Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

DUYĞUSUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Duyğusu olmayan, heç bir şeyi hiss etmeyen, duymayan, yaxud duy-ğusu kütleşmiş. // üzgünlükden, yorğunluq-dan bayğınlıq derecesine gelmiş. Şeyx Hadi:] Suda bir xeyli qol-qanad çaldıq; Həp yorulduq da, duyğusuz (z.) qaldıq.. H.Cavid.
məc. Heyata, hadiselere, varlığa laqeyd baxan, onları derk etmeyen, heç bir şeyden tesirlenmeyen. Dastanlar yaradaq, dastan-lar yazaq; Gələcək duyğusuz deməsin bizə. S.Vurğun.

DUYĞUSUZLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Duyğunun olmadığı hal; hissizlik.

DUYLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

öziinii duyluğa qoymaq dan.
özünü bilmemez kimi göstermek, özünü bilmemezliye qoymaq. Bu ittifaqda qız qəsdən özünü duyluğa qoyacaqdır ki, guya mən sizi heç elçi bilməyirəm, adi qonaq bilirəm. R.Əfendiyev.

DUYMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Duymaq"dan f.is. Duyma qabi-liyyəti.

DUYMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Hiss etmek, hiss üzvleri-nin biri vasitesile qavramaq. Ləhzə həvəsin-dən uymaz idim; Günüzlə gecəni duymaz idim. Xetayi. Qarışqalar] evlərinin möhkəm olmayacağını duyub, quru divarları dağı-dırlar və təzədən palçıq gətirib, divar qal-xızmağa və tağ vurmağa başlayırlar. H.Zerdabi. Əhmed:] Zənn edirəm ki, ürə-yimin döyünməsini Gülnaz da duyur və eşi-dirdi. T.Ş.Simurq.
Sezmek, anlamaq, başa düşmek, üreyi-ne dammaq. İskender:] Hey, Zeynəb, val-lah, fəndini duymuşam! Qonağın yolunda bu qədər çalışırsan ki, ərin Kərbəlayı Nov-ruzu da diriltsin? C.Memmedquluzade. Sə-lim bəy ortalıqdakı dolaşıq vəziyyəti duydu və ayağa qalxaraq əlini pristavın yıldızlı umuzuna qoyaraq dedi.. H.Nezerli.

DUYUXMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Duyuxmaq"dan f.is.

DUYUXMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Ayılmaq, ayıq düşmek, başa düşmek, duymaq.
.Yatışan itlər duyux-masın deyə, qəsdən daxmalardan uzaqlaşıb şenliyin baş tərəfindən dərəyə gedən araba yoluna çıxdılar. M.Hüseyn.
Duruxmaq, çaşmaq, ürkmek. Ələmdar duyuxmuş halda geriyə çəkildi. S.Rehimov.

DUYUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Duyğu hissi iti olan, tez duyan, ayıq.
Xeber. Kəndə duyuq yayıldı.
0 Duyuq düşmək
duymaq, xeber tut-maq, xeberdar olmaq. Adamlar bu işdən du-yuq düşdülər. Bunlar divardan aşanda qa-zamat qulluqçuları duyuq düşdülər. "Qaçaq Nebi". Duyuq düşsə əgər verməzlər rüsxət; Unutma, gah-gahi düşəndə fürsət. Q.Zakir. Yusif:] Onsuz da bizim işçilər duyuq dü-şüblər, onları gözdən qoymurlar. S.Rehman. Duyuq salmaq
ayıltmaq, xeberdar etmek. Xırda çıxışlarda bulunmaq isə düşməni vaxtından əvvəl duyuq sala bilər. M.S.Orduba-di. Bir soldatı öldürərsə, düşmənin zabitini duyuq salıb əldən çıxara bilərdi. Ə.Əbülhe-sen. Duyuq vermək
bax duyuq salmaq. Qaraxan papirosunun kötüyünü sümürdü və:
Bəs niyə axşamdan duyuq verməmisən,
dedi,
isti-isti axtaraydıq. S.Rehimov.

DUYUQLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tez duyma, tez hiss etme, tez başa düşme qabiliyyeti, ayıqlıq, sayıqlıq.

DUYUQSUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Duyma qabiliyyeti ol-mayan.
zərfXebersiz, xeberi olmadan. Kənd-lilərin hamısı bir-birindən duyuqsuz halda yavaşca dedilər.. Ə.Veliyev.

DUYULMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Duyulmaq"dan f.is.

DUYULMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Hiss edilmek, sezil-mek, başa düşülmek. çadırdan-çadıra qo-naq gəzərdin; Yazıq! Duyulmadı sənin də dərdin. S.Vurğun. Bağda rütubət qarışıq iydə ətri duyulurdu. İ.Əfendiyev. Məhəbbət sezil-di nənə səsində; Nənə rəftarında şəfqət du-yuldu. M.Rahim.

DUYULMAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf Duyula bilme-yen, hissedilmez; sezile bilmeyen. ürəkdə qaldı məramım, duyulmaz oldu səsim.
H.Cavid.

DUYUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Duyma. Qaz duyuşu.

DUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Xöreyi dada getirmek üçün ona qatılan keskin dadlı, şor ağ kristal madde. Xörək duzu. □ Daş duzu
bax daşduz.
.Duzu dağlardan daş kəsən kimi kəsirlər ki, belə duza daş duzu deyirlər. H.Zerdabi. Də-niz duzu
deniz suyunu buxarlandırma yolu ile hasil edilen duz. Duzuna baxmaq
şit ve ya şor olduğunu bilmek üçün xöreyin da-dını yoxlamaq, dadmaq.
kim. Turşu hidrogeninin bütünlükle, ya qismen metalla evezlenmesi mehsulundan ibaret olan kimyevi birleşme, madde. Ber-tole duzu.
məc. Söze, danışığa keskinlik veren, onu daha da maraqlı eden xüsusiyyet; dad, lezzet, meze. Nitqində duz yoxdur. Sözünün duzu yoxdur. // məc. özünü sevdirecek xü-susiyyet, cazibe. Onda duz yoxdur.
0 çörəyinin duzu olmamaq
qedri bi-linmemek, zehmetine qiymet verilmemek. Duz kimi yalamaq
çox ezizlemek, bağrı-na basaraq hedsiz mehribanlıq göstermek, qucaqlaşmaq, çoxlu öpmek. Əzim baba] Səlimin boynunu qucaqlayıb onu duz kimi yaladı. S.Rehimov. Kəramət uşaq əzizləyən, balasını duz kimi yalayan analardan deyil-di. Ə.Əbülhesen. Duza qoymaq
1) şoraba qoymaq; 2) məc. lüzumsuz yere işletmeyib saxlamaq. Duzunu dadmaq
1) birinin çö-reyini yemek; 2) tesirini görmek, hiss et-mek. Bu hərif, deyəsən, mənim materialımın duzunu dadmayıb. "Kirpi". Duzunu qaçır-maq
bayağılaşdırmaq, lezzetden çıxarmaq, reğbetden salmaq.

DUZAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Quş ve vehşi heyvan tutmaq üçün alet; tele, cele. Tülkü iki dəfə duzağa düşməz. (Ata. sözü). // məc. Hiyle, kelek, tele. Təhlükə bilməyən, duzaq bilməyən; Qor-xusuz yolçular, ulu yolçular. R.Rza. □ Du-zaq qurmaq
tele qurmaq, tor qurmaq, kelek düzeltmek. Yar oldu verdiyin fərman və bayraq; Düşmənə qurmuşam çıxılmaz du-zaq. A.Şaiq.

DUZ-ÇÖRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Duz ve çörek. Ağsaq-qal-cavan, qoca-qarı, gəlin-qız hamı əllə-rində duz-çörək altdan-yuxarı çıxmağa baş-ladı. Ə.Veliyev.
məc. Yaşama vesaiti, dolanacaq üçün zeruri olan şeyler; çörek, yemek-içmek.
0 Duz-çörək basmaq
dostluğa zidd iş görmek, dostluğa xeyanet etmek, sedaqeti pozmaq. Duz-çörək gözündən gəlsin!
qar-ğış ifadesi. Senem:] Əlimlə sənə verdiyim duz-çörək sənin gözündən gəlsin! Ə.Haq-verdiyev. Duz-çörək haqqı
and ifadesi. Duz-çörək itirmək
edilen yaxşılıq qarşı-sında pislik etmek, yaxşılığı yaddan çıxar-maq, vefasızlıq etmek. Duz-çörək kəsmək (bezen "bir yerde", "bir süfrede" sözleri ile)
dostluq etmek. Atan Hacı Cəfər ilə duz-çörək kəsmişəm, özü də çox dindar bir kişidir. S.S.Axundov. Onlar.. birsüfrədə oturub duz-çörək kəsmişdilər. S.Rehimov. Ballı:] Biz Alxanla
. duz-çörək kəsmişik. İ.Əfendiyev. Duz-çörək tökmək
bax duz-çörək itir-mək. Hafize xanım:] Mən duz-çörək tökən adamı saxlamaram. Ə.Haqverdiyev. Duz-çörək yemək
bax duz-çörək kəsmək.

DUZÇU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Duz istehsalatı işçisi.
Duzsatan.

DUZÇULUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Duz istehsalı, duz istehsal etme.

DUZDAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax duzlaq. Yaşar:]
.Kəndi-
mizin yanında ucsuz-bucaqsız geniş düzən vardır. O, duzdaqdır. C.Cabbarlı.

DUZƏX : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. fars.] Cehennem. Duzəxə gir-məz sitəmindən yanan; Qabili-cənnət degil əhli-əzab. Füzuli. Gedərəm duzəxə mərdü mərdanə; Əsli budur sözün sağı, səninlə. Q.Zakir. Və onların hamısından pisi budur ki, duzəxdə bir əqrəb var ki, onun başı yed-dinci göyə gedib çatır. C.Memmedquluzade.

DUZXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Tebii halda çıxarılan duzu qaynadıb xöreye işlenmek üçün yararlı hala getiren karxana.

DUZQABI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İçine duz tökmek üçün ki-çik qab; nemekdan. Duzunu dadıb, duzqa-bını sındırmaq yaramaz. (Ata. sözü).

DUZQIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. xüs. Duz medenlerinde sal duzu qırıb çıxaran fehle. // Sif. menasın-da. Duzqıran maşın.

DUZLADILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Duzladılmaq"dan f.is.