Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

FIKIRLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Fikirleşmek"den f.is.

FIKIRLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bir şey ve ya iş haq-qrnda düşünmek, götür-qoy etmek, ölçüb-biçmek. Bir qədər fikirləş, sonra cavab ver. Bu barədə yaxşı fikirləşmək lazımdır.
Əh-məd tacirbaşı bir az fikirləşdi, o, necə deyər-lər, ölçdü-biçdi, götürdü-qoydu, axırda razı

olub tədarük görməyə başladı. "Koroğlu". [Teymur:] Mən bu əməliyyat haqqında çox fikirləşmişəm. H.Seyidbeyli. // Fikre getmek, düşünceye dalmaq. Məsələnin həlli üzərində fikirləşmək.
[Zeynal] öz qapısının önündə durub fikirləşməyə başladı. S.Hüseyn.
Fikrinde tutmaq, niyyetinde olmaq, dü-şünmek, bir şey etmeye hazrrlaşmaq. Toydan bir neçə gün sonra ortancıl bacı fikirləşdi ki, durum gedim, görüm bacım necədi. (Nağrl). Molla fikirləşir ki, bir eşşək yükü xiyar gö-türüb Teymurləngə aparsın. "M.N.letif.".
Qayğrsrna qalmaq, halrnr düşünmek, yaddan çrxarmamaq, tedbir aramaq. Oz oğ-lunun gələcəyini fikirləşmək. Gənclik haq-qında fikirləşmək.

FIKIRLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Fikri bir şeyle meşğul, fikre dalmrş; dalğrn. Fikirli adam. Niyə belə fikir-lisən? O, gözümə çox fikirli görünür.
[Hu-may] susdu, üzü yenə də fikirli və tutqun bir ifadə aldı. İ.Əfendiyev. // zərf Fikirli halda, fikirli-fikirli, dalğrn halda, dalğrn-dalğrn. [Xasay] bir müddət fikirli gəzdi. Ə.Veliyev.

FIKIRLILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Fikirli adamrn halr, fikirli
olma; dalğrnlrq. Gəmidən çıxaraq sahildə da-yandıqları beş-on dəqiqə ərzində əsgərlərin açılan çöhrələrində nə isə bir tutqunluq, qeyri-müəyyən bir fikirlilik vardı. Ə.Əbülhesen.

FIKIRSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Heç bir fikri, derdi, qayğrsr olmayan. Fikirsiz adam. // Fikri özünde ol-mayan; huşsuz. // zərf mənasında. Fikirleş-meden, düşünmeden, mülahize etmeden. Fikirsiz hərəkət etmək.
[Şerefoğlu Rüs-teme:] Ən yaramaz cəhət isə budur ki, işin çox hissəsini fikirsiz, elmi mühakiməsiz gör-müşsünüz. M.İbrahimov.

FIKIRSIZLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Fikri özünde olmama; huşsuzluq. // Fikirsizcesine hereket, düşün-cesizlik.
Heç bir fikri, qayğrsr, derdi olmama.

FIKRƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.]
Fikirleşerek, fikirle, fikrinde, zehninde düşünerek. Fikrən bir şey düşünüb demək.
[Firidun] Şəmsiyyənin məqsədini fikrən müəyyən etməyə çalışdı. M.İbrahimov.
Beyin, zehin cehetden. [Surxay Aydr-na:] Sən fikrən və ruhən istirahətə möhtac-san. C.Cabbarlr.

FIKRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Fikre, ağla, düşünceye aid olan, fikir, ağrl, düşünce ile bağlr olan; eqli, zehni. C.Məmmədquluzadə fikri durğunluq, gerilik, cəhalət tüstüsünün xalq üçün yarat-dığı qorxudan həyəcanla danışaraq əlac etməyə çağırırdı. M.İbrahimov.

FIKRIAÇIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax açıqfikirli. Fikriaçıq adam.
[Zeynal] özünü fikriaçıq, ziyalı bir şəxs hesab edərdi. S.Hüseyn.

FIKSÄJ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. fixoge
möhkem] Aydrnlaş-drrrldrqdan sonra fotoplyonkanr, fotoplas-tinkanr (neqativi) ve ya onlardan kağrza çrxarrlmrş suretleri yuyub sabitleşdirmek üçün kimyevi mehlul.

FIKSAJLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Fiksajlamaq"danf.is. Ne-qativləri fiksajlama prosesi.

FIKSAJLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Fotoplyonkanrn suret-lerini fiksajla işlemek. Plyonkanı fiksajlamaq.

FIKUS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.] bot. Tutkimiler fesilesinden tropik ağac ve ya sarmaşrq. // Hemin cinse daxil olan, iri ovalşekilli yarpaqlarr olan be-zek bitkisi.

FIQÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. figura
görünüş]
Bir iş görerken (reqs ederken, teyyarede uçarken ve s.) birinin ve ya bir şeyin aldrğr veziyyet. Rəqsin ayrı-ayrı fiqurları.
Təyyarəçi çox vaxt yüksək pilotaj fiqurları göstərməli olur ki, bu zaman insanın bədəni xeyli gərgin vəziyyət alır. "Teyyareçi".
Musiqi eserini mürekkebleşdiren, gö-zelleşdiren ritmik-melodik element.
Ressamlrqda, heykelteraşlrqda insan ve ya heyvan tesviri. "Idmançı qız" fiquru.
Hovuzdakı fiqurların müxtəlif əzalarından fışqıran fəvvarələr Bağdad gündüzünə məx-sus hərarətin müqavimətini qıraraq, həyəti bahar nəsimi ilə bərabər gələn şəbnəmlərlə doldururdu. M.S.Ordubadi. // teatr. Suret, tip, xarakter.
Düzgün, qeşeng beden quruluşu; qedd-qamet, boy-buxun. Qızın gözəl fiquru var. // ümumiyyetle, beden. Bezdən bir adam fiquru tikib içinə həşəm doldurardılar. H. Sarabski.
Ən böyük oyun kartrnrn (tuz, qoca, qrz, oğlan) adr.
Şahmat oyununda: piyadadan ferqli ola-raq şah, vezir, top, fil, at. Iki fiqur və üç pi-yada. Bir fiquru iki piyadaya dəyişmək.
riyaz. Müstevinin qapalr xetle mehdud-laşmrş hissesi; habele müeyyen qaydada dü-zülmüş nöqtelerin, xetlerin, seth ve cisim-lerin hamrsr bir yerde. Burada çoxlu həndəsi fiqurlar, riyazi sxemlər və formullar vardır.

FIQURIST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.] Mürekkeb fiqurlar gös-teren idmançr (esasen konkisüren) (bax fiqur
ci menada). Fiquristlərin yarışı.

FIQURLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Kenarlarr, dövresi düz-xetli olmayan, qrrçrn, mürekkeb formada olan. Fiqurlu peçenye. Bəzəkli fiqurlu ayaq-ları olan pardaqlanmış yemək stolu. // üze-rinde basma, naxrş olan; naxrşlr. Fiqurlu ki-tab cildi.
Fiqurla ifa olunan (b a x fiqur
ci
menada). Fiqurlu rəqs. Fiqurlu konkisürmə.
□ Fiqurlu üzmə idm.
suda qrup halrnda
icra edilen gimnastik hereketler. Fiqurlu
üzmə yarışı.
Şahmat oyununda: böyük fiqurlar vasite-
sile icra olunan. Şah cinahına fiqurlu hücum.

FIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
zool. Tropik meşelerde yaşayan uzun ve qüvvetli xortumlu, tüksüz, otyeyen memeli iri heyvan. Filin bir fikri var, filbanın min. (Ata. sözü).
Diaqonal üzre istenilen xanaya here-ket eden şahmat fiquru. Zəki Gülşənin necə oynayacağını əvvəldən bilirmiş kimi fili irəli itələdi. M.Süleymanov.
◊ Fil azarı
bedenin ayrr-ayrr üzvlerinin (çox vaxt ayaqlarrn) hecminin hedden artrq böyümesinden ibaret xestelik. Fil qulağın-da yatmaq
heç bir şeyle maraqlanmamaq, heç bir şeyden xeberi olmamaq. [Fizze xanrm Vahidova:] Fil qulağında yatmışıq, ay Əli... Ə.Memmedxanlr. [Kolxozçu yol-daşrna:] Elə bil sən də fil qulağında yatmı-san, ay zalım oğlu, heç şeydən xəbərin yox-dur. B.Bayramov.

FILAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Bir adamrn, bir şeyin ya-xud bir yerin adrnr çekmek istemedikde onun evezine işledilen söz. Filan adam. Fi-lan kənd. Filan ev.
Bihudədir ol qamu fəsa-nə; Kim, aşiqdir filan filanə. Füzuli. Birdən eşidərdilər ki, Əbdülkərim filan kənddə filan adamın evində gizlənibdir. Ə.Haqverdiyev.
◊ Filan filan olmuş (şüdə) dan.
söyüş meqamrnda işledilen evfemistik ifade. Ədə, filan filan şüdə, sən cürət elədin, mənim ar-vadımın adını soruşdun? C.Memmedqulu-zade. Deməzlərmi, ay filan filan olmuşun qızı, bir tikə uşağın şəhərlərdə, hacıların qapısında nə iti azmışdı? Mir Celal.

FILANI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. bax filankəs. Tə-kəllümə gəlib vəfalı dilbər; Soruşub:
Bəs neçin filani gəlməmiş? Q.Zakir. Qoyma kü-lahın kəc, ay bəy, aldatma cahanı; Bəsdir, a
filani! M.Ə.Sabir.

FILANKƏS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. filan ve fars. kes] Adr deyilmek istenilmeyen şexs; filan adam. Adı-nı demərəm, eldən ayıbdır; Filankəsin qızı filan oynasın. M.V.Vidadi. Istəyirdi ki, ona indi sadəcə Ağca yox, filankəsin arvadı de-sinlər. Mir Celal.

FILANTRÖPIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] Xeyriyyeçi-lik, yoxsullara kömek.

FILARMÖNIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. phileo
sevirem ve harmonia
aheng] Konsertler teşkil eden ve musiqi senetini tebliğ eden cemiy-yet ve ya idare. M.Maqomayev adına Azər-baycan Dövlət Filarmoniyası
cı ildə təşkil olunmuşdur.

FILATELIST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. phileo ve felos] Fila-
telizmle meşğul olan adam, marka kollek-sioneri. Filatelistlər cəmiyyəti. Filatelistlər klubu. Gənc filatelist.

FILATELIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

FILATELIZM [yun. phileo
- sevirem ve felos
yrğrm, rüsum] Kol-leksiya üçün marka ve poçt ödenişi nişanla-rrndan yrğrb saxlama.

FILBAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Fillere baxan, xidmet eden; fil gezdiren. Xalqa göstərməyə fili fil-ban; Küçədə gəzdirir idi hər yan. A.Sehhet.