Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ƏZİKLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əzik şeyin halı. Almanın əzikliyinə baxma, çürük deyil.

ƏZİK-ÜZÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif
çox ezilmiş. Əzik-üzük meyvə.
[Qurban:]
.Hər ağac altın-dan üç-dörd çuval əzik-üzük alma yığmışıq. Ə.Memmedxanlı.
Hamarlığı, şaxlığı, düzlüyü getmiş, ezilmiş. Əzik-üzük köynək. Əzik-üzük yay-lıq.
Yarməmməd portfelindən bir dəstə əzik-üzük kağız çıxardı. M.Ibrahimov.
Sınıq, sınıq-salxaq, eyri-üyrü. Əzik-üzük stol.
[Koroğlu:] Canım, bunlar əzik-üzük dəmir parçalarıdır, nal gətir! "Koroğlu".

ƏZİLİB-BÜZÜLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Naz, qemze, işve, naz satma, nazlanma.

ƏZİLİB-BÜZÜLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f
Nazlanmaq, naz etmek. [Əlemdar] əzilib-büzülən, şirin-dil xanımların başları üstündən uzun dimdi-yini sallayıb
. baxdı. S.Rehimov.
məc. Cavabdan qaçmağa çalışmaq, te-reddüd etmek. Yasavulbaşı əzilib-büzülməyə başladı. M.Rzaquluzade.
Əzilmek, ezik-ezik olmaq. Əzilib-bü-zülmüş paltarı ütüləmək.
Maya ayağa dur-du, əzilib-üzülmüş balışı çırpdı. M.Ibrahimov.

ƏZİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Əzilmek"den f.is.

ƏZİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Basılaraq, yaxud ağır bir şeyin altında qalaraq, ya sıxılaraq ezik hala gelmek; zedelenmek. Meyvələr yeşikdə əzilmişdir. Paltarlar əzilmişdir.
Mən əzil-miş kol-kosları, sınıq budaqları gördüm. Ə.Memmedxanlı.
Toza çevrilmek, narın hala gelmek, toz halına gelmek.
məc. Mehv edilmek, meğlub edilmek, döyülmek, darmadağın edilmek. Düşmən əzildi.
[Uluq bey:] Vurun, hey, igidlər, bi-zimdir zəfər; Dəmir məngənədə əzilir qeysər. A.Şaiq.
məc. Zülm altında olmaq, tezyiq altın-da olmaq, istismar edilmek, mehkum edil-mek. Mən əzilən bir sinfin hayqıran; Haq bağıran sədasından yarandım. M.Müşfiq.
məc. Nazlanmaq, naz etmek, ezilib-büzülmek. [Nazlı:] Eh, siz şəhər qızları, çox ərköyünsünüz. Əzilirsiniz, süründürürsünüz, adamın canını üzürsünüz.. Ə.Memmedxanlı. [Gövher:] Onun böyük bacısı səninlə çox əzilə-əzilə (z.) danışır, ay Xəlil. S.Rehman.

ƏZİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [ər.] klas.
Böyük. Hər biri-sinin başına şuriş və tüğyan xəyalı düşdü və tezliklə Qəzvində şurişi-əzim bərpa oldu. M.F.Axundzade. // çoxlu. Baxdım ki, əzim bir cəmaət; Eyzən ürəfa, əvət, həqiqət.
M.Ə.Sabir.
Ulu, böyük, yüksek, ali. Birisi ona öv-liya, o birisi ona yelbeyin, birisi ona əzim, o birisi ona vəzir adını verirdi. S.Rehimov.

ƏZİMƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir yere doğru hereket, yola çıxma, yola düşme, üz qoyub getme. □ Əzimət etmək (eyləmək)
getmek, yola düşmek, getmeye üz qoymaq. Noldu səbəb eylədin əzimət? Füzuli.

ƏZİM-ƏZİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əzim-əzim olmaq (əzil-mək)
tamamile ezilmek, ezik-ezik olmaq, parça-parça olmaq. Kukla yerə düşüb əzim-əzim oldu.
[Geray ağa:] Bizim bu fırtınada üzən gəmimiz daşa çırpınıb əzim-əzim olub! S.Rehimov.

ƏZİMÜŞŞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] klas. Mertebesi,
derecesi yüksek. Bir əcəb insandır, xub növ-cavandır; Hökmi-Süleymandır, əzimüşşan-dır. Aşıq Saleh.

ƏZİNİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Əzik, ezilmiş. Əzinik qovun.
Yorğun, üzgün, ezgin. Mədəd işdən qa-yıdandan sonra əzinik (z.) yerə girdi, bir az-dan yuxuladı. S.Rehimov.
Merhemet dileyen, yalvarıcı, yazıq. O, əzinik bir səs çıxardı:
Ağa, rəhm edin! S.Rehimov.

ƏZİNTİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Ovuntu, ezilib ovulmuş şey-ler. Qənd əzintisi. Nabat əzintisi.
Bax əzik
cü menada. Samovarın əzin-tisini düzəltmək. Parçın əzintisindən su sızır.
Bedende hiss edilen ezginlik, yorğun-luq, üzgünlük. Bədənində əzinti hiss etmək.

ƏZİŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Əzişdirilmek"den f.is.

ƏZİŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Əzgin hala ge-tirilmek.
Döyülmek, köteklenmek.

ƏZİŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Əzişdirmek"den f.is. ƏZİŞDİRMƏK f.
Ora-burasını ezmek,
berk ezmek. Quyudan çıxan daş qırıntıları güllə kimi
. gəlir və qabağına keçən hər şeyi əzişdirirdi. M.Hüseyn.
Ovuşdurmaq, övkelemek, ovxalamaq. Gülşad ixtiyarsız olaraq barmaqlarını əziş-dirdi. Ə.Veliyev.
məc. Döymek, köteklemek, qol-qabır-ğasını ezmek. Telli kandarda çıxardığı başmaq tayını aldı, [pişiyi] əzişdirəcəkdi. S.Hüseyn. Məşədi Əsgər o qədər zorlu idi ki, üç-dörd elə hambalları büküb-bükmələ-yib əzişdirə bilərdi. S.M.Qenizade. Qonşum az qaldı məni divara dirəyib əzişdirsin. S.Rüstem. // məc. Meğlub etmek, darmada-ğın etmek. Dayan, almanları əzişdirək qoy; Hüseynə edərik yaxşıca bir toy. M.Rahim.

ƏZİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Meşeqqet, ezab, cefa. Yolun əziyyəti. Əziyyətə rast gəlmək.
Bəli, Yer üzünün bu mənzərəsi; Arabir məni də salır qüvvətdən; Həyat qurtarmadı bu əziyyətdən. S.Vurğun. // Ağrı, ağrı-acı. Yara-nın əziyyəti. □ Əziyyət çəkdirmək
eziy-yete meruz etmek, eziyyet, ezab çekmesine sebeb olmaq, eziyyet vermek, meşeqqet çekdirmek. çəkdirir çox bizə əziyyətlər; Həm verir xeyli-xeyli zəhmətlər. A.Sehhet. Əziyyət çəkmək
ezab çekmek, meşeqqet çekmek, ağrı-acı çekmek. Xəstəlikdən çox əziyyət çəkmişdir. Yazıq baş ağrısından çox əziyyət çəkir.
Deyir:
Qoy isinsin, o, can üstədir; Əziyyət çəkməsin bir neçə günlük. M.Rahim. Əziyyət olmaq
eziyyete, me-şeqqete, zehmete, çetinliye, qayğıya sebeb olmaq. Qorxuram, sizə əziyyət ola.
[Mo-zalan bey:] Oyundan camaata çox əziyyət olur. Ə.Haqverdiyev. Əziyyət vermək (et-mək eləmək)
incitmek, çox narahat et-mek. Diş ağrısı çox əziyyət verir. Yara əziyyət edir.
çox əziyyət verib çovğun, yağmur, bad; Xatirə gəlməyib nə düşmən, nə yad. Aşıq Əlesger. Verməmişəm mən ki xəsarət sənə; Sən də dəxi vermə əziyyət mənə. A.Sehhet. Əziyyətə salmaq
nara-hat etmek, zehmet vermek, eziyyete düşmesine sebeb olmaq. Əziyyətə saldığım üçün üzr istəyirəm.
[Böyükxanım:] Bu elm sizi narahat etməz, bir az da atanız kimi əziyyətə salar. M.S.Ordubadi. Əziyyəti dəy-mək (toxunmaq)
zereri olmaq, zerer vermek, ziyanı olmaq. Adamlara əziyyəti dəy-mək. çovğunun camaata çox əziyyəti dəydi. Əziyyəti olmaq
eziyyet vermek, incit-mek. Doğrudan deyirmişlər ki, Nikolayın bizə çox əziyyətləri olub. C.Memmedquluzade.
Ağır zehmet, ağır iş, zehmetli ve çetin iş. çünki bilir rahət əziyyətdədir; Şad yaşamaq səydə, qeyrətdədir. M.Ə.Sabir. [Mirze Cavad:] Ay balam, nahaq yerə bu əziyyət nə lazımdır, niyə özünü incidirsən? Ə.Haqverdiyev. Binəvanın üzündə və göz-lərində əziyyət nişanələri oynaşıb, çox zəlalətlərə düçar olduğuna işarə verirdi. A.Divanbeyoğlu. □ Əziyyət çəkmək- zeh-met çekmek, çox işlemek, zehmetli işle meşğul olmaq. Bağ salmaq üçün əziyyət çəkmək lazımdır.
əziyyətlə zərf 1) böyük çetinlikle, me-şeqqetle, ezabla, eziyyet çeke-çeke. Əziy-yətlə yerimək.
Mələk nənə əvvəl diz üstə

çöküb, sonra ağaca dayanıb, əziyyətlə qal-xıb yola düşdü. Ə.Haqverdiyev; 2) eziyyet verilerek, işgence ile. Kəndin ortasında müxtəlif işgəncə və əziyyətlə öldürülmüş meyitlərə baxanda adamın tükləri ürpərirdi. Ə.Veliyev.

ƏZİYYƏTLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Əzablı, meşeqqetli,
ezab ve eziyyetle bağlı olan. // çox ağır ve yorucu; üzücü. Əziyyətli yol. Əziyyətli iş. Əziyyətli həyat. // çox zehmet teleb eden. Lüğətçilik çox əziyyətli işdir.

ƏZİYYƏTLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əzablılıq, meşeqqet-lilik; ağırlıq, zehmetlilik, yoruculuq, üzücü-lük. Yolun əziyyətliliyi.

ƏZİYYƏTSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif Əzabsız; asanlıqla, çetinlik çekmeden elde edilen, görülen. Əziyyətsiz iş.
Qışsız bahar olmadığı kimi, döyüşsüz, əziyyətsiz, qurbansız da qələbə, xoşbəxt həyat yoxdur. Ə.Abasov.
zərf Əziyyet vermeden, ezab verme-den, incitmeden. [Peri Cadu:] Bu, Qurbandır, gərək onu əziyyətsiz gətirəsən. Ə.Haqverdiyev.
sif. Heç kese eziyyeti, azarı deyme-yen; zerersiz, ziyansız, azarsız; dinc, sakit. Əziyyətsiz adam.

ƏZİYYƏTSİZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Heç bir eziyye-
tin, çetinliyin olmadığı hal ve keyfiyyet. Işin əziyyətsizliyi. Yolun əziyyətsizliyi.
Əziyyetsiz (
cü menada) adamın hal ve keyfiyyeti.

ƏZİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif [ər.]
Sevimli, istekli, üreye yaxın. Əziz oğul. Əziz yoldaş. Əziz dostlar!
[Yusif:] Açım kağızı, görüm, mənim əziz nuri-çeşmim Şamdan bəy nə yazır? N.Nerimanov. Amma Züleyxa, Əsgərin əziz qardaşı ilə olan pis rəftarını görüb Əsgəri sevmirdi. C.Cabbarlı. // Mehriban, meheb-betli, şefqetli, seven. Balamsan sən, nəyim-sən? Arxamsan, köməyimsən; Mən sənin əziz anan; Sən mənim diləyimsən. (Layla). □ Əziz olmaq
hörmet beslenilmek, hörmet edil-mek; ezizlenmek. Oğul! Bir qayda var eldə-obada; Qonaq əziz olar, qaçaq olsa da. S.Vurğun. Əziz tutmaq
1) çox istemek, hörmet beslemek, qayğı beslemek.
.Şəhrə-banu arvad Qəhrəmanı oğul və nəvələrin-dən əziz tuturdu. S.Rehimov. Camaat Sət-tarzadənin xətrini əziz tutur. Mir Celal; 2) hörmet ve ehtiram beslemek. Bayramı əziz tutmaq. // Ərköyün, en istekli. Ananın əziz qızı. // Ən qiymetli, en deyerli, en iste-nilen. Əziz ömrüm.
Sevdiyin əziz bir şeyə and iç! M.S.Ordubadi. Mən ona əziz şey kimi baxmırdım. Mir Celal. // Doğma, çox yaxın, çox sevilen. Əziz ev. Əziz ailə. Əziz yurd. // Mübarek, en hörmetli, müqeddes. Bu əziz adla çiçəkləndi könüllərdə bahar; Bir qonaqdır əbədi, məncə, bu ellərdə ba-har. S.Rüstem. Bu əziz bayram günü, adın çəkiləndə; Kim duymayır qəlbinin həyə-canla vurduğunu? R.Rza.
Ən çox istenilen, en çox teleb olunan, en çox sevilen. [Heyder bey:] Hər nə isə, başa düşürsənmi ki, burada firəng çiti nə əzizdir? M.F.Axundzade. // Az tapıldığı, çetin ele düş-düyü üçün çox qiymetli sayılan. Nə qədər şirindir qəlbə məhəbbət; Omrün mənasıdır bu əziz nemət. S.Vurğun. Omrümün üstünə bir əlli də artırsan əgər; Heç silinməz ürəyim-dən o əziz, xoş dəmlər. S.Rüstem. □ Əziz olmaq
az tapıldığı, çetin ele düşdüyü üçün çox qiymetli, hörmetli olmaq, müqeddes bir şey kimi baxılmaq. Pul əziz olmuş cahan əhlinə o qayətdə kim; Ta sanıblar əskinası Cəbrailin şahpəri. S.Ə.Şirvani.
Əzizim şeklinde
1) nevazişle müra-ciet. Əzizim, gəl gedək.
Bu bədbəxtin halə-tindən, əzizim; Bari o vilada olgil göz-qulaq. Q.Zakir. [Turxan bey:] Gedə bilər-sən, əzizim! H.Cavid. Mina cavab verdi ki, əmin olunuz, əzizim! I.Musabeyov; 2) bax əziziyəm. Əzizim, söz deməkdən; Yoruldum söz deməkdən; Nə sən yoldan yoruldun; Nə mən yol gözləməkdən. (Bayatı). // Əziziyəm şeklinde
bayatıların başında gelen ilk söz. Əziziyəm, dilən, gəz; Bağda gülə dilən, gəz. Qürbətdə xan olunca; Vətənində dilən, gəz.
(Bayatı).
◊ Əziz başın üçün
birini inandırmaq üçün and meqamında işledilir. Əziz başın üçün gələcəyəm.
Əziz başın üçün, oxu yaz-dığım; Agah ol halımdan gahbagah mənim. Qurbani. Əziz olasan
teşekkür ifadesi.

ƏZİZCİYƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Əziz"den oxş. Telli arvad cavab verdi:
Kimin olacaq, sədrin əzizci-yəzinin! M.Ibrahimov.

ƏZİZ-ƏRKOYÜN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Naz-nemet içinde
böyümüş, çox erköyün. Əziz-ərköyün qız.
Əziz-ərköyün övlad.
[Vahid] əziz-ərköyün (z.) saxlanmış uşaqdır. I.Hüseynov.

ƏZİZ-GİRAMİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər. eziz ve fars. gira-mi] çox eziz, çox sevilen, çox ezizlenen, çox erköyün. Əziz-girami övlad.
[Fatma-nın] belə əziz-girami oğlunun nişanlısı quru evə gəlməməli idi. Mir Celal. // Is. menasında. Hər evin bir əziz-giramisi olduğu kimi, Nazlı da bu evin əziz-giramisi idi. Ə.Əbülhesen.

ƏZİZ-XƏLƏF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Bax əziz-ərköyün. Əziz-xələf övlad. Əziz-xələf qız.
Arvadın dar dünyada əziz-xələf bircə oğlu vardı. "Ko-roğlu". Ilk dəfə idi ki, Sadıq kişi.. əziz-xələf oğlunun səsindəki həzin riqqəti görüb duyur, ürəyinin başı ağrıyırdı. Mir Celal.
dan. Ən çox istenilen, çox ezizlenen, en çox qorunulub saxlanılan. Əziz-xələfpalto. Əziz-xələf kitab.
Ovçunun tamamilə yad-dan çıxardığı əziz-xələf tüfəngi də, nəhayət, yadına düşdü. M.Rzaquluzade.