Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DULLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Əri (ve ya arvadı) öl-
mek; dul qalmaq.

DULLUCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dul"dan kiç. ve oxş. Sultan bey:]
.Mənimki bir hallıca, dulluca arvad-dır.. ü.Hacıbeyov.

DULLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dul olma, dul qadının, ya ki-şinin hal ve veziyyeti.

DULUS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Saxsı qab qayıran usta. Gül-lü:] Amma hacı heç bilmir ki, məni Allah yaradıb, dəmirçi döyüb, yoxsa da dulus pal-çıqdan yoğurub? Ə.Haqverdiyev.

DULUSÇU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dulus. Azərbaycan etnoq-rafiyasının öyrənilməsi üçün xüsusi əhəmiy-yəti olan bu qab qədim dulusçuların yüksək məharətini göstərir. (Qezetlerden).

DULUSÇULUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax dulusluq.

DULUSXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Saxsı qab karxanası.

DULUSLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Dulusun seneti, işi, peşe-si. Dulusluq edib sarı palçıqdan saxsı qab-lar qayırmaq, bu qabları naxışlamaq, bəzə-mək
qoca bağbanın böyük qardaşı Ibra-him Tahirin peşəsi idi. S.Rehimov.

DUM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Duma" sözünün keçmişde danışıq dilinde işlenen tehrif edilmiş forması. Kari-şeytan dedin dəmir yolunu; Xalqa etdin hə-ram dum pulunu. S.Ə.Şirvani. Sən o deyilmi-din, dedin: Dumdur ümidgahımız. M.Ə.Sabir.

DÜMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

us.] tar. Rusiyada: bir sıra mer-kezi ve yerli idare orqanlarının adı. Dövlət duması (Rusiyada: qanunvericilik hüququna malik, seçilen nümayendeler meclisi). Şəhər
duması (çar Rusiyasında: seçilen şeher ida-resi orqanı, belediyye idaresi).
Duma yenə bir məşğuliyyət idi, hərdənbir teleqram-larda vəkillərimizin nitqlərini oxuyub günümüzü bir tövr keçirirdik. C.Memmedqu-luzade. Şəhər duması üzvləri özləri üçün gəlir yeri tapıblar. M.S.Ordubadi.

DUMAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar. Dövlet, ya şeher duması üzvü (b a x duma).

DUMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Atmosferin aşağı tebeqe-lerinde su buxarının toplanması neticesinde emele gelen kesif, tutqun hava kütlesi; sis. Duman basmaq. Dumandan göz gözü gör-mür.
Dalğalanan dumanların arasından ay çıxır. A.Sehhet. Damla dənizdən ayrılarsa; Tez buxar olar; Göyə qalxar; Duman olar.
R.Rza.
Tüstü. Orxan:] Ey mavi göylər! Ey ya-şıl ormanlar! Ey bacalardan yüksələn du-manlar. H.Cavid. Dumanlar, tüstülər qop-muş; Qılınclar, toplar ağzından; Həyat eşqilə odlardan, alovlardan keçir insan! S.Vurğun.
Toz, tüstü ve s.-nin havaya qalxmasın-dan hasil olan tutqunluq, bulanıqlıq. Toz, du-mandan adamın gözü tutulur.
Kül rəngli havada toz, duman var; Dəhşətli soyuq, ayaz, boran var. A.Şaiq.
məc. Bir şeyi örten perde, örtü mena-sında. // Bir şeyi aydın görmeye, başa düş-meye mane olan şey haqqında.
məc. üzde, gözde keder, qemginlik, hüzn elameti. Gəlin, balalarım! Opüm sizi mən; Bir duman görməsin xoş sifətiniz. S.Vurğun.
məc. Aydın olmayan veziyyet, qeyri-müeyyenlik, anlaşılmazlıq, qaranlıq mena-sında. Xalqın həqiqi tarixi əfsanələr və əsa-tirlərin dumanları içərisində itib getmişdir. M.S.Ordubadi. □ Duman kimi (xatırlamaq, görmək ve s.)
aydın olmayaraq, yuxu kimi. Dünənki gün və keçirdiyi vaxt onun yadına duman kimi gəlirdi. İ.Musabeyov.
0 Başından (beynindən) duman qalxmaq
berk kederlenmek, qanı qaralmaq. Aman, aman, ayrılıq; Halım yaman, ayrılıq; Eşidən-də başımdan; Qalxır duman, ayrılıq. (Bayatı).

DUMAN-ÇISKIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax duman
ci me-nada. Hər yeri duman-çiskin qapladı.
Ağ atlı fayton tərpəndi, zınqıldaya-zınqıldaya səs saldı, duman-çiskin içində Cavanşir qə¬səbəsindən çıxıb daş yolla yuxarı dartındı. S.Rehimov.

DUMANLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dumanlamaq"dan f.is.

DUMANLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Dumanla, tüstü ile
örtmek; duman, tüstü çökmek; duman, tüstü basmaq.
məc. Bulandırmaq, qaraltmaq, tutqun-laşdırmaq, kesifleşdirmek.

DUMANLANDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dumanlandırıl-
maq"dan f.is.

DUMANLANDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Tüstü-
lendirilmek.
məc. Tutqunlaşdırılmaq, kesifleşdirilmek.

DUMANLANDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dumanlandırmaq"-dan f.is.

DUMANLANDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Tüstülendir-mek, tüstü buraxmaq.
məc. Tutqunlaşdırmaq, dumanlı etmek; anlaşılmaz, görünmez hala salmaq; üstünü örtmek.

DUMANLANDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Dumanla, tüstü ile örtmek; duman, tüstü qaldırmaq; tüstü-lemek. Zərrintac xanım kreslodan üzüyu-xarı dumanlandırdığı boz tüstünün içində sanki Xosrovun şirin sözlərini dinləyirdi. S.Rehimov. // məc. Dumanlı, anlaşılmaz hala salmaq, üstünü örtmek, perdelemek. Qəzet-də böyük mətləbləri dumanlandıran, xırda məsələləri şişirdən yazılar da özünə yer ta-pırdı. M.İbrahimov.
DUMANLANMA. "Dumanlanmaq"dan f.is.

DUMANLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Dumanla (tüs-tü ile) örtülmek (dolmaq); duman basmaq, duman bürümek. Hava dumanlandı.
Toz ərşə dayandı, göy dumanlandı. Ə.Cavad. // Duman qalxmaq, tüstü çıxmaq. Bu sadə tonqalın yaşıl tüstüsü; Gecənin qoynunda dumanlanırdı. S.Vurğun. // Nazik bir tebeqe ile örtülmek, şeffaflığını itirmek, tutqunlaş-maq, kesifleşmek. Gözlük dumanlanaraq ətrafı görməyə mane oldu.
Bulanmaq, qaralmaq. // məc. Gözler haq-qında
1) yaşarmaq, doluxsunmaq, ağlam-sınmaq; berk kederlenmek. Qocanın du-manlanan gözləri yaşla doldu. Ə.Memmed-xanlı. Fəqət Şamilin] nəfəsini ağır bir şey tıxamış, gözləri dumanlanmışdı. A.Şaiq; 2) qaralmaq, qaranlıq çökmek, aydın görme qabiliyyetini itirmek (bu menada adeten
"gözü", "gözleri" sözü ile). Gözləri daha da dumanlandı; daha dərin bir xəyalata daldı. C.Cabbarlı. Firidun Musa kişinin] işgəncə-dən eybəcər hala düşmüş üzünə, qurumuş dodaqlarına baxdıqda gözləri dumanlanan kimi oldu. M.İbrahimov.
0 Başı (beyni, şüuru, flkri) dumanlan-maq
1) bir anlıq aydın düşünme qabiliy-yetini itirmek; // özünü itirmek derecesine gelmek. Midhed] fikirləşdikcə başı duman-lanır, gicgahları ağrıyırdı. Ə.Veliyev; // serxoşlanmaq, keflenmek. Qaraşın başı o qədər dumanlanmışdı ki, oturduğu yerdə da-yana bilmirdi. M.İbrahimov; 2) berk keder-lenmek, son derece meyus olmaq. Anasının ürəkyaxıcı göz yaşından, Güllünün məğrur duruşundan Səfərin başı dumanlandı. A.Şaiq.

DUMANLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dumanlaşmaq"danf.is.

DUMANLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Dumana bürünmek,
dumanla dolmaq. Hava dumanlaşır, deyə-sən, yağacaq.

DUMANLATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Dumanlatmaq"dan f.is.

DUMANLATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
B a x dumanlan-
dırmaq. Arabanın boynunda çöməlmiş, do-muşub oturan Əsgər çırt çubuğunu qurda-layıb tüstüsünü dumanladır, hey fikirləşirdi. Ə.Veliyev.
məc. Qarışdırmaq, fikrini çaşdırmaq. Qızğın ehtiraslar Rüstem kişinin] fikrini dumanlatmışdı. M.İbrahimov.