Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

FÜQA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ital.] mus.
Eyni musiqi mövzu-sunun bir neçe sesle ardrcrl tekrarr.
Bele tekrara esaslanan musiqi eseri.

FUQÄS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr.] hərb. Düşmenin keçeceyi yerde gözlenilmeden partlamaq üçün tor-paq ve ya su altrna qoyulan partlayrcr mad-de (mina). Fuqas bombası.

FUQÄTO : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ital.] mus. Fuqa üslubunda iş-lenmiş musiqi mövzusu (fuqato adeten sonata ve ya simfoniyanrn bir hissesini teşkil edir).

FUNİKULYÖR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr.] Dik yoxuşlarda kanat dartr qüvvesi ile işleyen demir yolu. [Aqil] oraya funikulyorla qalxmağı təklif etdikdə Gülnaz etiraz etmədi. Q.İlkin. [üçüncü ka-tib Firengize:] Bu yarğanın başından tuş Istisuya gözəl bir funikulyor çəkmək olardı. B.Bayramov.

FUNKSİONÄL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[latıncadan]
"Funksi-ya"dan sif. Funksional asılılıq. Funksional münasibət.
sif. Bir şeyin quruluşundan deyil, fealiyyetinden asrlr olan. ürək fəaliyyətinin funksional pozğunluğu (ürekde anatomik deyişiklik olmadan baş veren pozğunluq).
Əgər xəstəlik zamanı yalnız üzvlərin nor-mal işi pozularsa və orqanizmdə quruluş pozğunluğu nəzərə çarpmazsa belə xəstəlik funksional xəstəlik adlanır. "İnsan neden xestelenir".

FÜNKSİYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. functio
icra]
Vezife,
fealiyyet dairesi.
riyaz. Qiymeti başqa deyişen qiymet-den asrlr ve ona uyğun olan deyişen ke-miyyet. Triqonometrik funksiya (bucağrn kemiyyetinden asrlr olan kemiyyet).
biol. Heyvan ve ya bitki orqanizminin, onun hüceyre ve toxumalarrnrn spesifik fealiyyeti. ürəyin funksiyası.
Cinsi vəzilər hormonlar vasitəsilə bədənin başqa üzv-lərinə, üzvlərin funksiyalarına təsir edir. M.Axundov.

FURAJKÄ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[pol.] Qabaq terefinde günlü-yü olan baş geyimi. Əsgər furajkası.
Xalası isə öz hesabına Nəcəfə gimnazist furajkası aldırdı. Q.İlkin.

FURQÖN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr.]
İki (bezen de bir) at qoşulan dördçarxlr üstüörtülü araba. Mürsəl kişinin stansiyaya göndərdiyi böyük furqon meşənin ortasındakı araba yolu ilə kəndə gəlirdi. M.Hüseyn. Furqon Ağsudan ötüb çaya yaxınlaşanda ayrı bir mənzərə müşa-hidə olunurdu. Mir Celal.
Yük maşrnlarrnda, arabalarda ve s.-de örtülü kuzov. // Baqajlrğr kuzovda olan av-tomaşrn.

FURQONÇU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Furqon (
ci menada) sü-ren adam.

FURQONLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Furqonu (
ci menada)
olan. Furqonlu avtomaşın.

FUT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ing.] İngilis ölçü sisteminde 30 sm 48 mm-e beraber uzunluq vahidi.

FUTBÖL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ing.] Her bir komandanrn ayaq (ve bezen baş) zerbesi ile reqibin qaprsrna mümkün qeder çox top (qol) vurmasrndan ibaret idman oyunu. Futbol oynamaq. Fut-bol stadionu. Futbol mövsümü. Müasir fut-bolun əsas qaydaları XIX əsrin
cı illə-rində Ingiltərədə işlənmişdir. Azərbaycanda ilk futbol komandaları
ci ildə Bakıda yaradılmışdır.

FUTBOLÇU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Futbol oyunçusu. Bakı fut-bolçuları
ci ildə Tiflisdə ilk şəhərlər-arası matç keçirmiş və qələbə qazanmışlar.
Yavaş-yavaş Mingəçevirin öz futbolçu-ları, voleybolçuları yetişirdi. Ə.Sadrq.

FUTBÖLKA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ing. football ve rus.
..ka] Trikotaj idman köyneyi.

FUTLYÄR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[alm.] Saxlamaq ve ya xarab olmaqdan, zedelenmekden ve s.-den qoru-maq üçün içine şey qoyulan qutu ve ya çexol; mehfez, qab. Klarneti futlyara qoy-maq. Saatın futlyarı.

FUTURIST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[latıncadan]
Futurizm terefdarr. Italyan futuristləri.
B ax futuristik. Futurist əsər.

FUTURISTIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [latıncadan] Futurizm ideyalarr ile aşrlanmrş; futurizmin edebi üsullarrndan istifade eden, futurizm sepki-sinde işlenmiş. Futuristik şeir. Futuristik şəkil.

FUTURIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. futurum
gelecek] XX
esrin evvellerinde edebiyyat ve incesenet-de: realizmi, elece de medeni irsi ve müasiri olduğu inceseneti redd eden, guya zemaneye daha uyğun gelen, köhne senetin bütün enene ve üsullarrnr dağrtmalr olan yeni üslub yaratmağa çalrşan formalist cere-yan. Qərb futurizminin başlıca xüsusiyyətləri.

FUQƏRA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. "feqir" söz. cemi] klas. Yox-sullar, kasrblar; ehalinin yoxsul tebeqeleri. Füqəranın qanını çox da sorurlar lotular; Şeyxlər xalqa satır huriyü qılman, mənə nə? M.Ə.Sabir. Ey füqəra, boş yerə ağlaşmayın; Hər kəsi görcək ona sallaşmayın. Ə.Nezmi.

FUQƏRAYI-KASIBƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
ci il inqilabrndan qabaq ve inqilabrn ilk illerinde "proletariat" menasrnda işledilmiş ifade. [İlyas:] Nə istəyirsən, ana, indi bütün elmin qapıları füqərayi-kasibə balalarının üzünə açıqdır. S.Rehimov.

FUNUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "fenn" söz. cemi] klas. Fenler, elmler, bilikler. Onlar ki səninlədir müasir; Hər elmü fünunə oldu mahir. M.Ə.Sabir. [İrevanda] bizim dövlət tərə-findən açılan mədrəsələrdə ülum və fünun kəsb edən müsəlman şagirdləri başqalarına nisbətən çox azdır. F.Köçerli.

FURSƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Bir sözü demek ve ya bir işi görmek üçün elverişli an, münasib vaxt, meqam, müvafiq hal. Bu fürsət hər vaxt ələ gəlməz.
Qanadlı bir quşdur fürsət əzəldən.. S.Vurğun. □ Fürsət aramaq (ax-tarmaq)
bir iş üçün elverişli meqam ax-tarmaq, güdmek. Məsmə dərdlərini Tahir-zadəyə danışmaq üçün vaxt, fürsət axtarırdı.
Mir Celal. Fürsət bilmək
fürsetden istifade etmek. Qədir fürsət bilib yayındı, üzünü bağlara tərəf tutub yavaşca dala baxmadan gedirdi. Mir Celal. Fürsət bulunmaq klas.
bax fürsət tapmaq.Xoş-dur ki, bulam vüsala fürsət; Yarım tərəfin-dən ola nüsrət. Füzuli. Fürsət düşmək
el-verişli vaxt ve şerait yaranmaq, imkan ya-ranmaq, meqam düşmek. Anri fürsət düş-dükcə [ereblerle] söhbət edirdi. S.Veliyev. [Katib:] Bir az da gözləyin, fürsət düşən kimi deyərəm. Q.İlkin. Fürsət eləmək (etmək)
bax fürsət tapmaq. [Salman:] Fürsət eləyən kimi [tülkü] girinə keçəni qamarlayıb parçalayacaqdı.. M.İbrahimov. Fürsət gözləmək
bir iş üçün elverişli an, meqam gözlemek. Buludlar arxasında dal-dalanıb müəyyən fürsət gözləyən üç "M-109" birdən ildırım kimi şığıdı. Ə.Veliyev. Fürsət tapmaq
bir sözü demek ve ya bir işi görmek üçün münasib, elverişli vaxt tapmaq, fürset etmek, fürset bilmek. Səkkiz gün olardı ki, gedib [Hacr kişinin] halını sormağa fürsət tapmamışdım. Qantemir. Sərdar Rəşid bu xəyanətini həyata keçirmək üçün fürsət tapmayacaqdır. M.S.Ordubadi. Fürsət vermək
şerait yaratmaq, imkan vermek, macal vermek (çox vaxt inkarda iş-lədilir). [Padşah] elə Məlikəhmədə çatacaq, heç fürsət vermədi ki, ağzın açsın.. (Nağrl). çoban [düşmene] qalxmağa fürsət vermə-yib, çomağı başına çırpdı və özü bağıryaran bir səslə qıy vurub irəli şığıdı. M.Rzaqulu-zade. Fürsətdən istifadə etmək
bir iş görmek üçün yaranmrş elverişli şeraitden, vaxtdan faydalanmaq. [Yusif:] Mən für-sətdən istifadə edib danışmaq istəyirəm. B.Bayramov. Fürsəti bada vermək
bax fürsəti əldən buraxmaq. Ey könül, fürsəti badə vermə, gəl; Gün keçir, ay keçir, il yaman gedir. M.Rahim. Fürsəti əldən bu-raxmaq (qaçırmaq vermək çıxarmaq)
bir işi görmek üçün yaranmrş şeraitden ve veziyyetden derhal istifade etmemek. [İzzet:] Ah, sən neçin qandırmadın Isməti? Neçin əlindən çıxartdın fürsəti? H.Cavid. [Sona:] Biz indidən işə başlamasaq, fürsəti əldən buraxarıq. H.Nezerli. Bu gün bu fürsəti
verməyib əldən; Könlüm istəyəni deyəcəyəm mən. B.Vahabzade. Fürsəti fövt etmək (fövtə vermək)
bax fürsəti əldən buraxmaq. Fürsəti fövt etməmək (fövtə verməmək)
bax fürsətdən istifadə etmək. Hacı Rüstəm heç vaxt ömründə für-səti fövt etməmişdi. Ə.Haqverdiyev. Lütfəli də fürsəti fövtə verməyib, dedi ki, dur gedək kazinoya, qəhvə içək. İ.Musabeyov.

FUSUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] klas. Sehr, efsun. Ana olmaz bizə hər bir "yavrum" deyən gözəl-dən; çünki onun xilqətində ayrıca bir füsun var. M.Müşfiq.

FUSUNKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Valehedici, mef-
tunedici, heyranedici, efsanevi. Füsunkar mənzərə.
Səmavi tüllərdən əynində köynək; Füsunkar bir gəlin oturmuşdu tək. M.Dilbazi. Bahar füsunkar, əfsanəvi gözəlliyilə bizim ellərə gəlirdi. M.Rzaquluzade.

FUSUNKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Valehedicilik, hey-
ranedicilik, efsanevi gözellik. Hüsnünün əs-rarı, füsunkarlığı; Ana təbiəti andırır mənə. B.Vahabzade.