Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

GAVAHIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kotanın, xışın torpaq layını altdan kesen kesici hissesi. Alı kişi enib, şumdan gavahını çıxarıb xışın qulaqlı kötü-yünə çaldı. S.Rehimov. [Necefalı:] Saxla-yın, a bala, kotan ilişdi, gavahını qıracaq-sınız. B.Bayramov.

GAVALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çeyirdekli girde, yaxud uzun-sov sarı ve ya benövşeyi rengli meyve. Yay fəslində ərik, gavalı dəyirdi. S.S.Axundov. [Əyyar:]
.Elə ki budaqlar başını əyər, nar, heyva, şaftalı, gavalı dəyər.. A.Şaiq. // Bu meyvenin ağacı, ya kolu. Dırmaşdım gavalı ağacına. Qantemir.

GAVALILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çoxlu gavalı ağacı ekil-miş yer, gavalı bağı. Bağın bir hissəsi gava-lılıqdır.

GAVUR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Müselmanların islam dinine ibadet etmeyenlere verdiyi ad. Gavu-run tənbəli
keşiş, müsəlmanın tənbəli
dər-viş. (Ata. sözü). [Qedir:] Gavur öldürdüyüm üçün rəisin hörmətinə, xələtinə nail olacağam. Mir Celal. // Söyüş meqamında işledilir.

GAVURLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Müselman dinine inan-mama; dinsizlik, kafirlik.

GE : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"G" herfinin ve bu herfle işare olu-nan samitin adı.

GEC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfMüeyyenleşdirilmiş, qerarlaşdı-rılmış vaxtdan sonra. Gec getmək. Gec xəbər tutmaq. Gec hərəkət etmək. Qatar üç saat gec gəldi. O oxumağa gec başlamışdır.
[Gül-çöhre Əsgere:] Bir qədər gec gəlsəydin, özü-mü öldürmüşdüm. U.Hacıbeyov.
0 Gec gəldi tez öyrəndi; gec gəlib tez öyrənən
bacarıqlı, zirek, tez uyğunlaşan adam haqqında (adeten menfi menada iş-lenir). [Mehbube:] Burada deyiblər ki, gec gəldi, tez öyrəndi. H.Seyidbeyli.
gec-gec zərf Herdenbir, bezen (tez-tez ziddi). [Semed] evə gec-gec gələrdi. çemen-zeminli. Mehriban çox gec-gec gülümsü-nür, gülümsünəndə də üzündəki tənasüb po-zulur.. H.Seyidbeyli.

GECDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Adi vaxtdan tez, hemişe-kinden evvel. Sabah gecdən çıxmışdım şə-hərə, nə gördüm: bir vurhavurdur, bir çal-haçaldır ki, gəl görəsən. "Mol. Nesr."

GECDƏN-GEC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf çox gec, lap gec. [Qerenfil xalanın] gecdən-gec gözünə yuxu getdi. Ə.Veliyev.
.[Yusif] gecdən-gec dil-ləndi:
Dedi-qodu yaymaq Qaradonlunun köhnə peşəsidi. İ.Hüseynov.

GECDƏYƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax gecyetişən.

GECƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Günün günbatandan günçı-xana qeder, axşamdan sehere qeder olan hissesi. Gecə vaxtı.
Gecənin xeyrindən sa-bahın şəri yaxşıdır. (Ata. sözü). Qədəm ba-sıb bizə gəlsin nagahi; Bir gecə mən onu mehman eylərəm. M.P.Vaqif. Gecədən üç-dörd saat keçmişdi. C.Memmedquluzade. □ Gecə boyu
bütün geceni. Gecə gözü
- gece vaxtı, gecenin qaranlığında, gece. [Gülnaz:] Ata, bu gecə gözü hara?.. M.İbrahimov. Gecə keçmək
gecenin gec vaxtı olmaq, yatmaq vaxtından keçmek. Mü-naqişə olacağını hiss edən Qulu saata baxdı:
- Gecə keçir, getməliyik,
dedi. çemenze¬minli. Gecə qaralmaq (düşmək)
gündüz qurtarıb gece başlanmaq. Təbibsiz-davasız xəstə neyləsin?! Buludlar oynadı, gecə qaraldı. S.Vurğun. Gecədən keçmək
gece düşenden müeyyen müddet keçmek. Gecə-dən keçmişdi, üfüqlər qara; Sanasan kainat çəkilir dara. S.Vurğun. Gecəyə düşmək
gece yol getmeye ve ya çölde qalmağa mec-bur olmaq, gecelemek üçün yaşayış yerine çata bilmemek. Gecəyə düşəcəyik, hələ azı üç saatlıq yolumuz qalıb.. İ.Əfendiyev.
Müeyyen ictimai, siyasi, edebi mese-lelere, görkemli şexsiyyetlerin xatiresine hesr olunmuş axşam yığıncağı. Füzuli gecəsi. Ədəbi gecə. Gənclər gecəsi. // dan. Axşam keçirilen müsamire, konsert.
Gece evde geyilen, geceler istifade edi-len. Gecə papağı. Gecə köynəyi.
Gece fealiyyet gösteren, gece işleyen, gece olan. Gecə qatarı. Gecə sanatoriyası.
..Bakının "Nicat" cəmiyyətinə həsəd aparır-lar ki, orada müntəzəm gecə kursları var. C.Memmedquluzade. Gündüz məktəbindən gecə məktəbinə keçdik. Q.İlkin.
0 Gecə kəsmək
adeten toy gecelerinde sehere qeder yatmayıb şenlik etmek. Gündüz niyə yatırsan, gecə kəsməmisən ki? Gecə qara cücə qara
"xelvetdir", "gizlidir", "kimse görmür" menasında. Gecəni gün-düzə qatmaq
çox işlemek, heddinden artıq çalışmaq, gece de, gündüz de işlemek. Mən ki hər gecəni qatdım gündüzə; Ufüqdə sönməsin ulduzum, Ayım! S.Vurğun. Xoşdur bizə, xoşdur gecəni gündüzə qatmaq; Qur-maq və yaratmaq! S.Rüstem. Gecənin bir aləmi (vaxtı)
geceden xeyli keçenden sonra, gece yarısından sonra. Gecənin bir vaxtı bir də yuxuda gördü ki, bir dişi lax-layıb, ağzı qan ilə doldu. "Koroğlu". Gecə-nin bir aləmi; Yarıqaranlıq otaq; Açdım gözlərimi. R.Rza.

GECƏBƏGÜNDÜZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax gecə-gün-düz. Gecəbəgündüz işləmək.
Bir ay gecə-bəgündüz; O qırpmadı gözünü. B.Vahabzade.

GECƏBƏNÖVŞƏSİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Yeraltı kök yumruları olan yabanı bezek bitkisi; gece-çiçeyi.

GECƏÇIRAĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Geceler parılda-yıb işıq veren böcek; işıldaquş.

GECƏÇİÇƏYİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax gecəbənövşəsi.
GECƏ-GüNDüZ
is. Gece-gündüzün da-vam etdiyi 24 saat müddet. Nə qədər gecə-gündüz; Bu sayaq gəlib keçmiş. R.Rza.
zərf Daim, hemişe; bütün günü ve ge-ceni, vaxt bilmeden. Gecə-gündüz işləmək. Gecə-gündüz çalışmaq.
Sənsiz füzun olur gecə-gündüz fəlakətim; Səbrim tükəndi, yox qəmi-hicranə taqətim. H.Cavid. [Nadir] yo-rulmaq bilməyib gecə-gündüz buruqların üs-tündə duraraq sərəncam verərdi. B.Talıblı. [Mercanov:] Gecə-gündüz vaxt-bivaxt çalı-şırlar. H.Nezerli.
is. dan. köhn. Keçmişde qadın paltarı ti-kilen bir ipek parçanın adı. Gecə-gündüzdən paltar geymək.
0 Gecəsi-gündüzü olmamaq
gece-gündüz bilmeden işlemek, çalışmaq rahatlıq bilmemek. Tağlar məhsul tökəndə, kişinin gecəsi-gündüzü olmaz(dı).. Mir Celal.
GECƏ-GüNDüZLübax gecəli-gündüzlü.

GECƏ-GÜNDÜZLÜK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Adeten saylarla:
bir gecə-gündüzlük
bir gece-gündüz müddetinde olan, bir gece-gündüze bes eden. Bir gecə-gündüzlük odun.

GECƏKƏSDİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. etnoqr. Toy geceleri se-here qeder süren şenlik merasimi.

GECƏKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gece olmuş, gece baş ver-miş. Gecəki hadisə. Gecəki söhbət.
Sübh söndü şəb ki, xəlqə qiblə idi bir çırağ; Gecəki iqbalı gör, gündüzdəki idbarə bax! M.V.Vidadi. [Qarı çobanlara:] Qumru xalça-sına baxmağa gəlib,
dedi,
bu gecəki tufan-dan sonra ürəyi darıxdı.. Ə.Memmedxanlı.

GECƏKORLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

GECƏKORLUĞU is. tib. Geceler gözün görme qabiliyyetinin azal-masından ibaret göz qüsuru; şebkorluq.

GECƏKORU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Gecekorluğu olan adam; şebkor.

GECƏQONAĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir gece qonaq qalan adam. Gecəqonağı tezdən getdi.
isteh. Oğru menasında. Milis nəfəri bir neçə tin qaçandan sonra gecə qonaqlarını yaxaladı. (Qezetlerden).

GECƏQUŞU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
B ax yarasa
ci me-nada. çox yeriməyib uşaq yenə durdu, başı-nın üstə bir gecəquşu hərlənib fırlanırdı. çemenzeminli. Bayquş xaraba, gecəquşu qaranlıq sevən kimi xain adamlar da xəlvəti xoşlarlar. M.İbrahimov.
məc. zar. Geceler az yatan, yuxusu olmayan, yuxusuz adam haqqında. Uşaq lap gecəquşudur. Sən lap gecəquşusan ki.

GECƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gecelemek"den f.is.

GECƏLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Geceni qalmaq, geceni keçirmek, bir geceni yatmaq. Mehmanxana-da gecələmək. Kənddə gecələmək.
Fəqət [Tellinin] adamsız, tamamilə xəlvət bir həyətdə yalqız qalıb gecələdiyi olmamışdı. S.Hüseyn. [çopo:] Ev gecələdiyim zindan-dan daha ağır görünürdü. çemenzeminli. Birdən-birə mənə elə gəldi ki, mən uzun yolları aşıb gələrək nənəmin nağıllarında eşitdiyim əfsanəvi bir ölkədə gecələmişəm... Ə.Memmedxanlı.

GECƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Adeten saylarla işlene-rek bir şeyin neçe geceye kifayet edeceyini, neçe geceye çatacağını, neçe gecede görü-leceyini bildirir. Iki gecəlik odun. Bir gecəlik işim qalıb.
Bir gecəlik mətləbin bir sənə mabədi var. (Ata. sözü). Bir gecəlik otağında; Olmuşam mehman sənə mən. Aşıq Musa.
Gece geyilen köynek ve s. Sofiya o qədər ağladı ki, gecəliyinin döşü tamam is-landı. çemenzeminli.
0 On dörd gecəlik ay
1) bedirlenmiş, bütöv ay; bedir. On dörd gecəlik ayın gümüş nuru bir-birinə qısılıb yatan üsyançıların üstünü yorğan kimi örtmüşdü. P.Makulu; 2) şair. gözel qız (bezen "kimi" qoşması ile birlikde işlenir). Gəlin on dörd gecəlik ay kimidir.