Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

EHTİRAMƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] klas. Ehtiramla, hör-metle. Ehtiramən səni hər gündə ziyarət edə-rəm. M.Ə.Sabir.

EHTİRAMLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Hörmetle, hörmet ve nezaket qaydalarını gözleyerek. Dilbər, ehtiramla, mərhəmət ilə; Yanıma gəldiyin yadıma düşdü. Aşıq Dilqem. Içəri daxil olcaq Dəmirov
. ehtiramla başını əydi və salam verdi. S.Rehimov. □ Kamali-ehtiramla
hörmet ve nezaket qaydalarına riayet ederek, böyük hörmetle. Kamali-ehtiramla qarşı-lamaq. Kamali-ehtiramla müraciət etmək.

EHTİRAMLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Hörmet gösteren, hör-metcil, merifetli, nezaketli, qanacaqlı. Eh-tiramlı adam.
Hörmetli.

EHTİRAMSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Hörmet ve nezaket qaydalarını gözlemeyen, hörmet gösterme-yen, nezaketsiz, edebsiz, merifetsiz.

EHTİRAMSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hörmetsizlik, me-rifetsizlik, edebsizlik, nezaketsizlik. Ehti-ramsızlıq etmək. Ehtiramsızlıq göstərmək.
- Hər halda özgələrin rəy və təsvirinə qarşı bu ehtiramsızlığı mən heç vaxt özümə layiq bilməzdim... ü.Hacıbeyov.

EHTİRAS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Ağlın çetinlikle ida-re ede bildiyi hiss. Ehtirasını saxlamaq.
- [Xelife:] Səndə var coşqun ehtiras alovu; Yaxar atəşlərin sönük bir evi. H.Cavid. Sübhanverdizadə düşünür, getdikcə həris-liyi artır, gözlərində ehtiras qığılcımı çırtıl-dayırdı. S.Rehimov. Yazıçı iki gəncin mə-həbbətini də şüurlu və sadə bir məhəbbət kimi verir. Bu məhəbbət ehtirasa deyil, iki düşüncəli gəncin bir-birinə tam şüurlu münasibətinə əsaslanır. M.Arif. // Coşqun-luq, ruh yüksekliyi, vecd, heyecan. Bədii-ruhi təsir cəhətindən
."çargah"
həyəcan və ehtiras, "Bayatı-şiraz"
qəmginlik, "Humayun" isə "Şüştər"ə nisbətən daha dərin bir kədər hissi oyadır. ü.Hacıbeyov. [Südabenin] qapqara gözləri yenə şam kimi yandı. Bir ehtiras alovu ilə işıqlandı. M.İbrahimov.
Şiddetli arzu, eşq, heves, şövq, meyil. [Afet:] Bədənim yandırır öz libasımı; Dər-yalar söndürməz ehtirasımı. M.Rahim.
Şehvet, herislik, düşkünlük, teeşşüq. [Şeyx Kebir:] Alçalır, ruhun alçalır... Ancaq; Səni alçaldan ehtiras olacaq. H.Cavid.
.Mərcan bəy öz alçaq ehtiraslarını tərk edə bilmir, bəlkə həmin ehtiraslara azad imkan-lar axtarır. Ə.Sultanlı.

EHTİRASLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf.
Coşqunluqla, eşqle, heyecanla. Şamxal ələ keçirdiyi ovu yırtıcı bir ehtirasla parçalamaq fikrində deyildi.
İ.Şıxlı.
Herislikle, qızğınlıqla. Maya zərif qol-larını açıb məhəbbət və ehtirasla Qaraşın boynuna sarıldı. M.İbrahimov.

EHTİRASLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Coşqun, heyecanlı. Ehtiraslı nitq. Ehtiraslı mübahisə. // Bir şeyin delicesine aludesi, heveskarı, vurğunu olan. Ehtiraslı ovçu. Ehtiraslı oyunçu. Ehtiraslı futbol azarkeşləri.
Məmun ehtiraslı müta¬liəçi idi. çox oxuyurdu və gözlərini çox yo-rurdu. Ə.Memmedxanlı.
Ehtirasla dolu; ehtiras, eşq ifade eden, heris, düşkün. Ehtiraslı öpüş.
Xan ayaq saxlayıb ehtiraslı baxışla [Tutubeyimi] süzdü. çemenzeminli.

EHTİRASSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif ve zərf Hevessiz, hera-retsiz, şövqsüz. Ehtirassız adam. Ehtirassız danışmaq.

EHTİŞAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] tənt. Gözqamaşdırıcı temteraq, debdebe, celal, ezemet. Ey ehti-şami-milləti talan olan çocuq! Ey dərbədər gəzib ürəyi qan olan çocuq! M.Ə.Sabir. Sönmədi ondakı əski ehtişam; Urəklə girişdi yeni xidmətə. M.Müşfiq.

EHTİŞAMLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Ehtişamlı bir suretde, ezemetle, möhteşem. Qoca Qafqaz yara-nandan yaşamışdır ehtişamla. M.Rahim.

EHTİŞAMLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Əzemetli, debdebeli,
tenteneli, çox möhteşem. Ehtişamlı saray. Ehtişamlı ziyafət.

EHTİVA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]: ehtiva etmək kit.
içine almaq, daxilinde olmaq, terkibinde yerleş-mek, ehate etmek, qavramaq. [Eyvaz:] Bu, məhəbbətin elə böyük bir anı idi ki, insan öz diqqət və nəcibliyi ilə bütün dünyanı ehtiva etmək istəyir. İ.Əfendiyev.

EHTİYAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Her hansı bir şeye olan ve onsuz keçinmek mümkün olmayan telebat, gereklik, lüzum. Xassə, ol rus elmi-nə talib; Onlara ehtiyacımız çoxdur; Bilmə-sək dil, ilacımız yoxdur. S.Ə.Şirvani. Poçt yolu ilə gəlib-gedənlərin hər ehtiyaclarını Rəhim bəy kəmali-məmnuniyyətlə rəf edirdi. Ə.Haqverdiyev.
Yoxsulluq, kasıblıq. Ehtiyac içərisində yaşamaq. Ehtiyac içində böyümək.
Bu əğniyaların üzün görüncə ehtiyacda; Get, ey fəqiri-binəva, kəfən bürün, məzarı gör! M.Ə.Sabir. Ehtiyac üzündən özgə qapısında qulluqçuluq edən qız görmədiyi, sevmədiyi dəli bir dövlətliyə satılır. S.S.Axundov. Şirəli də başqaları kimi yoxsulluq, ehtiyac içində böyümüşdü. M.Hüseyn.

EHTİYACSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Heç bir ehtiyac hiss etmeden, maddi cehetden heç bir çetinlik çekmeden. Ehtiyacsız yaşamaq.

EHTİYAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Gelecekde lazım olacağı nezerde tutulub tedarük edilmiş,
saxlanmış şey; tedarük. Ərzaq ehtiyatı. Taxıl ehtiyatı. Mal ehtiyatı.
[Qoca]
.son qonaq ehtiyatı üçün saxladığı böyük şanı kəsib ta-baqda burayagətirmişdi. S.Rehimov.
.Kənd-dən çıxdıqlarının onuncu günü Səriyyə xala yemək ehtiyatının tükənməyə başladığını hiss etdi. M.İbrahimov. □ Ehtiyat görmək
- 1) hazırlıq aparmaq, tedarük görmek, hazırlaşmaq (bayram, qonaqlıq, toy ve s. münasibeti ile). Bəli, Bəxtiyara xəbər yolla-dılar ki, filan gündə, filan saatda sənə qo-nağıq, ehtiyatını gör. (Nağıl); 2) gelecek üçün yığmaq, toplamaq; tedarük etmek (mal, pul ve s). Uzun illər böyük bir etibara malik olan Nemətullayev, çox sakit həyat sürür və gələcək üçün ehtiyat görürdü. S.Rehimov.
Zeruret, ehtiyac hiss edildikde istifade
edilen (şey). Ehtiyat fondu. Ehtiyat qüvvə-
ləri. Toxunulmaz ehtiyat.
Radio səslənir:
- Hüseyn, dön geri; Qalxmışdır ehtiyat təy-yarələri. M.Rahim. □ Ehtiyat üçün
gele-cekde, sonradan gerekli, lazım olacağı ehtimalı ile, her bir ehtimala qarşı. Ehtiyat üçün pul götürmək. Ehtiyat üçün özü ilə adam götürmək.
Müəllim ehtiyat üçün məktəb xidmətçisi Mahmud əmini də götürdü. B.Talıblı. [Kazım] isə ehtiyat üçün götürdüyü kəndiri çıxarıb böyük çətinliklə Zeynəbin əllərini, ayaqlarını sarıdı. İ.Şıxlı.
Helelik istifade edilmeyen, lakin möv-cud olan şeyin miqdarı (çox vaxt cem şek-linde işlenir). Neft ehtiyatı. Dəmir ehtiyatı. Olkəmizin tükənməz ehtiyatı.
Bir sıra alim-lərin apardığı hesaba görə, Yer kürəsinin tərkibində olan tək uran və torinin atom energiyası neft və daş kömür ehtiyatının energiyasından 20 dəfə çoxdur. A.Qarayev.
Müharibe vaxtı orduda xidmete yara-yan, herbi uçotda olan vetendaşlar. Ehtiyata buraxmaq. Ehtiyatda olanları orduya çağır-maq.
Eldar bir ehtiyat komandiri kimi cəbhəyə getməli oldu. İ.Əfendiyev.
Tehlükeni nezere alaraq, tedbirli,
üsullu hereket etme, davranma. Ehtiyat
igidin yaraşığıdır. (Ata. sözü). Istədim həcv
edim bir özgə sayaq; Amma yenə mane oldu
ehtiyat. Q.Zakir. [Bextiyar:] Sarayda baş-
qadır həyat; Bir az gərəkdir ehtiyat. A.Şaiq.
Qınama qızları, bu ehtiyatdır; Dünyada tez qızan, tez də soyuyar. S.Vurğun. // Qorxma, çekinme. □ Ehtiyat etmək (eləmək)

qorxmaq, çekinmek, saqınmaq. Soyuqdan ehtiyat etmək. Işin çətinliyindən ehtiyat etmək.
Sərsəri basma qədəm eşq təriqinə, Füzuli; Ehtiyat eylə ki, qayətdə xətərnak səfərdir. Füzuli. [Qazı:] Qızım, sən heç kəs-dən ehtiyat etmə, heç kəsin cürəti yoxdur, sənə bir çırtma vursun. Ə.Haqverdiyev. [Molla Xelil] müəllimin əleyhinə danışmaq-dan, təbliğat aparmaqdan ehtiyat edirdi. S.Hüseyn.
◊ Ehtiyatı əldən buraxmaq
her bir
ehtimala qarşı tedbir görmek. [Vezir:] Siz hər gün burada hazır olarsınız. Hər halda, ehtiyatı əldən buraxmaq olmaz. ü.Hacıbeyov.

EHTİYATKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. ehtiyat ve fars.
..kar] bax ehtiyatlı.

EHTİYATKARANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. ehtiyat ve fars.
.. karane] b a x ehtiyatla.

EHTİYATKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax ehtiyatlılıq.

EHTİYATLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
Qorxa-qorxa, çekine-çekine, ehtiyat ederek, ehtiyat gözleyerek. Ehtiyatla danışmaq. Ehtiyatla yerimək.
..çox möminlər var ki, Molla Nəsrəddini ehtiyatla bükür kağıza və bir cavan adam tapıb deyir ki, al bunu, oxu görək, molla nə yazır.. C.Memmedquluzade. Hacı Qulu
. ehtiyatla quyunun yanında uzanıb diqqətlə baxdı. A.Şaiq.
Yavaş, asta, ses salmadan, üsullu(ca), yavaşca. [Molla Xelil] çox ehtiyatla müəl-limin qapısına gəldi. S.Hüseyn. [Qaraş] Mayanı şirin səhər yuxusundan ayıltmaq istəməyərək ehtiyatla geyinib çölə çıxdı. M.İbrahimov. Tahirzadə çustlarını geyib kimsəni oyatmamaq üçün ehtiyatla evdə gəzdi. Mir Celal.

EHTİYATLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ehtiyatlanmaq"dan f.is.

EHTİYATLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f Ehtiyat etmek, qorxmaq, çekinmek, ürek elememek. [Der-viş:]
.Baxdım gördüm, qoca kişi məndən ehtiyatlanıbdır. A.Divanbeyoğlu. Mən, doğ-rusu, ehtiyatlanmağa başladım. Qantemir. [Memmedhüseyn] Cəmilin hökumətpansio-nuna keçməsi münasibəti ilə öz adının "dəf-tərə düşməsindən" ehtiyatlanırdı. Mir Celal.
EHTİYATLI

EHTİYATLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif
öz hereketlerinde, işinde ehtiyat gözleyen, meydana çıxa bilecek her bir ehtimala qarşı lazımi tedbir gören.
Məmməd
. ehtiyatlı adam idi. M.İbrahimov. // zərf Ehmallı, üsullu, ehtiyatla. çıxdım küçəyə və ehtiyatlı keçib getdim. C.Memmedquluzade. Qoy bizə gülməsin nə dost, nə də yad; Ehtiyatlı danış, ehtiyatlı dur! S.Vurğun. □ Ehtiyatlı olmaq
gözlenilen her bir ehtimala qarşı tedbirli olmaq, üsullu iş görmek, qorxulu bir iş üçün hazır olmaq. Zaman ani olaraq qərara gəldi ki, ehtiyatlı olmaq lazımdır. S.Rehimov. Axşam ovunda ehtiyatlı olmağı qərara aldım. M.Rzaquluzade.
Tedarüklü, gelecek üçün ehtiyat sax-layan, tedarük edib saxlayan. Ehtiyatlı qa-dın. Ehtiyatlı ev.

EHTİYATLILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. üsulluluq, tedbirlilik,
ehtiyat etme, çekinme. Bir başqası isə ehtiyatlılıq edirdi.. Ə.Əbülhesen.

EHTİYATSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Ehtiyat gözlemeyen,
işin dal-qabağını gözlemeyen, qabaqcadan tedbir görmeyen, tedbirsiz, üsulsuz. Ehti-yatsız adam.
Bəzən ehtiyatsız, kiçik bir xata; Böyük faciələr yaradır, demək! S.Vurğun.
.Gurşadyağmur ehtiyatsızyolçuları islanmış cücəyə döndərir. M.Rzaquluzade. // Zerf menasında. Ehtiyatsız iş görmək. Ehtiyatsız davranmaq.
Heç bir ehtiyatı, tedarükü olmayan. Eh-tiyatsız ev. Ehtiyatsız adam.
Buradır yox-luğa gedən yol, bəli; Ehtiyatsız atma qədəm irəli! Şehriyar.