Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ALMA-ARMUDLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Alma ve armud bağı, alma ve armud ağacları ekilmiş yer. Binanı əhatə edən bağ alma-armudluqdan, gilənarlıqdan ibarət idi. S.Rehimov.

ALMACIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Gözlerin altında, üst çene-nin üstündeki çıxıq, yanaq sümüklerinin dik yeri. Almacıq sümükləri.
.Salavat Mov-layev qarayanız, enlisiiət, almacıq sümük¬ləri çıxıq, orta yaşlı kosa bir adam idi. Ə.Əbülhesen.

ALMAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan.
Alma mütexessisi, alma tanıyan adam.
köhn. Alma alverçisi.

ALMAGÜVƏSİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Alma ağaclarına ziyan veren bir cücü. Almagüvəsi ilə aqro-texniki, bioloji və kimyəvi üsullarla müba-rizə aparılır.

ALMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Əline götürmek, el ile tutub götürmek, qaldırmaq. Əlinə ağac almaq. Qələmi əlinə aldı və yazdı. Tüiəngini alıb ova getdi.
Aqil böyüklərə məxsus bir ədəblə çəngəl-bıçaq almış, çörəyini-xörəyini qaba-ğına çəkmişdi. Mir Celal. // Celd qapmaq, tutmaq, ele keçirmek; ovlamaq. Qızılquşlar ov kimi süzüb, qırqovulları göydə alıb, otluğa endilər. çemenzeminli.
Icra üçün qebul etmek. Tapşırıq almaq. Siiariş almaq. Komanda almaq. Siqnal almaq.
Satın almaq. Bazardan ət almaq. Ma-ğazadan palto aldım.
Bahadır mahud almaq iikri ilə bir mağazaya varid oldu. N.Nerimanov. Salam kişi [Aqile] çoxlu dəitər, rəngli qələm alacağını vəd etdi.
Mir Celal.
Qaldırmaq, götürmek, çıxarmaq, açmaq. Sevdiyim alaydı üzündən niqab; Bir də ba-xıb o camalı görəydim. M.P.Vaqif.
Əxz etmek, götürmek, istifade etmek. Məlumatı ilk məxəzlərdən almışam. Müəllii mövzunu xalq həyatından almışdır.
Gönderilen, verilen, teklif edilen, göz-lenilen, istenilen bir şeyi qebul etmek, gö-türmek, elde etmek. Məktubu almaq. Maaş almaq. Yeni evdə mənzil almaq. Tibbi yar-dım almaq. Uzərinə vəzifiə almaq.
[Qüdret:] Gəmi vermirlər? Almaq lazımdır. Almağı bacarmaq lazımdır. M.Hüseyn.
Rütbe, ad, derece, vezife sahibi olmaq, qazanmaq. Proiessor adı almaq. Elmlər namizədi elmi dərəcəsi almaq.
özü ile beraber getirmek, özü ile
aparmaq, yanınca getirmek. [Reşid:] çox
təvəqqe edirəm ki, Nina xanımı da alıb bizə
təşrifi gətirəsiniz. M.S.Ordubadi. Hər gün
şamdan sonra atam məni yanına alıb,
çərəkədən mənə dərs deməyə başladı.
M.Ibrahimov. // Aparmaq, götürmek, getir-mek. [Qızılquş] ovladığı quşu su kənarına alar, tüklərini yolar, cəmdəyini suda təmiz yaxaladıqdan sonra parçalayıb balalarının qabağına atar. A.Şaiq.
Əle keçirmek, feth etmek, istila etmek,
tutmaq, özüne tabe etmek. Şəhərlər almaq.
Əsir almaq. Qalanı almaq.
Zebt etmek, eline keçirmek, tutmaq,
ixtiyarına keçirmek. [Qubernator:] Budur,
Əmiraslan bəy deyir: müsəlmanların yer-
lərini alırlar, heç hələ özündən xəbəri yoxdur.
C.Cabbarlı.
Evlenmek, özüne arvad etmek. [Vezir:] Mən sənin baldızın Nisə xanıma təəşşüq yetirib onu almağa talib idim. M.F.Axundzade. [Necefqulu:]
.Mahmud, indi zamana xarab olub, qızı görməmiş heç kəs almaq istəməyir. B.Talıblı.
Bürümek, qaplamaq, ehate etmek, basmaq, sarmaq, örtmek. Dağların başını duman almışdır.
çən alıb dağlar başın; Bağ başın, bağlar başın; Camalın bir aynadır; Hər görən bağlar başın. (Bayatı).
Yemek, içmek, dadmaq. Kababdan bir-iki tikə aldım. Bir udum su aldım.
Istehsal etmek, hasil etmek, hazırla-maq. Neitdən benzin alırlar. Daş kömürdən müxtəlii maddələr almaq olur. Tədqiqatdan maraqlı nəticələr almaq.
Daxil etmek, iştiraka yol vermek. Ara-larına almaq. Sahibsiz uşaqları uşaq evinə aldılar.
Müeyyen bir şekle düşmek, mahiyyet kesb etmek. Mübahisə çox kəskin bir şəkil aldı. Yağış adi bir hal almışdır. Onların söhbəti başqa bir rəng aldı.
Indi siyasət dünyası tuianlı bir dərya halını almaqdadır. M.Ibrahimov.
Kesmek, gödeltmek, qısaltmaq, kiçilt-mek. Ağac uzundur, bir az boyundan almaq lazımdır. Paltonun ətəyindən bir az alsan, pis olmaz. Saçların yan-yörəsini almaq.
Anlamaq, düşünmek, derk etmek. Mən onun danışığından bir şey ala bilmədim. Zehnim bunu almır.
çıxartmaq, götürmek. Doqquz yaşı
olanda anası onu [Azadı] oxuda bilməyib,
məktəbdən aldı. M.Ibrahimov.
Meşğul etmek, maraqlandırmaq, diq-qetini celb etmek, heyecanlandırmaq. [Tağı-nın] bacısını xan
. aparandan sonra, evdə qalmış balaca qardaşının qeydi onu alıbdır. Ə.Haqverdiyev. Qəribə bir xatirə məni aldı. M.İbrahimov.
məc. dan. Tesir etmek, eser etmek. Bu söz məni aldı.
çalışaraq elde etmek, rabite yarat-maq. Nə qədər zəng etdimsə, istədiyim nömrəni ala bilmədim.
Birdən [Demirov] ara verdi, zəng edib Qiyasəddinovu aldı. S.Rehimov.
Mehrum etmek. Aşıq ala gözlərin; Canım ala gözlərin; Qorxuram düşəm öləm; Yada qala gözlərin. (Bayatı). Alıbsan əlim-dən din-imanımı; Müştaq eləyibsən ay üzə-üzə. Aşıq Əlesger.
Serf etmeye mecbur etmek, aparmaq. Bu iş iki gün vaxtımı aldı.
məc. dan. Rüşvetxor olmaq, rüşvet qebul etmek. [Sefer bey:] Deyirlər ki, bizim hakim almayır. (Barmağı ilə rüşvətə işarə eləyir). B.Talıblı.
Bir sıra isimlerden sonra getirilerek, mürekkeb feil ve müxtelif ifadeler düzeldi-lir; mes.: önünü almaq, söz almaq, intiqam almaq, qan almaq, könlünü almaq ve s.

ALMALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Alma bağı, alma ağacları ekilen yer. Onlar gəlib almalığa çatdılar. Qırmızı ətirli almaları gördükdə, Qaraca qızın gözləri parladı. S.S.Axundov.

ALMALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Atların gözlerinin üst tere-findeki çuxur yer, çökeklik.

ALMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Almaniyanın esas ehalisini teşkil eden xalq ve bu xalqa mensub adam. Alman ədəbiyyatının qədim abidələri. Klassik alman iəlsəiəsi.

ALMANÄX : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. "elmenah" sözünden] Müxtelif yazıçıların eserlerinden ibaret qeyri-dövri mecmue. Ədəbiyyat almanaxı.
."Incəsənət" almanaxının üçüncü nöm-rəsi çapa hazırlanmışdır. (Qezetlerden).

ALMANCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərive sii. Alman dilinde. Almanca danışmaq. Almanca dərslik.

ALMANPƏRƏST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Almanlara, alman adet ve medeniyyetine perestiş eden adam.

ALMANPƏRƏSTLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Almanlara, alman medeniyyet ve adetlerine perestiş etme.

ALMAYANAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii.
Yanaqları qırmızı; alyanaq. Almayanaq qız.
Almacıq sümükleri çıxıq. Almayanaq monqollar; Yel qanadlı atlarla aşdılar; Tibet çölünü. R.Rza.

ALMAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Son derece berk, rengsiz, şeffaf qiymetli daş (xüsusi şekilde taraş-lanmış almaz brilyant adlanır). Almaz kimi şəiiai.
[Hacı Murad:] Pəh, pəh, pəh,
. almazların şəiəqi gözlərimi qamaşdırır. S.S.Axundov.
.Incə almazlarla süslənmiş bir cib saatını götürüb çıxdım. M.S.Ordubadi.
Hemin daşdan bir qırıq keçirilmiş şüşe-kesen alet. Şüşəsalanın almazı kütləşmişdir.
Sii. mənasında. Hemin daşdan hazır-lanmış ve ya bu daşla bezenmiş. Uzüyün almaz qaşı.
Xüsusi teşbihlerde
şeffaflıq, saflıq, parlaqlıq menasında. Günəş ziyasında qılar-kən nəzər; Almaz kimi parıldayır qətrələr. A.Sehhet. Hər sözü bir ulduz, bir şəiiai almaz; Mənalar dünyası qaranlıq deyil. S.Vurğun. Almaz kimi şeh düşür bağçalara, bağlara. M.Seyidzade.

ALMAZI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Almaz kimi şeffaf; duru, temiz. Ədalət gözlərindən almazı yaşlar tökərək başıaşağı dərəyə qaçırdı. Mir Celal.

ALNIAÇIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Vicdanı temiz, utanılacaq işi olmayan, namuslu. Ilk baharın sevincilə xumarlanan gözəl səhər; Min zəiərlə qar-şılayır alnıaçıq ordumuzu. S.Vurğun. [Kerim bey:] [Neriman], o gün olsun ki, sağ-salamat, alnıaçıq (z.) qayıtgəl, baban sənə çox borc-ludur. Mir Celal.

ALOV : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yanan bir şeyden çıxan od. Tonqalın alovu uzaqdan görünür. Yanğının alovu hər tərəii işıqlandırır.
Qığılcımdan alov törər. (Mesel). Hər tərəidən od yağırdı, alov və tüstü çıxırdı. M.İbrahimov. Alovdan səmayə çəkilir hasar; Hər addım başında bir təhlükə var. M.Rahim. // Mec. menada. Müharibə alovu. Məhəbbət alovu.
[Mirze:] Xeyr, bəy, ciyər yananda nəiəs əvəzinə alov çıxar. Ə.Haqverdiyev. Alovlar dağıdan xoş nəiəsindən; Hər əsgər qəlbinə min qüvvət axdı. S.Vurğun. Hamının üzündə niirət alovu yanırdı. M.Hüseyn.

ALOVGÖZLÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gözlerinden alov saçan, qızğın, ehtiraslı. // Mec. menada. Mən gu¬rultu qoparmağı ilk öncə; Alovgözlü şim-şəklərdən öyrəndim. M.Müşfiq.

ALOVLANDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Yandı-
rılmaq, alışdırılmaq, alov çıxarılmaq.
məc. Qızışdırılmaq, şiddetlendirilmek, güclendirilmek.

ALOVLANDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Alovlandırmaq"dan f.is.

ALOVLANDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Yandırmaq, alış-dırmaq, tutuşdurmaq, alov çıxartmaq. Ton-qalı alovlandırmaq. Külək yanğını daha da alovlandırdı.
məc. Daha da şiddetlendirmek, qızışdır-maq, güclendirmek. Düşmənin vəhşiliyi ona qarşı olan kin və nifrəti daha da alovlandırdı. // Berk hirslendirmek, qezeblendirmek.

ALOVLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Alovlanmaq"dan f.is.

ALOVLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Berk yanmaq, alış-maq, tutuşmaq, alışıb-yanmaq. Ildırım vur-muş taya dərhal alovlandı.
məc. Qızarmaq, işıqlanmaq, parlamaq. Dan yeri alovlandı.
Yenə od tutdu, dan yeri yandı; Şölələndi, üfüq alovlandı. A.Sehhet. Bəzi naxışlar sanki alovlanıb yanır və parlaq tayların zolaqları ilə pəncərəyə doğru uçuşurdu. çemenzeminli.
məc. Şiddetlenmek, qızışmaq, güclen-mek. Müharibə alovlandı.
Əz düşməni, qır düşməni zamandır; Gözlərində alovlan-sın qəzəb, kin. S.Rüstem.

ALOVLATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax alovlandırmaq
ci menada.

ALOVLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Şiddetle yanan, parlayan, alov çıxan.
məc. tənt. Heraretli, ateşin, ehtiraslı, coşqun. Alovlu salamlar. Alovlu nitq. Alovlu sözlər. Alovlu baxışlar. // Hiddetden qıp-qırmızı olmuş. Bu halda [Toğrulun] alovlu gözləri Rəşid kişinin qan çanağına dönmüş gözlərinə sataşdı. H.Nezerli. // məc. Yan-dırıcı, yaxıcı. Dağ başında ov budur; çax-maq budur, qov budur; Sevgi od deyil yana; Oddan da alovludur. (Bayatı).