Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

FITILLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Partlayrcr şeylerin fi-
tilini alrşdrrmaq.
məc. Qrzrşdrrmaq, alrşdrrmaq.

FITILLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Fitili olan, fitil keçirilmiş. Fitilli lampa. // Fitille alrşdrrrlan. Fitilli mina.

FITLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Fitlemek"denf.is.

FITLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Fit çalmaq, fit vermek;
fitle bildirmek, ya çağrrmaq. Qoyunları apar-maq üçün fitləmək.
[Beyrek]
.ətirlipayız ot və çiçəklərindən qırpan boz atı fitləyib çağırdı. M.Rzaquluzade.
B a x fitə basmaq ("fit"de).
məc. Tehrik etmek, sövq etmek, qrzrş-
drrmaq.

FITNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Qarrşrqlrq, ara pozma, ara qarrşdrrma; adamlarr, camaatr ve s. bir-birile vuruşdurmaq, aralarrnr pozmaq üçün gizlice hazrrlanan qesd, xeyanet, fitne-fesad; provokasiya. Sən ömründə fitnə toru qurmamısan; Min insanla bölüşmüsən qis-mətini. S.Vurğun. [Salatrn:] Əgər onun fit-nəsi olmasaydı, bibim nə müridlərin meyxa-nasına gedərdi, nə də başına bu iş gələrdi. İ.Şrxlr. □ Fitnə salmaq (törətmək)
araya nifaq salmaq, ara qarrşdrrmaq, fesad töret-mek. Paşa bəy Nəbinin yoldaşları arasına fitnə salır. "Qaçaq Nebi". // Fitneçi. Fitnə adamdır.
məc. Qurğu, tele, hiyle. [Vezir:] Kəs
səsini, ay ləçər, məni dilə basdırma, dəxi mən səni tanıdım, bu qədər fitnə və feil tamam sənin işin imiş. M.F.Axundzade. Səba xa-nım bütün macəra və fitnəni öz şəxsində mərkəzləşdirdiyinə baxmayaraq, onun za¬hiri gözəlliyi təbiətin möcüzələrindən idi.
M.S.Ordubadi.

FITNƏÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif. Fitne töreden, araqa-rrşdrran, fitne-fesad salan, adamlarr bir-birile vuruşduran, onlarrn arasrna tefriqe salan; provokator. // Mec. menada. [Böyük-xanrm] başı üstündən aynanı götürüb, fitnəçi gözlərini aynaya açıb baxırdı.
M.S.Ordubadi.

FITNƏ-FƏSAD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] bax fitnə
ci
menada. Araya fitnə-fəsad salmaq.
Biri də çolaq Məcid özüdür. çox fitnə-fəsad sevən adamdır. B.Talrblr. [Saray veziri] öz xeyri üçün məmləkətdə fitnə-fəsad qalmırdı ki, törətməsin. M.İbrahimov.

FITNƏKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. fitne ve fars.
..kar] bax fitnəçi. Fitnəkar adam. O, çox fitnə-karları ifşa etmişdi.
Hüsaməddinin fikir-ləri bir daha bu fitnəkar qadının [Qetibe-nin] gəncliyinə qayıtdı. M.S.Ordubadi. Dağ uçdu? Uçruldu?
Bilinmir bu sirr!Fitnəkar feilləri deyilsə, nəydi? M.Araz.

FITNƏKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Fitne töretme, ara-qarrşdrrma, fitne-fesad salma; provokasiya, provokatorluq. Faşistlər yeni-yeni fırıldaq-lara və fitnəkarlıqlara əl atırdılar.

FITNƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Bax fitnəkar.
məc. sif. Fitneye, fesada bais olan, fit-ne salan. Həm söylə, nigar sağ, əsənmi; Ol fitnəli yar sağ, əsənmi? Xetayi. Heyvan kimi bir barədə palçıqda qalanda; Sal fitnəli söz ortalığa, hövsələtəng ol! M.Ə.Sabir.
fito [yun. phyton
bitki] Mürekkeb söz-lerin "bitki" menasrnda olan birinci terkib hissesi; mes.: fitopaleontologiya, fitocoğra-fiya ve s.

FITR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Orucdan çrxma, qurtarma, orucu sona vurma.

FITRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] din. İslamiyyetde aile üzv-lerinin sayrna göre orucluq ayrnda yoxsul-lara, yetimlere verilmeli olan sedeqe. [Oda-başr:] Camaatın
. zəkatı və fitrəsi ağanın mübarək əlilə paylanardı. Ə.Haqverdiyev.

FITRƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Yaradrlrş, xilqet, tebiet. Bir rəngdə deyildir insan fitrəti; Quzuykən qəflətən o dönür şirə. B.Vahabzade.
Xasiyyet, tebiet. Fitrəti belədir. Fitrə-tində olmaq.
[çopo Ceynize:] Deməli,
başqa-başqa fitrətə malik olduğumuzdan bir-birimizi anlaya bilməyəcəyik. çemen-zeminli. "Nəzakət", "sakitlik", "mədənilik" naminə nöqsanların üstünü vurmamaq bizim
. fitrətimizə ziddir. S.Rehimov.

FITRƏ-ZƏKAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. [ər.] Fitre ve zekat.
Sonra bu həyətin seyidləri bir müddət də fitrə-zəkatla dolandılar. H.Seyidbeyli.

FITRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Xilqetinde, tebietinde, yaradrlrşrnda olan; anadangelme. Fitri ba-carıq. Gənc xanəndənin parlaq fərdi yara-dıcılıq üslubu, onun gözəl fitri qabiliyyəti hamının diqqətini cəlb etmişdi.
[Əlyaro-vun] fitri istedadını düşmənləri belə dan-mırdılar. M.Hüseyn.

FITVA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
din. Bir işi icra etmek üçün din başçrsr ve ya hökmdar terefinden verilen icaze, hökm. □ Fitva almaq
bir işi icra etmek üçün din başçrsrnrn, ya hökm-darrn icazesini almaq. [Padşah:] üləmanı cəm elə və onlardan fitva al. Ə.Haqverdi-yev. Fitva vermək
bir işi icra etmek üçün şeren icaze (hökm) vermek. Bir gün fitva verdi axund minbərdən; Lənətlə çəkilsin Sabirin adı. B.Vahabzade.
məc. ümumiyyetle, icaze, razrlrq. Mü-qim bəy öz fitvasını danıb Mirzə Polad müəl-limin qanını Ələmdarın
. boynunayıxa bilər. S.Rehimov. □ Fitva vermək
icaze vermek, yol vermek. [Kendli:]
.Yoldaş Veys, nahaq yerə bu işə fitva verirsiniz. Ə.Əbülhesen.

FIZIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Fizika mütexessisi. Təbiət gözəldir və fiziklər özlərini bəlkə də bu gözəl-liklər xatirinə uzun, ağır əziyyətlərə salırlar.
.Hər halda fizikin də məqsədi təbiət hadi-sələrinin ahəngini açmaqdır. X.Memmedov.

FIZIKA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. physike
tebiet] Tebiet ha-diselerinin ümumi qanunauyğunluqlarrnr, materiyanrn (madde ve sahenin) hereket qa-nunlarrnr, ümumi xasselerini ve quruluşunu öyrenen elm. Fizikanın əsas prinsipi. Fi-zikada mexanikanın tam hökmranlığı XIX əsrdə başa çatdı. Bütün inkişafı boyu fizika fəlsəfə ilə sıx bağlı olmuşdur.
.Eynşteynin ömür yolunu yeni fizikanın tərcümeyi-ha-lından necə ayırmaq olar? X.Memmedov.

FIZIKI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Fizikaya aid olan. Fiziki nəzəriyyə. Fiziki elmlərin müasir vəziyyəti.
Fizikanrn meşğul olduğu hadiseler sa-hesine aid olan. Torpağın fiziki xassələri. Fizi-ki proseslər. Əsas fondların fiziki aşınması.
İnsan orqanizmine aid olan; cismani. Fiziki nöqsan. // Beden hissleri ile bağlr olan. Fiziki əzab.
Əzele, damar fealiyyetine aid olan; qeyri-zehni. Fiziki məşqlər. Fiziki əmək.
Dərs hazırlamağa oturmamışdan əvvəl fiziki işlə məşğul olmaqdan Ikramın xoşu gəlirdi. Ə.Əbülhesen.
.Qərib isə o dünyalıqdı, mənən saf və təmiz olan bu insanın fiziki qüvvəsi tükəndi. İ.Melikzade.
◊ Fiziki kimya
kimyevi hadiseleri fiziki üsullar vasitesile öyrenen, fizika ile kimyanr birleşdiren elm. Fiziki coğrafiya
Yerin sethini, iqlimini, bitki ve heyvanat ale-mini öyrenen elm. Fiziki coğrafiyanın ümumi nəzəriyyəsinin inkişafı üçün Vernadskinin tədqiqatları böyük əhəmiyyətə malikdir.

FIZIOKRÄT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. physia
tebiet ve kratos
hakimiyyet] Torpaq ve ekinçiliyin servetin yegane menbeyi, ekinçilik emeyi-nin ise yegane istehsaledici emek olduğunu iddia eden XVIII esr burjua siyasi iqtisadi nezeriyyesi terefdarlarrna verilen ad.

FIZIOLÖGIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. physia
tebiet ve logos
elm]
Canlr orqanizmin ve onun hisselerinin heyati vezifeleri ve fealiyyeti haqqrnda elm. Bitkilərin fiziologiyası. Mü-qayisəli fiziologiya. Fiziologiya biologiya-nın ən mühüm bölmələrindəndir.
məc. Şehvani hissiyyat.
◊ Danışıq səslərinin fiziologiyası
fonetikanrn, danrşrq cihazrnrn quruluşunu ve onun fealiyyetini öyrenen behsi.

FIZIOLOJI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Fiziologiyaya aid olan. Fizioloji tədqiqat üsulları. Fizioloji məsələlər.
Cismani, şehvani. Fizioloji hisslər.
Canlr orqanizmleri öyrenen bir srra
fenlerin adlarrnrn terkibinde işlenir. Fizio-
loji akustika. Fizioloji optika. Fizioloji psi-
xologiya.

FIZIÖLOQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. physia
tebiet ve logos
elm] Fiziologiya mütexessisi.

FIZIOTERAPEVT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. physia ve thera-pentes] Fizioterapiya mütexessisi olan hekim.

FIZIOTERAPEVTIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Fizioterapiyaya
aid olan, fizioterapiya ile elaqedar olan. Fi¬zioterapevtik müalicə. Fizioterapevtik amil-lərin təsiri olduqca çoxsahəlidir.