Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DOLDURTMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Doldurtmaq"dan f.is.

DOLDURTMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Doldurmaq"dan icb.

DOLDURUCU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. xüs. Bir şeyi doldur-maq üçün yarayan. Doldurucu materiallar.

DOLDURULMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Doldurulmaq"dan f.is.

DOLDURULMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Boş bir şeyin içine doluncaya qeder şey qoyulmaq (tökül-mek), dolu hala getirilmek. Kisələr unla dol-duruldu. Baklar su ilə dolduruldu.
Qehre-man:] Ozümü torpaq doldurulmuş torbanın arxasına yıxdım. H.Nezerli. Piyalələr yeni-cə doldurulmuşdu. M.S.Ordubadi. // Bir şe-yin terkibine hedden artıq başqa şeyler daxil edilmek. Əsər mətləbə dəxli olmayan təfər-rüatla doldurulmuşdur. // Yüklemek, qoyul-maq. Maşınlar taxılla doldurulduqdan son-ra yola düşdü. // Bir yerde bir şeyin çoxlu-ğunu bildirir. Otaq papiros tüstüsü ilə dol-durulmuşdur.
Tamamile yerine yetirilmek, ödenil-mek, heyata keçirilmek. Plan artıqlaması ilə doldurulmuşdur.
Boş qoyulmuş yerlerine lazımi yazılar yazılmaq. Anket dolduruldu.
Gülle ve s. qoyularaq atış üçün hazır veziyyete salınmaq. Tüfənglər dolduruldu. Toplar dolduruldu.
Daş, torpaq ve s. tökülerek düzlendi-rilmek, ya qurudulmaq. çalalar dolduruldu. Sahilin dayaz yerləri dolduruldu. Susuz qu-yular dolduruldu.

DOLĞUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Orta derecede kök, dolu, etli-canlı. Dolğunyanaq.
.Şərəf.. qələmə ağaclar kimi şax və nazik bədənli Şirzadı,
. dolğun, qarayağız Qızyetəri içəri buraxdı. M.İbrahimov. Katib dolğun, sarısaçlı, orta-boylu bir qız idi. Ə.Veliyev. Batalyon koman-diri hündürboylu, irigövdəli, qırx yaşlarında, dolğun bir Mayor idi. Ə.Memmedxanlı.
Dolmuş, şişmiş, köpmüş.
Ağzına qeder doldurulmuş; dolu.

Gur, qüvvetli, güclü. Kəramətin çil, dolu çöhrəsi kimi dolğun da səsi vardı. Ə.Əbül-hesen.
Lazımi dereceye çatmış, kamala yet-miş; yetişmiş, yetkin. Gəncliyin bəzəkli və dolğun çağı; Bizə ümid verir, bizə can verir. S.Vurğun. // Hazırlıqlı, tecrübeli, sanballı, herterefli. Reşid] hərtərəfli, dolğun, sanbal-lı bir müəllim idi. S.Rehimov.
məc. Menalı, zengin mezmunlu, derin,
her-terefli. Dolğun məzmun. Dolğun nitq.
Tam, çox, çoxca.
məc. çox müteessir, üreyi dolmuş, do-
luxsunmuş, kövrelmiş. Biçarə
. yaşarmış
gözlərini Kərbəlayı Məhəmmədə döndərib
dolğun səsi ilə:
Eh, Allah mərdimazarın
evini yıxsın!
dedi] çemenzeminli. // Yaş-
la dolmuş. Bir aya bənzədi camalı solğun;
Bir qıza bənzədi gözləri dolğun. S.Vurğun.

DOLĞUNLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dolğunlaşmaq"dan f.is.

DOLĞUNLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Kökelmek, ete-cana gelmek. Səlim daha dolğunlaşırdı. S.Rehimov.
Yetkinleşmek, kamala yetmek.
Daha da menalı olmaq, mezmunlu ol-
maq; menaca, mezmunca zenginleşmek.
Tənqid və satira güclənir, mündəricə get-
dikcə dolğunlaşır.

DOLĞUNLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Köklük, doluluq.
Dolmuş şeyin halı.
məc. Yetkinlik.
məc. Menaca, mezmunca mükemmel-
lik. Məzmun dolğunluğu. Əsərin ideyaca
dolğunluğu.

DOLĞUNMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Dolğunlaşmaq, yetiş-mek. Cavan qız sinni-şəbabətə yetmişdi... Boy ucalıb, köksü dolğunub, simasında da ayrı məlahət görünürdü. çemenzeminli.

DOLĞUNSİFƏT(Lİ) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. sifeti dolu, kök; koppuşsifet. Teymur] dolğunsifət, enlikü-rək, bədəncə sağlam, çevik bir oğlandı. M.Hüseyn.

DOLĞUNVÜCUD(LU) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dolğun
ci menada. Bir az sonra yemək otağına iki tə-ləbə də girdi: biri dolğunvücud, qırmızısifət idi, o biri arıq, ortaboylu idi. çemenzeminli.

DOLLAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ing.] 100 sente beraber pul vahidi.

DOLMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dolmaq"dan f.is.

DOLMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tenek yarpağına ve ya kelem yarpağına bükülmüş, döyülmüş etden ve dü-yüden hazırlanan xörek. Yarpaq dolması. Kələm dolması.
Cebi:] Aşpazı övrət gön-dərmişdi bazara, dolma üçün kələm almağa. Ə.Haqverdiyev. Arabir plov, yazda da dolma hazırlanırdı. T.Ş.Simurq. // ümumiyyetle, içi qiyme, düyü ve s. ile doldurulmuş terevez-den hazırlanan xörek. Badımcan dolması.

DOLMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bir yere daxil olub onu dol-durmaq, başdan-başa her yerini tutmaq, boş yer qoymamaq. Evə adamlar doldu. Otağa soyuq hava doldu. Miniklər gəmiyə doldu-lar.
Sar gəlsin dağa dolsun; Bülbüllər bağa dolsun. (Bayatı). Mal-qara kəndə dolub hay-küy salmaqda idi. Ə.Veliyev. // Dolu hala gelmek, ağzına qeder bir şeyle dolu olmaq, boşluq qalmamaq. Stəkanlar çayla doldu.
Mübahisə azından bir saat çəkdi. çubuq-lar da dolurdular, boşalırdılar. C.Memmed-quluzade. Məktəb həyəti oğlan-qızla dol-muşdu. Mir Celal. Bir çoxları yığılıb buraya gəldi, ev-eşik adamla doldu. S.Rehimov. // Mec. menada. Orxan:] Ah, qəlbimə sanki od-alov dolmuş. H.Cavid. Gülsəhər qızlarını görüncə ürəyi fərəhlə doldu. Ə.Veliyev. Əzi-zin ürəyi atalıq qüruru ilə doldu. S.Rehman. Nəbinin ürəyinə şübhə doldu: "Yəqin ki, bəy Yusifi döyməyə gəlib". Ə.Abasov.
Girmek, daxil olmaq (çoxlu miqdarda). Qulaqlarıma su doldu.
Qarşıdakı ikitağlı böyük pəncərədən işıq içəri dolurdu. M.İbrahimov. // Nüfuz etmek. Gülşad qapı-nı açıb içəri girəndə otaqdakı soyuq bədəni-nə doldu. Ə.Veliyev.
Yayılıb her terefi tutmaq, bürümek, ört-mek, qaplamaq. Ətrafa səs doldu. // örtül-mek, tutulmaq. çöllər yuxudan olunca bidar; Min rəng çiçəklə doldu gülzar. A.Şaiq. Gü-nəş batandan azca sonra, sinəsi yarıq-ya-rıq, böyük səhranın üstündəki buludsuz göylər ulduzlarla doldu. M.İbrahimov. Tən-dirin bir tərəfi dolmamış, o biri tərəfdə çö-rək qızarır, köpürdü. Mir Celal.
Kökelmek, ete-cana gelmek. Ətə dol-maq.
Doluxsunmaq, kövrelmek, tutulmaq, eh-valı pozulmaq, hiddetlenmek, acıqlanmaq. O doldu, qaşqabağı qara bulud kimi üstdən aşağı sallandı. S.Rehimov.

Girmek, çatmaq, yetmek. Ağabəyim ağa artıq böyüyüb,
15 yaşına dolmuşdu. çemenzeminli.
Yetişerek şire hasil etmek, sütülleş-mek. Sünbüllər yavaş-yavaş dolur.
Tamamile yerine yetirilmek, ödenil-mek, heyata keçirilmek. Planların hamısı dolmuşdur.

DOLMALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. Dolmaya yarayan. Dol-malıq ət, yarpaq.

DOLMUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.sii.
Dolu hala gelmiş, için-de boş yer qalmamış. Dolmuş qab.
məc. Doluxsunmuş.

DOLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii.
İçerisi boş olmayan, ağzına qeder bir şeyle doldurulmuş, ya dolmuş. Dolu şüşə. Dolu qab. Dolu hovuz.
Günlə-rimiz keçəydi qızğın iərəhlər kimi; Dolu qə-dəhlər kimi. M.Müşfiq. Abbas kişi dolu bir heybə hazırlayıb yəhərin qaşına saldı. Mir Celal. Iri ocaqlar üstündə dolu qazanlar buğ-lanır.. M.Rzaquluzade.
Bir şeyin çoxluğunu, bolluğunu bildirir. Tamaşaçılarla dolu zal. Mağazalar malla doludur. Bazar meyvə ilə doludur.
Küçə ilə bir gün keçərkən mat və məəttəl qaldım: bir böyük imarət kəndli qadınları ilə ləbələb dolu idi. C.Memmedquluzade. Evi hər gün axşa-madək onun yanına ziyarətə gələnlərlə dolu olur. Ə.Haqverdiyev. Barjın göyərtəsiyükda-şıyan adamlarla dolu idi. M.Rzaquluzade.
məc. Bir şeyin güclü tezahürünü bildi-rir. 0ux səslərlə dolu isti yuvalar; Daşqın çaylar, durğun göllər bizimdir. A.Şaiq. Evi dərin bir maraq ilə dolu sükut bürümüşdü. H.Nezerli. // Eyni menada hissiyyat haqqın-da. Qızının] hərgünkü bu təlaş dolu sualını oxumağa ana vərdiş etmişdi. Ə.Memmed-xanlı.
Dolğun, bir qeder kök, etli-canlı. Sa-dığın] boyu ucadır, mənim boyum alçaqdı, amma mən ondan doluyam. C.Memmedqulu-zade. Ağca xanımın] dolu sifiəti çəyirdək kimi qurumuşdu. Mir Celal. Gülara xanım qırx-qırx iki yaşlarında, ağsiiət, dolu bir qadın idi. S.Rehman.
Barıt, gülle, patron ve s. qoyulub atıl-mağa hazırlanmış. Dolu tüfiəng.
Ayağa çə-kilmiş dolu avtomatı boşaltmaq olmazdı. M.İbrahimov. Mollayev] yatanda balışının altında həmişə dolu tapança saxlayırdı. M.Hüseyn.
Deneleri çoxlu, şireli ve sıx olan. Dolu sünbül.
Fazilov dolu və şüşə kimi şəffaf bir
salxım götürüb
. o yan-bu yana çevirdi.
Mir Celal.
zərfDerinden. Tapdıq] dolu bir nəfəs alıb müəllimə tərəf baxdı. Ə.Veliyev.
dolu-dolu zərf Ağzınacan dolu olduğu halda.

DOLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Havada donub tökülen yağmur deneleri. Dolu yağmaq.
Gah dolu tökür, gah gurşad yağır, sel-su bir-birinə qarışır. S.Rehimov. Əvvəl xırda, get-gedə iriləşən dolu yağdı. M.Rzaquluzade. □ Dolu vur-maq, dolu döymək
dolunun zerbinden xa-rab olmaq, mehv olmaq. Əkinləri dolu vurdu.
- Qoca:] Bağ-bostanı vurdu dolu; Bağlan-mışdır həyat yolu. A.Şaiq. Dolu kimi
- 1) çox şiddetli ve iri damcılarla yağan ya-ğış haqqında; 2) məc. çoxluq, şiddet bildirir. Alnından dolu kimi tər axır.
.Zeynəb
. o tərəf-bu tərəfə qaçıb qışqırırdı və dağlar-dan da rəhmsiz quldurların güllələri onun üstünə dolu kimi yağırdı. S.S.Axundov.
.Almaz kimi parıldayan gözlərindən dolu kimi yaş tökülürdü. M.Hüseyn.

DOLUB-BOŞALMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Aramsız suret-de bir şeyle dolmaq ve boşalmaq. Şəhərin arvadları dəstə-dəstə hacının böyük bacısı Pərinin evinə dolub-boşalmaqda idilər. Haqverdiyev. Həmin axşam Yunisin evi qo-naqlarla dolub-boşaldı. Mir Celal.
Derdden, qemden, kederden ağlamaq derecesine gelmek.

DOLUBƏDƏN(Lİ) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dolğun, bir qeder kök, etli-canlı.

DOLUBUYNUZLULAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Buynuz-larının içerisi boş sümükden ibaret heyvan-lar destesi. Dolubuynuzlular və ya marallar fəsiləsinə aid edilən heyvanların buynuzları başqa quruluşda olur. Onların buynuzları içərisi boş olmayan sümükdən əmələ gəlir. "Zoologiya".

DOLUCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ağzınacan dolu, lebeleb dolu, lap dolu.

DOLUXMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Doluxmaq"dan f.is.