaq üçün altı-na vurulan tir, sütun, dayaq. Ağac dirək. Daş dirək.
Şirəli daxmanın dirəyinə qısıl-dı. M.Hüseyn. Eyvanın dirəyindən asılmış kiçik bir kisədən bir ovuc dən götürüb həyə-tə səpdi. M.Rzaquluzade. // Elektrik, telefon meftillerini asmaq üçün dikine basdırılmış demir, beton, ya ağac sütun. Yollar boyu uzanmışdır elektrik dirəkləri... M.Rahim. Iş məntəqəsinin müxtəlif yerlərində dirək-lərə vurulmuş radio cihazları dillənib part¬layışların harada olacağını xəbər verdi. Ə.Sadıq. // Dorağacı. Batumi limanında du-ran gəmilərin dirəkləri uzaqdan kiçik qu-tulara taxılmış kibrit çöpü kimi görünürdü.
M.S.Ordubadi.
məc. Arxa, kömek, daldanacaq mena-sında. Böyük oğul ailənin dirəyidir.
Aqil kişi durbin gərəkdir; Dünyada ümid bir dirəkdir. Füzuli. Qıratdı mənim dirəyim. "Koroğlu". Şair deyər mahnısında: "Ellər bizim anamız-dır; Evimizin ellər adlı bir yıxılmaz dirəyi var". S.Vurğun. □ Dirək olmaq
arxa dur-maq, kömek etmek. De gəl yoxsullara olgi-lən dirək; Yetimli dullara vergilən çörək.
H.K.Sanılı.
0 Dirəyi qızıldan olmaq
çox varlı, zen-gin, dövletli adam haqqında. Dirək kimi
çox uzun adam haqqında. Surxay dirək kimi dimdik durur, tərpənməyirdi. M.Hüseyn.

DIRƏKCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik direk, direkcik.

DIRƏKCƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Direkcesi olan. O ad-
dımlayıb nazik dirəkcəli eyvanda dayandı. S.Rehimov.

DIRƏKCIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kiçik direk, qısa direk, nazik direk.

DIRƏKLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Direklemek"den i.is.

DIRƏKLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. Direk vurmaq, direk
salmaq, dayaq vurmaq, direkle berkitmek, direkle saxlamaq.

DIRƏKLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Direklenmek"den f.is.

DIRƏKLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
məch. Direk salın-
maq, direk vurulmaq, dayaq vurulmaq, di-rekle berkidilmek.
Direk kimi qalxmaq, ucalmaq, yüksel-mek. Neit quyularının hamısından alov göyə dirəklənəcək və günahkarları bir-bir təpəsi üstündə quyulara salacaqlar. Ə.Haqverdi-yev. Gördü dirəklənib göyə toz, qara tüstü çox qəliz. Ə.Nezmi. Qara və qorxunc tüstü burum-burum göyə dirəkləndi. Ə.Veliyev.

DIRƏKLƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Direkletmek"den i.is.

DIRƏKLƏTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Direk vurdurmaq,
direk saldırmaq.

DIRƏKLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Direyi, yaxud direkleri olan, direk salınmış, direk vurulmuş. Dirəkli ça-dır. Dirəkli dam. Dirəkli divar.

DIRƏKLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Direk üçün yararlı. Di-
rəklik ağac.

DIRƏKSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Direyi olmayan, direkle berkidilmemiş. Dirəksiz çadır. Dirəksiz ev.

DIRƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Diremek"den f.is.

DIRƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Dayamaq, söykemek. Xedice] əllərini yerə dirədi, qalxıb otur-maq istəyirdi. S.Hüseyn. Ferhad] əvvəlcə sağ əlinə söykənib güclə qalxdı, sol əlini də yerə dirədi. Ə.Veliyev. Leyla alnını pəncərə şüşəsinə dirədi. Ə.Memmedxanlı.
Zillemek, diqqetle baxmaq (bu menada adeten "gözünü", "gözlerini" sözü ile). Xu-dayar bey]
.gözünü evin səqfinə dirəyib, deyəsən, pərdi sayırdı. C.Memmedquluzade.
məc. İreli vermek, sine germek, siper etmek. Rüstəm kişi sinəsini bu adsız, lakin açıq zərbələrin qabağına dirəyib, iki dəfə özündən çıxır. M.İbrahimov.
0 Ayağını yerə dirəmək
bax ayaq di-rəmək ("ayaq1"da). Qulu:] Yox, ffələk də ayağını yerə dirəsə, mən bu yeri satmaya-cağam. A.Şaiq. Divara dirəmək
bax di-var. Iki ayağını bir başmağa dirəmək
bax ayaq

DIRƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Direnmek"den f.is.

DIRƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Söykenmek, dayanmaq. Dirənmiş çomağa, Osman dururdu; Urəyi nehrətək gup-gup vururdu. H.K.Sanılı.
Gelib deymek, uzanıb bir yere (şeye) toxunmaq, temas etmek, rastlaşmaq. Şəhərin bir ucu yola dirənirdi.
Seyrəngahın bir tə-rəfi qayaya dirənmişdi. S.S.Axundov. // məc. Bir maneeye rast gelmek.
Dik qoyulmaq (sancılmaq). Bellər yerə dirəndi. Ə.Veliyev. // Dik durmaq.
Dikilmek (bu menada adeten "gözü", "gözleri" sözü ile). Səməd xan düyüdən bir loğma yeyərək durmuşdu, onun nimçəyə di-rənən gözüyol çəkirdi. M.S.Ordubadi. Qoca qarı üzünü yola-yola gəlib qabağımda da-yanıb, dirənmiş lap gözümün içinə baxdı, son-ra dedi.. A.Divanbeyoğlu. Gözlər qır rəngli torpağa dirənir. M.İbrahimov.
məc. üstünde durmaq, israr etmek, cid-diyyetle teleb etmek, inad etmek. Əgər mü-dir dirənsə və vermək istəməsə, onda sən də de ki, gedib anbarın hər yerini axtaracağam. C.Memmedquluzade.
Qalxmaq, qalxmağa başlamaq. Xace
Firuz:] Camaat həmişə azar və əziyyətdə, ahü-
nalə və nifrin göyə dirənibdir. Ə.Haqverdi-yev. Onlar atlarını tərpədib yoxuşa dirən-dilər. S.Rehimov.

DIRƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Direşmek"denf.is.

DIRƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. dan. Gözlerini diremek, di-renib baxmaq (bir çoxları). Uzünə dirəşmək.

DIRHƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ər.]
3,12 qrama beraber çeki ölçüsü.
Bezi ereb ölkelerinde gümüş pul vahidi. Hər nə versən, ver, məbadə vermə bir dir-həm zəkat. M.Ə.Sabir. Uç min dirhəm o qə-dər də böyük bir pul deyil.. M.S.Ordubadi.

DIRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Canı olan, canlı, sağ, yaşayan (ölü ziddi). Diridir, ölməmiş Simon hala; Onafürsət verərmiyim? H.Cavid. // öldürül-memiş, başı kesilmemiş, canı çıxmamış. Diri quş. Diri balıq.
Quşu] diri (z.) saxlamaq niyyəti ilə üsulluca çantaya salıb Eldarın yanına qayıtdı. M.Rzaquluzade. □ Diri et-mək
diriltmek, yaşatmaq, ebedileşdirmek. Təəccüb budur ki, mərhum Molla Vəli Vida-dinin
. asar və əşarından və tərcümeyi-ha-lından bixəbərdirlər və onun adını diri et-məyə əsla hümmət və qeyrət göstərməyirlər. F.Köçerli. // İs. menasında. Olülər elə bilir-lər ki, dirilər halva yeyir. (Ata. sözü). Demək olmaz dirilərtək yatıb, əlbət, duracaq; Olülər yatmağıdır, yox buna payan, ölüb... ə! M.Ə.Sabir. Diri qalmaq
yaşamaq, ölme-mek, var olmaq. Farsların Sədi və Hafizi diri qalan kimi, bizlərin də Zakiri, Seyyidi, Nəbatisi, Saliki, Arifi gərək diri qalsınlar. F.Köçerli.
Yaxşı bişmemiş; çiy. Xörəyin düyüsü
diridir.
Sert, cod. Diri parça.
məc. Qüvvetli, çevik, qıvraq, diribaş,
elli-ayaqlı, bacarıqlı. Diri adam. Diri qoca-
dır. // Canlı, qüvvetli. Safonun baldırı min
dəfə səninkindən diridir. S.Rehimov. // Can-
lı, ifadeli. Uşağın iri və diri gözləri muncuq
kimi parıldadı. Mir Celal.

DIRIBAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Celd, çevik, zirek, bacarıqlı. İskender bey:] Xala, sən nə diribaş qarı-san? N.Vezirov. Qehreman:] Yoldaşlarımın biri nazik, arıq, alagözlü,
. qarasaçlı, diri-baş bir qız idi. H.Nezerli. Laçın hələ yeddicə yaşında ikən, çox diribaş, çevik, əlli-ayaqlı bir uşaqdı. M.Hüseyn. Dərsdən sonra bir dəstə özü kimi diribaş uşağı başına yığırdı. M.Rzaquluzade.

DIRIBAŞLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Diribaşlaşmaq"dan f.is.
DIRIBAŞLAŞMAQ/ Diribaş olmaq, diri-başlığı daha da artmaq; çevikleşmek, zirek-leşmek.