Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

FIRAVAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf [fars.] çox, bol, çoxlu, varlr. Firavan həyat. Firavan dola-nacaq.
Uşaqlığında ata-ananın nəvazi-şindən başqa heç nə görməyən Səltənət ərə gedəndən sonra çox firavan yaşamışdı. Ə.Veliyev. Daha da firavan, xoşbəxt gö-rürəm; Bizim hər şəhəri, hər kəndi bu gün. O.Sarrvelli.

FIRAVANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yaşayrş üçün her cür maddi nemetlerin bol olduğu hal; bolluq, rifah. Firavanlıq içində yaşamaq.
Adam-ların şərəfli əməyi ilbəil ölkəmizə bolluq, xalqımıza firavanlıq gətirəcəkdir.

FIRƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Danrşrq dilinde "fransrz" me-nasrnda işledilir. [Şahbaz bey:] Şərəfnisəyə firəng qızları başlarına örtən təsəklərdən alıb sovqat gətirrəm də. M.F.Axundzade. Oz dilindən də gözəl; Bilir firəng dilini. B.Vahabzade.

FIRƏNGTOYUĞU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Toyuq fesile-sine mensub quş.

FIRƏNGÜZÜMÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot.
Tikanlr gile-meyveli kol.
Hemin kolun göy rengli turşaşirin mey-vesi. Firəngüzümü mürəbbəsi.

FIRƏNGCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf Fransrzca, fran-srz dilinde. Modabaz və meşşan qadınlar-dan bəhs edən ədib deyir ki, əlbəttə, belə ana-ların tərbiyə etdiyi uşaqlar tans öyrənəcək-lər, firəngcə donquldanacaqlar. M.Arif.

FIRQƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Bax partiya
ci menada. Qəza firqə özəyinin qapısında dayanan keşikçilər Kəsəmənlini görən kimi gülümsünüb ona yol verdilər. İ.Şrxlr. Nədir bu partiya? Mən anlamıram; Firqə, dar çərçivə, firqə bir qəfəs! B.Vahabzade.
Camaat, tayfa. Qalıbdır firqeyi-islam dalda cümlə millətdən; Əhatə eyləyiblər baş-qalar elm ilə dünyanı. S.Ə.Şirvani. // Züm-re, ictimai tebeqe. Gələcəkdəki məqaləmiz-də Qasım bəy Zakirin rəiyyət tayfasına cövr və sitəm edən şair firqələrin barəsində yaz-dığı şeirlərdən danışıb əsil mətləbə keçə-cəyik. F.Köçerli.

FIRQƏÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Firqe üzvü; firqeli, partiyaçr. [Eldar:] Firqəçi olduğu üçün mə-nim narazılığımdan çəkinir.. S.Hüseyn. [çiçek:] Kənddə cəmi iki-üç firqəçi vardı. B.Bayramov.

FIRQƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

köhn. bax firqəçi.

FIRQƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Ayrrlrq, feraq. Yoxumdu tabü təvan firqətə, cavan, getmə! X.Natevan. Mehriban aşığım, hara gedirsən? Sənin bu firqətin kədərlidir çox. M.Müşfiq.

FIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ital.] Resmi hüquqa malik olub, markasr ile mal satrlan ve ya memulat bura-xrlan ticaret ve ya senaye müessisesi. Tica-rət firması. Avtomobil firması.
Ildən-ilə qüvvətlənən nəhəng firmaların yanında [Əzimbeyov qardaşlarrnrn korporasiyasr] ən adi bir emalatxanaya bənzəyirdi. M.Hüseyn. □ Firma mağazası
ancaq bir firmanrn istehsal etdiyi mallar satrlan mağaza. Mebel firma mağazası.

FIRNI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Düyü unu ve şekerden hazrr-lanan desert yemeyi. Axşam azanı deyilən kimi, mömin müsəlman bilmir ki, nəyə əl uzatsın, çaymı içsin, firnimi yesin, halva-danmı dadsın. C.Memmedquluzade. Oruc-luq ayının özünəməxsus süfrəsi vardı: firni, tərək, balhalvası, nazik yuxa, şorqoğalı və sairə. H.Sarabski.

FIRÖN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Qedim Misir padşahla-rrna verilen ad. [Şeyda:] Fironu qəhr edən

Musa bir çobandan başqa bir şey deyildi.
H.Cavid.
məc. çox meğrur, kibrli, zülmkar adam haqqrnda. Fironun biridir. // məc. Qudur-ğan, harrn. Firon uşaq.

FIRONLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qudurğanlrq, kibrlilik, lovğalrq; azğrnlrq, zülmkarlrq. □ Fironluq etmək (eləmək)
qudurğanlrq etmek, azğrnlrq etmek, zülm etmek. [Cabbar:] Ra-mazan, daha durmaq yeri deyil, bu zalımı gərək cəzasına çatdıraq, bu qədər fironluq elədi, bəsdir. B.Talrblr. [Əbülhesenov:] Paşa bəyin fironluq elədiyi zaman Sevdim əmi dözürdü, indi nədənsə tələsir. Ə.Veliyev.

FIRUZƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Göy rengli qiymetli daş. Firuzə yataqları.
Sarı dağın ətəyindəki yaşıl meşə altun üzərinə nəsb olunmuş firuzəni andırırdı. çemenzeminli. // Hemin daşdan qaşr olan. Firuzə qaşlı üzük.
Göy, mavi. Firuzə səma.
Mən gör-müşəm kölgələri; Firuzə sulara düşən; Ağ yelkənlərin yaraşığını. R.Rza. Kainat nə bö-yük, yaşamaq nə xoş; Firuzə dəniz də bəx-tiyar, sərxoş. N.Refibeyli.

FIRUZƏYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Firuze renginde olan; göy, mavi. Firuzəyi rəng. Firuzəyi kaşı.

FISINCAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xrrda küftelerle döyülmüş qoz lepesi, abqora (ve ya nar şiresi), yağ-soğan ile bişirilen plov xuruşu. Fisincan bişirmək. Plovun qarası fisincandır.
Qoz ləpəsi, yağlı fisincanı gör; Süfrəyə bax, neməti-əlvanı gör. S.Ə.Şirvani. Paxlava, bal, firni, fisincan iyi; Lap eləyir adəmi bican iyi. Ə.Nezmi.

FISINCANPLOV : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xuruşu fisincandan ibaret olan plov. [Xortdan:] Mirzə durub, ge-dib qapını açıb, oradan bir məcməyi fisincan-plov gətirib qoydu ortalığa. Ə.Haqverdiyev.

FISQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Pis işler, günah işler; exlaqa zidd iş; yavalrq, pislik. Müridlərdə bütün bidəti, cinayəti, fisqi; Yalan hədisləri rövzəxanda görməli imiş. M.Ə.Sabir.

FISQARMÖNIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[alm.] Orqan kimi seslenen klavişli (dilli) nefesle çalrnan musiqi aleti.

FIŞƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Alrşarken havada yüksek-liklere qalxan, şenliklerde, ateşfeşanlrqda, habele siqnal vermekde ve herbi işde tetbiq edilen partlayrcr madde, mermi. Qırmızı fişəng.
Bu halda sərayi-şahidən göyə bir fişəng buraxdılar. M.F.Axundzade. Rənga-rəng fişənglər hər tərəfi çıraqbana döndər-mişdi. M.Hüseyn.
köhn. Patron. Tüfəngə fişəng qoymaq.
Boyunlarda yeksər qəşari-fişəng; Revolver-lər əldə, həmayil tüfəng. M.Ə.Sabir. Uzun-boylu, sarıbənizli, alagözlü tağım komandanı tağımı fişənglə təchiz edirdi. H.Nezerli.

FIT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir-birine kiplenmiş dodaqlarrn ve ya dişlerin arasrndan güclü nefesverme, yaxud frştrrrq ve s. vasitesile çrxarrlan kes-kin zil ses. Gecə yarıdan addamışdı. Vədə olunmuş fit səsi Gülsümün qulağına gəldi. Ə.Haqverdiyev. Həyətdə Cəfər əminin fiti və tənbəl-tənbəl atılan addımlarının səsi eşidilirdi. H.Nezerli. □ Fit çalmaq
bu üsulla ağrzdan ses çrxarmaq. Katib yenə heç bir şey eşitmirmiş kimi durub fit çaldı. M.İbrahimov. // Bu cür ses çrxarmaq üçün alet; frştrrrq. // Mexaniki frştrrrqla çrxarrlan sürekli zil ses; siqnal. Gəminin fiti. Parovo-zun fiti. Fit vermək.
Mədən fitləri səhər saat altını vurur. M.İbrahimov. [Göyçek]
.sayıq yatmalı idi ki, qatarın fit səsini eşi-dəndə durub perrona çıxsın. Ə.Əbülhesen.
Bezi quş ve heyvanlarrn çrxardrğr eyni
tembrli ve tonlu ses; frşqrrrq.
Vryrltr, uğultu.
◊ Fitə basmaq
fit çalmaqla öz nifretini, narazrlrğrnr, hiddetini bildirmek; fitlemek. Tahir bir istədi qışqırsın, tülküsifət natiqi fitə bassın, ona öz yerini göstərsin, amma məclisdə oturanların töhmətindən çəkinib dinmədi. M.Hüseyn.

FITƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Hamamda çimerken ve ya bir iş görerken bele bağlanrlan qumaş parça (esasen qrrmrzr rengde olur). Camadar us-taya yanaşıb, onun quru fitəsini bucaqda dəyişib ona köhnə və yaş bir fitə verdi. çemenzeminli. [Bir ayrrsr:] Paltarlarımızı tamam çıxardıb, adama bir fitə tutardıq, sonra on-on beş girvənkə gələn ağac milləri atıb-tutar, oynadardıq. çemenzeminli. // Bezi Şerq ölkelerinde şalvar evezine bele bağlanan qumaş parçasr. Efiopiya kəndlisi-nin fitəsi.

FITIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
B a x piltə
ci menada. Lampa fitili.
Arvad istər-istəməz maşın-kaya sarı getdi. Fitilini düzəldib aşağı çəkdi. S.Rehman. Tavandan asılmış çırağın fitilini qaldıran olmadığından, otaq güclə işıqla-nırdı. İ.Şrxlr. // Bir şeyi alrşdrrmaq, partlayrş emele getirmek üçün alrşqan qaytan. Dal-dan gəlir top, topxana, qumbara; Fitilləri tüstüləyir havadə. A.Sehhet. Bu iyrənc səl-tənəti darmadağın edəsi; Qəzəbinin coşması bənddir bircə fitilə; Iradəndir o fitil. X.Rza.
B a x piltə
ci menada. Yaraya fitil qoymaq. Yaranın fitilini çıxarmaq.

FITILLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Fitillemek"den f.is.