Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ALİMNÜMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. alim ve fiars. nüma] isteh. Alim olmadığı halda özünü alim kimi gösteren, özünü alime oxşadan adam, alim qiyafesine giren adam; yalançı alim.

ALİMNÜMALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Alim olmadığı halda özünü alim kimi gösterme, özünü alime benzetme, alim qiyafesine girme; yalançı alimlik.

ALİNƏSƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. [ər.] klas. Yüksek rütbeli, yüksek menseb sahibi olan.

ALİŞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ALİŞƏN sifi. [ər.] klas.
Yüksek şan ve şeref sahibi olan. çox alişan nazə-ninlər görmüşəm; Sənin kimi şahzadə tapıl-maz. Q.Zakir. Könül istər ki, olsun dəhr sülhabad ünsiyyət; Məni sövq eləyən bu fiikrəfiikri-alişanımdır. M.Hadi.
çox zengin, debdebeli, temteraqlı, celallı, bezekli. [Şah:]
.Dəxi mənim ima-rətim və dövlətim yoxdur ki, sizi ziynət və zivərdə və alişan otaqlarda saxlayım. M.F.Axundzade.

ALİTƏHSİLLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi Ali mekteb bitirmiş. Alitəhsilli mütəxəssis. Alitəhsilli müəllim.

ALİYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] klas. Uca, yüksek.
ALİZARiN [fr. esli ər.] tex. kim. Boyaq deyilen bitki kökünden alınan, yaxud süni (sintetik) suretde hazırlanan boyaq maddesi. Alizarin mürəkkəb. Alizarin boya.

ALKALÖİD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[esli ər.] kim. Terkibinde azot ve güclü fizioloji tesiri olan qelevi xasseli üzvi madde. Alkaloidlərin çoxu qiy-mətli dərman maddəsidir.

ALKOQÖL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "elkühl" sözünden]
Spirt. Sərxoşedici içkilərin hamısında baş-lıca təsir edən maddə
. alkoqoldur. R.Əliyev.
Araq, ümumiyyetle spirtli içkiler. Alko-qol düşkünlüyü.
ALKOQOLiZM Heddinden artıq spirtli içkiler içme; spirtli içkilere alude olma; içki düşkünlüyü; eyyaşlıq. Alkoqolizm ilə müba-rizə. Alkoqolizmə mübtəla olma. Alkoqolizm psixi və iiziki pozğunluqlar törədir.

ALKOQOLLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. Terkibinde alkoqol (spirt) olan, spirtli. Alkoqollu içkilər. Alko-qollu içki orqanizm üçün ən güclü zəhərdir.
Alkoqollu içki orqanizmin hüceyrələrini
yavaş-yavaş zəhərləyir, sinir sisteminə çox böyük zərər yetirir. R.Əliyev.

ALKOQOLSUZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Terkibinde alkoqol (spirt) olmayan; spirtsiz. Alkoqolsuz içkilər.

AL-QIRMIZI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Tünd-qırmızı.

ALQIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Birini tebrik üçün ve ya bir şeyi beyenme ifadesi olaraq el çalma. Sürəkli alqışlar. Gurultulu alqışlar. Alqış səsləri.
Xanəndə zilə çəkdiyindən, hamının gözü onda idi. Birdən alqışlar qopdu. M.Hüseyn. Alqış səsləri zalı doldurdu. Ə.Veliyev. // Nida mənasında. Əhsen, afe-rin, merheba. [Yanardağ:] Alqış odlar gəlininə! Elə isə, bir yerdə son ibadətə baş-layaq.. C.Cabbarlı. Alqış deyir mənim doğma yurdum Azərbaycan da. R.Rza. Min nemət yetirir Vətən torpağı; Alqış mərd, qabarlı, qadir əllərə! Ə.Cemil.
iolk. Şifahi edebiyyatda necib, xeyir-xah dileyi ifade eden ve müeyyen mera-simlerle bağlı arzuları bildiren söyleme.

ALQIŞLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Alqışlamaq"dan i.is.

ALQIŞLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. Birini tebrik etmek
üçün ve ya bir şeyi beyenme ifadesi olaraq el çalmaq. Artisti alqışladılar. Natiqi çox alqışladılar.
Qızlar oynamaqlarını bitir-dilər, hər tərəidən onları alqışladılar. S.S.Axundov. // Tebrik etmek. Alqışla insanın pak əməlini; Uzat yer üzünə hünər əlini. S.Vurğun. Bir vüqar duyaraq onun səsində; Yer, göy alqışladı bu qəhrəmanı. M.Rahim. // Mec. menada. Kiçik quşlar
. gözəlliklərə baxır, o lətaiətə bürünmüş təbiəti dadlı nəğmələri ilə alqışlayırdılar. A.Şaiq. // çox beyenmek, teriflemek, tam razılığını izhar etmek. Irəli sürülən yeni təkliii hamı alqışladı. Onun bu gözəl təşəb-büsünü alqışlamaq lazımdır.

ALQIŞLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Alqışlanmaq"dan i.is.

ALQIŞLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Əl çalınmaqla tebrik ve tehsin olunmaq. Əslinə baxsan, [Gülnise xala] oğlunun ilk müvəiiəqiyyət və alqışlandığını gördükdən sonra, bircə şeyi başa düşmüşdü. Mir Celal. // Beyenilmek.

ALLAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Taxıl, un, yaxud yem, ot ve s. alverçisi. Allai dükanı.

ALLAFBAZAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. ellaf ve iars. bazar] köhn. Keçmişde: allaf dükanları olan bazar, ya küçe.

ALLAFLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Allaf peşesi.

ALLAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bütün kainatın yegane yaradıcısı ve idare edeni; Yaradan, Tanrı, Rebb. Lap qabaqlar Allahdan başqa heç kim yox imiş.. (Əsatir). Allahın qəzəbi tutur, Adəmlə Həvvanı cənnətdən qovur.. (Əfsane). Qorqmazam bu dünyada heç kişidən; Canu-mun əmanəti Allahadur. Q.Bürhaneddin. O alma yanağı, büllur buxağı; Allah, bəd-nəzərdən səlamət eylə! M.P.Vaqif.
Qedim (çoxallahlı) dinlerde tebiet föv-qünde tesevvür edilen vücud. Qədim yunan allahları.
məc. Hakim, ağa; heç kese tabe olma-yan, azğınlıq eden, başlı-başınalıq eden adam haqqında. Bunlar [qoçular] Quba mey-danının allahı idilər. H.Sarabski. Napoleon dedi:
Göy Allahındır; Fəqət yer üzünün allahı mənəm. S.Vurğun.
0 Allah ağıl versin
ağılsız iş gören, hereket eden, yaxud söz danışan adam haqqında. Allah amandır
yalvarış, xahiş bildirir. [Axund:] Allah amandır! Mənim evimdə qan tökməyin; siz allahınız, mənə dəyməyiniz. B.Talıblı. Allah bağışlasın
üzr isteyen, yaxud günah bir iş görmüş adam üçün xeyir-dua. [Mirze Heyder:] Allah bağışlasın, bu nə sözdür, hacı, buyurur-sunuz? Ə.Haqverdiyev. Allah bəla(sını) versin
danlaq, narazılıq ifade edir. Allah bəndəsi
1) bir adam, bir şexs, bir nefer. [Qulu:] Arvadın yox, oğlun yox, bir qızın var, o da bu gün-sabah çıxıb Allah bən-dəsinin birinə gedər. S.S.Axundov; 2) fağır, sakit, yazıq. Başmaqçı usta Ağabala Veyla-bad şəhərində beş kişinin biri idi. Saleh, salim, mömin, Allah bəndəsi bir şəxs idi. çemenzeminli. Allah bilir
melum deyil, heç kes bilmir. [Babek:] Hələ nə qədər bu şəhərdə qalacayıq Allah bilir. Ə.Memmed-xanlı. Allah canını alsın! (cəzasını versin!)
- mezemmet, qarğış bildirir. Allah eləməsin
- arzu edilmeyen bir şey haqqında deyilir. [Senem:] Xeyr, Allah eləməsin mən sənə nəsihət eləyim. Dəxi acığın niyə tutur? Ə.Haqverdiyev. [Seba xanım:] Allah eləmə-sin mən o həyada qız olum... M.S.Ordubadi. Allah eləsin (ki)
arzu edilen bir şey haq-qında deyilir. [Əşref bey:] Allah eləsin, Allah eləsin, ay kişi. Eşitdim özün də bir cahil arvad almısan, doğrudurmu? N.Vezirov. Allah eşqinə
yalvarış, xahiş, iltimas bildirir. [Solmaz:] Get, Allah eşqinə get! Mən heç bir zaman sənin olmayacağam. C.Cabbarlı. Allah evi din.
mescid. Allah xatirinə (eşqinə)
tekidli xahiş bildirir. Allah kömək eləsin! Allah köməyin(iz) olsun!
işleyen, yaxud ağır veziyyetde olan bir adama müveffeqiyyet arzusu. Allah qoysa
xoş arzu ifade edir. [Nabat xala:] Yaxşı yol, oğlum, sağ get, salamat gəl! Allah qoysa, qayıdıb toy tədarükünü görərsən. B.Talıblı. Allah qüvvət versin!
b ax Allah kömək eləsin! Allah köməyin(iz) olsun! [Mecid:] Allah qüvvət versin, ay Nadir, bu bəylərin əlindən canını yaxşı qurtardın. B.Talıblı. Allah mübarək eləsin!
toy, bayram ve s. münasibeti ile tebrik.
.Hamı savadsız olduqlarından imza yerinə baş barmaqlarını basaraq bir-birinə: "Allah mübarəkeləsin, Allah mübarəkeləsin"-deyə bayıra çıxırlar. B.Talıblı. Allah rəhmətinə getmək
ölmek. [Atası oğluna yazdı:] Anan Allah rəhmətinə getdikdən sonra, doğrusu ki, dolanacaq mənim üçün çox çətin olmuşdur. B.Talıblı. Allah saxlasın
1) birine cansağlığı ve uzun ömür arzusu. Musa kişi məhəbbət və ümid dolu nəzərlərlə ona [Ayaza] baxıb: "Düşmən toxmağıdır, Allah saxlasın!"
deyirdi. M.Ibrahimov; 2) köhn. qeyri müselmanlarla salamlaşma ifadesi. Allah tərəfl
edaletli, insaflı, vic-danlı, düz. [Qenberqulu:] özü də [babam] çox rəhmdil və Allah tərəii adam idi. B.Talıblı. Allah vursun
narazılıq, şikayet, ikrah bildirir. Allaha bax!
xahiş, yalvarış. Dilbərim, bari sən əğyar sözünə guş eylə-mə; Bu qədər zülm eyləmə, xoi eylə, bir Allaha bax! Heyran xanım. Allaha şükür
yaxşı oldu ki, xoşbextlikden. [Mirze Heyder:] Hacı, bağışlayınız, sizin Allaha şükür bir parça yeməyə çörəyiniz var, övrətiniz var... Ə.Haqverdiyev. Allahı sevərsən...
xahiş, rica bildirir. Allahın tənbəli
çox tenbel adam haqqında. Allahın verən günü
her gün. Allahın verən günü elə belə sübut eləyir. N.Vezirov. Allahü-əkbər!
eslen dini tebir olub, canlı dilde narazılıq, hiddet, acıq bildiren nida kimi işlenir. Atamın anama acığı tutanda "Allahü-əkbər" deyirdi; anamın bizə acığı tutanda həmçinin "Allahü-əkbər" çığırırdı. C.Memmedquluzade. [Balaş:] Allahü-əkbər! Dilbər, mən onu demədim, mən söz-gəlişi deyirəm. C.Cabbarlı. [Sefer bey:] Allahü-əkbər! Yenə də naqqallığına başladı. B.Talıblı. Allahü-əkbərin eşidilməyən yeri
çox uzaq, çox ucqar, çox tenha, elçat-mayan yer. Sən (siz) allah
yalvarış, xahiş, rica bildirir. [Tafta:] [Sevil] bu yaxın vaxtlar məni küçədə gördü, əllərini boynuma saldı, üzümdən öpdü, necə yalvarırdı ki, sən allah, uşağıma yaxşı bax. C.Cabbarlı.

ALLAHAXTARAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

a x allahaxtarıcı.

ALLAHAXTARICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar. Allahaxtarıcılıq terefdarı.

ALLAHAXTARICILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar.
ci il inqilabından sonra rus liberal ziyalıları ara-sında yayılmış dini-felsefi cereyan. Allah-axtarıcılığın nümayəndələri.

ALLAHARAYICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

a x allahaxtarıcı. ALLAHARAYICILIQ bax allahaxtarı-cılıq.

ALLAHQURUCU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar. Allahquruculuq terefdarı. Allahqurucuların məqsədi.