Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ƏFƏLLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. Əlinden iş gelmeme, atillik, düşkünlük. Əyri adamın bacarıqlı olmağı, düz adamın əfəlliyindən cəmiyyət üçün daha qorxuludur. M.Ibrahimov.

ƏFƏNDİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. esliyun.]
Sünni ruha-nilerine verilen leqeb. Oğlan evi əfəndidən, molladan və s. qohum-əqrəbadan bir dəstə camaat dəvət edib, qız evinə nikaha gedə-cəkdir. R.Əfendiyev. Dəng eyləmə məni, artıq qalmamış; Ehtiyacım cənnətə, əfəndi! Ə.Cavad. Əlac yoxdur əfəndidən, molladan; Həqiqətin binasını axtarın. Molla Cüme.
Keçmişde: hörmet üçün oxumuş adamların, ruhanilerin adlarına qoşulan söz. // Keçmişde: hörmetle müraciet. Nağıl demirəm, əfəndim, hekayə deyirəm. N.Neri-manov. [Rza bey:] Əfəndilər, bir də cavab verməyəcək olsanız, bu mübhəm sükutunuzu kəndim üçün böyük bir həqarət ədd edəcəyəm. ü.Hacıbeyov. // Türk ziyalısına müraciet. Ilk dəfə gördüyü əfəndinin
. da-nışıq ədası, yerişi, baxışı çox qəribə, qeyri-təbii və gülməli göründü. M.Hüseyn.

ƏFƏNDİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Əfendi ünvanı, efendi adı.

ƏFĞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] klas. Feryad, feğan. Oyadır xəlqi əfğanım; Qara bəxtim oyan-mazmı? Füzuli. Hər qədər, kim artıq əfğan eylərəm, əfğan gəlir. Qövsi. Firqətdə lazım-dır aşiqə əfğan; Sakit olmaq gərək yarı gö¬rəndə. Q.Zakir. Bir an səni görməyəndə, ya-rım; Əfğani yetirrəm asimanə. Heyran xanım. Bilmirəm bunca nədir ah ilə əfğanın sənin. Ə.Nezmi. □ Əfğan etmək (eyləmək qılmaq çəkmək) klas.
feğan etmek, fer-yad etmek. Bir neçə gün ol əsiri-hicran; Məktəbə gəlib qılırdı əfğan. Füzuli. Mən Molla Vaqifəm, eylərəm əfğan; Gözlərim də yaş yerinə tökər qan. M.P.Vaqif. Zakirəm, çəkirəm əfğan; Bülbül kimi şəbi-hicran. Q.Zakir. Əfğanə gəlmək
bax əfğan et-mək. Gül camalın görüb düşsün torpağa; Bülbülü götürüb əfğanə gəlsin! Q.Zakir. Bağ ara bülbüli-şeyda genə əfğanə gəlib. S.Ə.Şirvani.

ƏFİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Rengi sarı, başı üçbucaq şeklinde iri zeherli ilan. [Rizvan] qapının birindən daxil olan əfi ilanlara düçar olur. Ə.Haqverdiyev. Axırda çalar canını, bir əfi ilandır; Əfisə çalandır. M.Ə.Sabir.
məc. Menhus, xain, mekrli. Əfi bir ilan kimi şübhə girir araya! N.Refibeyli. // Bed-xasiyyet, qelbiqara, diliacı, başqasını san-can adam haqqında. □ Əfi ilana dönmək əfi ilan kimi fısıldamaq
son derece qe-zeblenmek, qeyzlenmek. Onlar öz acı hə-yat təcrübələrindən bilirdilər ki, səfər üstündə Zərrintac xanım necə bir əfi ilana dönür. S.Rehimov. Rəhim bəy hirsindən əfi ilan kimi fısıldadı. M.Hüseyn.
məc. Klassik şeirde: gözelin qıvrım saçları bu ilana teşbeh edilir. Əfi kimi daim zülfi-müsəlsəl; Qıvrım-qıvrım olub yatar yanında. Q.Zakir. Hərdən götür üzdən, gözəlim, əfiyi-zülfün. Ə.Vahid. □ Əfi ba-xışlı klas.
ehtiraslı, cazibeli baxışlı. Yenə səni gördüm, bağrım oxlandı; Ey əfi baxışlı, havalı sərxoş. M.P.Vaqif.

ƏFİL-ƏFİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax əsim-əsim. Əfil-əfil əsmək.

ƏFKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "fikr" söz. cemi] Fikir. [Qetibe:] Bu tədbir azərbaycanlıların bizim əleyhimizə olan hər bir təşəbbüsünə son qo-yar. Xalqın əfkarı sakit olar. M.S.Ordubadi. Yormuşdu bütün ruhumu, əfkarımı aləm; Bir dağ ətəyində düşünürdüm təkü tənha. A.Şaiq.
0 Əfkari-ümumiyyə
bir şey haqqında ictimaiyyetin (xalqın, camaatın) fikri, reyi, münasibeti. [Tehrani:] Sərhəng, Azərbay-
candakı hadisələr dünya əfkari-ümumiyyə-sini həyəcana gətirmişdir. Ə.Memmed-xanlı. Qəzetlər əfkari-ümumiyyəni topla-mışdı. Mir Celal.

ƏFQAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əfqanıstanın esas ehalisini teşkil eden, Iran dilleri qrupuna daxil xalq ve bu xalqa mensub adam.

ƏFQANISTANLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əfqanıstan ehalisine
mensub adam.

ƏFLAK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "felek" söz. cemi] klas. Felek, göy. Cəfa oxun mənə yağdırman, an-caq, ey əflak! Demin ki, yeddi kəmanda bir nişanə yetər. Füzuli. Sanma kim, ya qan do-ludur hər bahar əflakdən. Kişveri. Düşdükcə o istəkli vətən səmtə nigahım; Əflakə ucaldı o zaman şöleyi-ahım. A.Sehhet. [Cahangir ağa:] Hamısı ac, çılpaq, zillətdə, əziyyətdə, fəryadları əflaka çıxmış. S.S.Axundov.

ƏFLATUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Qedim Yunanıstanın en bö-yük filosoflarından birinin adı olub, mecazi menada "filosof, mahir hekim" menasında işlenir. Əflatun da gəlsə, sağalda bilməz.
..Onlar hər fəziləti və şərəfi pulda görür, yoxsul, Əflatun belə olsa, onların nəzərində heçdir. A.Şaiq. // Damşıq dilinde bezen "çox-bilmiş, hiyleger, herif" menasında işlenir. O, yaman Əflatundur, bacarmaq olmaz.

ƏFLATUNİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [xüs.is.-den] Sırf menevi xarakter daşıyan, qeyri-şehvani. Əflatuni eşq (məhəbbət). // Praktik meqsed güdme-yen, mücerred.

ƏFRAD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "ferd" söz. cemi] Ferdler, şexsler, adamlar. Etiqadımız bundadır ki, vətən, məmləkət orada yaşayan əfradın hamısınındır. C.Memmedquluzade. [Əbül-hesen bey:] Nəzmiyyə əfradının və onunla bərabər bütün Təbrizin tərk-silah etdiril-məsi tələbini rədd edəcəyik. M.S.Ordubadi. □ Əfradi-məclis köhn.
sehne eserinde iştirak eden şexsler. Əfradi-məclisdən möv-lananın əql və kəmalına afərin sədası səqfə bülənd oldu. M.F.Axundzade.

ƏFSANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Nesillerden nesil-lere ağızda dolaşan ve mövzusu çox zaman fövqelade xarakter daşıyan hekaye, reva-yet; esatir. Hind əfsanələri. Orta əsr əfsa-nələri.
[Genc çadırçı:] Keçənlərdən bizə əfsanə qaldı; Sönüb Cəmşidi-cəm, peymanə qaldı. H.Cavid. Bəşər xəyallara qapanıb hər-dən; Təsəlli bulmuşdur əfsanələrdən. S.Vur-ğun. [Mirze] bütün Şərq ayin, əfsanələrini bilməyi ilə hamının diqqətini cəlb edirdi. S.Rehimov. // məc. Uydurma, nağıl, boş söhbet. Əfsanə danışma yar deyə-deyə; Bül-bül, gül yanında xar deyə-deyə. Aşıq Peri. [Sabbah:] Nə olur, böylə azıb getsə bəşər; Səncə, əfsanəmidir xeyr ilə şər? H.Cavid. Sevgilim, eşq olmasa varlıq bütün əfsanə-dir; Eşqdən məhrum olan insanlığa biga-nədir. Ə.Vahid.
Dillere düşmüş, geniş yayılmış veqe, dastan, hekayet. Əbəs sözdür bu əfsanə; Düşübdür xalqın ağzına; Gərək Məcnun, gərək Leyla; Veribdirlər canın cana. Füzuli. Sən öz gözəlliyinlə; Sirr dolu əfsanələr; Nağıllar yaratmısan. B.Vahabzade.

ƏFSANƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nağılçı, efsane uyduran.

ƏFSANƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Əfsanelerle dolu, efsane-lerden ibaret. Əfsanəli nağıl.
Qaranlıq gecələrdə; Karvanlar keçir ikən; Yurdunun əfsanəli; Yoncalı yollarından. Ə.Cavad. [Ana:] Yenə səfərin haradır, oğul?
dedi. Ovçu başını qaldıraraq:
Uzaqlara, ana-can,
dedi,
uzaqlara,
. əfsanəli dağlara. Ə.Memmedxanlı.

ƏFSANƏVİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [fars.]
Əfsane mahiy-yetinde olan, nağıl qebilinden olan, efsaneye aid olan; esatiri. Əfsanəvi əsər.
Bəzən əfsanəvi bir mələk kimi; Uçursan o mavi asimanlara. S.Vurğun. Uzaqdan dağların zirvəsi neçə min illərlə əriyib tükənmək bil-məyən qarı ilə əfsanəvi bir quşa bənzəyir.
R.Rza.
məc. tənt. Qeyri-adi, fövqelade, misli görünmemiş. Əfsanəvi qəhrəmanlıq. Əfsa-nəvi gözəllik.
Gülsənəm arvad öz tərifin-dən ruhlanır, ruhlandıqca da, elə bil, qeyri-adi, əfsanəvi bir hadisədən danışırdı. M.Hüseyn. // məc. Nağıllarda olduğu kimi; xeyali. Iki həftə əvvəl milyon işıqları ilə əfsanəvi bir şəhəri xatırladan Bakı, artıq qaranlıq içərisində idi. Ə.Memmedxanlı. Lap yaxından baxırıq; Bizə uzaqdan baxan; Əfsanəvi Aya biz. B.Vahabzade.

ƏFSANƏVİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əfsanevi olma, qeyri-
adilik.

ƏFSƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [alm. "offizier"den] Zabit. [Allahverdi:] Əynində əfsər paltarı, düymə¬ləri qızıl kimi par-par parıldayır. C.Cabbarlı. Gözəl-gözəl xanımlar əfsərlər ilə qol-qola verib gəzirdilər. Ə.Haqverdiyev. Bir anda bir daraq güllə boşaltdın; Ağzıyla yer qapdı alman əfsəri. S.Vurğun.

ƏFSUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Ovsun, sehr. Bilməzəm kim, ona təlim nə əfsun etdi. Füzuli. Cadu da əlimdən bacarıb cin də qutarmaz; Əfsu-numa bah-bah! M.Ə.Sabir. // Ovsun duası.
.Mədrəsə müəllimi dərs əvəzinə uşaqlara əfsun yazıb paylayır ki, ilan sancmasın. C. Memmedquluzade.

ƏFSUNÇU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ovsunçuluqla, sehrbazlıqla meşğul olan adam; ovsunçu, sehrbaz, göz-bağlayıcı. [Papas:]
.Əfsunçudur, divanədir, aldanmayın, aldanmayın! H.Cavid.

ƏFSUNÇULUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ovsunçunun işi, peşesi; sehrbazlıq, gözbağlayıcılıq.

ƏFSUNKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] bax əfsunçu. // Fü-sunkar. [Şeyx Senan:] Bəlkə məcnunəm, ey-ləməm inkar; Bais ancaq o hüsni-əfsunkar.
H.Cavid.

ƏFSUNKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax əfsunçuluq.

ƏFSUNLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Əfsunlamaq"dan f.is.