Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ƏRİTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Heraret tesiri ile berk, yaxud donmuş halda olan şeyi maye halına salmaq. Yağ əritmək. Qır əritmək. Mumu əritmək. Qurğuşunu əritmək. Buzu əritmək.
[Xoca Əziz] ocağı asıb qır-saqqızı tökdü tiyana, əridib elədi mum kimi. "Koroğlu". Dağda ərit qarları; Bağda ərit qarları. M.Ə.Sabir. Qərənfil xala yağı əritmək üçün sapılcanı ocağın üstünə qoydu. Ə.Veliyev.
Hezm etdirmek, hell etmek. Istisu xö-rəyi yaxşı əridir.
[Bürceliyev:] Əritməkdə, həzmə verməkdə bu Ağbulaq turşsuyunun əsla misli-bərabəri yoxdur. S.Rehimov.
İşe getmeyen malı cürbecür yollarla işe vermek, satmaq. Köhnədən qalan malları əritmək.
O, möhkəm inanır ki, iki ton buğdanı lap iki həftədə əridər. "Kirpi".

məc. Arıqlatmaq, üzmek; arıqlamasına, zeiflemesine, elden düşmesine sebeb ol-maq. Nola qeyrət atəşi canım əritsə mum tək. Füzuli. Gürşadı əridən araqla papiros idi. Ə.Veliyev.
məc. Utandırmaq. Sözlərim onu utan-dırıb əritdi.
məc. Yavaş-yavaş batırmaq. Gözüm-dən günlər keçir əsrlərə bərabər; Zülmətləri əridən, qaynar şəfəqli günlər. R.Rza. Tiflis üzərində boranlı bir qış günü qanadlarını geniş açıb, ətrafı qəmgin bir yalqızlıq içində əridirdi. M.Hüseyn.
məc. Hiss edilmeden keçirmek. Son-ralar o, gecələrini bu çırağın işığında əridər və sübhə kimi kənddə yalnız bu pəncərədən işıq çəkilməzdi. Ə.Memmedxanlı.
dan. Xerclemek, korlamaq, israr etmek (esasen pul haqqında). Varis hər dəfədə uduz-mağa vəpulları əritməyə başladı. A.Şaiq.

ƏRİYİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif
Maye ve s. içinde eriye bilen, hell ola bilen. Əriyici maddə.
Asanlıqla eriyen, tezeriyen. Əriyici metal.

ƏRİZƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] rəs. Bir arzu ve ya xahiş ifade eden mektub, yazılı müraciet. Ərizə vermək. Müdirin adına ərizə yazmaq.
Bir baş çəkin dərdiməndin halına; Ərzə yazsın, qələm alsın əlinə. M.V.Vidadi. [Kerbelayı:] Hökumətdən narazısınız, ərizə yazın. H.Nezerli. Ikram maarif nazirliyinə ərizəni tək yazmışdı. Ə.Əbülhesen.

ƏRİZƏBAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. erize ve fars.
..baz] Müxtelif idarelere, teşkilatlara ve s.-ye daha çox yalandan, çox vaxt böhtan meqsedi ile erize yazmağı özüne peşe etmiş adam. Ərizəbazın biridir. Ərizəbazları ifşa etmək.

ƏRİZƏBAZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ərizebazın işi, peşesi. Ərizəbazlıqla məşğul olmaq. Ərizəbazlıq işimizə mane olur.
Ərizəbazlıqla hərbi xidmətdən qurtara bilməyən Imanzadəyə, nə-hayət, bir təsadüf kömək etdi. Ə.Əbülhesen.

ƏRİZƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Ərize veren, erize ile müraciet eden adam; şikayetçi. Ərizəçi öz ərizəsinə imza etdi. Ərizəçilərin qəbulu.
[Eşikağası:] Qədir bəy, ərizəçiləri növbət ilə qabağa gətir. M.F.Axundzade. [Kendli:] Hövsələli ol, a kişi, gəlin bu tərəfə, elə biz də sizin tək ərizəçiyik. P.Makulu.
köhn. Keçmişde pulla erize yazan adam.

ƏRİZƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bax ərizəbazlıq.
Ərizəçiliklə məşğul olmaq.
köhn. Keçmişde savadsız adamlara pulla erize yazma peşesi. Ərizəçiliklə güzəranını keçirmək.

ƏRİZƏYAZAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Keçmişde savad-sız adamlar üçün pulla erize yazan adam.

ƏRK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bir şexsin yaşca böyüklüyü, yaxın qohumluğu, yaxud dostluğu sebebi ile başqa birisi ile serbestce davranmasına, reftar etmesine (söz demesine, nesihet vermesine, meslehet vermesine, acıqlan-masına ve i.a.) yol veren yaxınlıq münasi-beti. Bəyimin ərki və gileyi Məmməd bəyi oxşadı. çemenzeminli. Qonşu, sizə bir söz deyəcəyəm, ya ərk bilin, ya da tənqid sayın. Mir Celal. □ Ərk etmək (eləmək) ərki çatmaq (yetmək)
hemin münasibete esasen özüne yaxın bilib dostcasına bir şey etmek, demek, öz adamı bilmek. [Geray:] Yar sənə ərk edərək əyləndi; Qəlbinə sevgi səfası endi. A.Şaiq. Tükəz arvad ərkiyetənləri getməyə qoymadı.. Ə.Əbülhesen. Ərk edib guya sənə; Zəng vuracaq evinə. Z.Xelil.
zərf Ərklə şeklinde
erk ederek, erk edercesine. Salman ərklə əlini uzatdı, Aslan isə dayanıb baxdı. S.Rehimov. Imran kişi əlini qaldırıb ərklə [Tahirin] dizinə çırpdı. M.Hüseyn. Sona ərklə stəkanı [Qadirin] əlindən aldı.. Ə.Əbülhesen.

ƏRK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İç qala, möhkem hasar. Laxla-yan daş ərkdə qalmaz. (Ata. sözü).

ƏRKAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "rükn" söz. cemi] top.
Yüksek vezifeli dövlet memurları, dövleti idare eden adamlar. Onun qabağında tamam ərkani-dövlət durmuşdular. M.F.Axund-zade. Hökumət ərkanının ciblərini doldur-maq sayəsində Iskəndər bəy dağlarda pad-şahlıq edirdi. Ə.Haqverdiyev. [Hacib:] Alp Arslan ətrafını saran saray ərkanı və ordu ilə bərabər gələr. H.Cavid.
məc. dan. Ədeb qaydaları; resm, adet. Hər kəsin ərkanı var; Oduna gedənin örkəni. (Ata. sözü). Bu necə adətdir, necə ərkandır? M.P.Vaqif. Adam var ki, yol, ərkanı bəyən-məz. Aşıq Abbas.

ƏRKANLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. dan. Ədebli, qanacaqlı, edeb gözleyen, ciddi.

ƏRKANSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Dinsiz, imansız.
Söyüş, qarğış meqamında işlenir. Yas-sar qışqırdı:
Ay ərkansızın qızı, bəri qayıt, vurdum! Mir Celal.

ƏRKƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Uşaq, çocuq, tifil. [Beypolad:] Miskin bir ərkəyə rast gəlsəm, dərhal sinir-lərimə toxunur. H.Cavid.

ƏRKƏSOYÜN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ərköyün, xudpesend, özünü seven. Xanım Balacayeva Əlisanın kənara sürütlədiyi peçi qalamaqla məşğul olduğundan, Gülöyşə ərkəsöyün adam kimi o biri otağa keçdi. S.Rehimov.

ƏRKƏVAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Paxlaya oxşar mey-vesi, parlaq çehrayı rengli çiçekleri olan, qışda yarpağı tökülen ağac, ya kol. Ərkəvan
8 metr hündürlükdə, qışda yarpağı tökülən ağac və ya koldur.

ƏRKLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ərklemek"den f.is.

ƏRKLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Əzizlemek, erköyün
öyretmek.

ƏRKLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ərklenmek"den f.is

ƏRKLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Ərköyün böyüdül-
mek, ezizlenmek.

ƏRKLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ərk etme, yaxınlıq. Ərkliklə (z.) gəlmişdim ki, səni qardaşınla barışdırım.

ƏRKNAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Naz, qemze. öldüm nazın çəkməkdən; Belə ərknaz olmaz. (Bayatı). Yar inciyib küsəndə onun başqa zövqü var; Hər-dənbir ortalıqda gərək ərknaz ola. Ə.Vahid.
zərf Ərk-nazla şeklinde
nazla, naz-lana-nazlana, qemze ile.
.Məşuqə qalib bir sərkərdə kimi qürurla dayandı, sonra cazibəli gözlərini ərk-nazla dolandırdı. S.Rehimov.

ƏRKOYÜN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Heddinden artıq ezizlen-mek, bütün arzu ve şıltaqları yerine yeti-rilmesi neticesinde xudbin böyümüş.
Ərköyün uşaq. Ərköyün (z.) böyümüş övlad.
Ananın ərköyün oğlu hambal olar. (Ata. sözü). [Servinaz xanım:] Onun tək qalma-ğına görə mən onu bir az ərköyün (z.) sax-lamışam. N.Vezirov. Beş qardaşın yalnız bir bacısı olduğundan, ata-ana onu ərköyün (z.) böyütmüşdü. A.Şaiq.

ƏRKOYÜNCƏSİNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Ərköyün kimi,
xudbincesine.

ƏRKOYÜNLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ərköyünleşmek"-
den f.is.