Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

GEOFİZİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Geofizika mütexessisi.

GEOFİZİKA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Yerin fiziki xüsusiy-yeti ve onda geden fiziki prosesler haqqında elmlerin mecmusu.

GEOFİZİKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Geofizika ile elaqedar olan, geofizikaya aid olan. Geofiziki tədqi-qat üsulları. Geofiziki rəsədxana.

GEPARİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] tib. Qanın axmasının qarşısını alan derman preparatı.

GERB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[pol. herb, alm. erbe
irs] Bir döv-letin, şeherin, neslin, silkin ve s.-nin bay-raq, pul, möhür ve s. üzerinde tesvir olunan ferqlendirme nişanı. Dövlət gerbi haqqında Konstitusiya Qanunu. Azərbaycanın Dövlət gerbi ilə bağlı müsabiqə elan olunmuşdur. □ Gerb rüsumu
mülki-hüquqi işler üzre senedleri resmileşdirerken alınan xüsusi dövlet rüsumu (senedlere üzerine dövlet gerbi şekli olan müeyyen qiymetde marka-lar yapışdırmaqla icra edilir).

GERÇƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Doğru, düz, heqiqi. Zül-fünə zülməti-dövran dedilər, gerçək imiş; Ləbinə çeşmeyi-heyvan dedilər, gerçək imiş. S.Ə.Şirvani. // Heqiqeten, eslinde. Sən ki bir əqrəb imişsən gerçək; Bu zəhərlər, bu tikən-lər nə demək? S.Vurğun. □ Gerçək olmaq gerçəyə çıxmaq
heqiqet olmaq, doğru ol-maq, düz çıxmaq. Lidiya bu sözlərin, elə günü sabah gerçəyə çıxacağına qətiyyən inana bil-məzdi. Ə.Əbülhesen.
sif. Heqiqi, düz, doğru (yalan eksi). Ger-çək söz. // İs. menasında. Gerçəyini demək.

GERÇƏKDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Doğrudan, ciddi (ola-raq). Gerçəkdən hirslənmək. Gerçəkdən de-mək.

GERÇƏKLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gerçeklemek"denf.is.

GERÇƏKLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Heqiqete çevirmek, bir şeyi doğrudan-doğruya etmek. [Qurban:]
Ay qarı, deyəsən axı, sən gerçəkləyirsən. Ə.Haqverdiyev. Cavanşir özünü tamamilə itirdi. "Buqızdeyəsən, lapgerçəklədi"-deyə xəyalından keçirdi. İ.Şıxlı.

GERÇƏKLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gerçeklenmek"den
f.is.

GERÇƏKLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Gerçek olmaq, düz çıxmaq, heqiqet olmaq. Bənövşə çiçəkləndi; Yarpağı ləçəkləndi; Yatdığı yalan oldu; Olümü gerçəkləndi. (Bayatı).

GERÇƏKLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gerçekleşmek"den
f.is.

GERÇƏKLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Gerçeklenmek, ger-çek hala gelmek, reallaşmaq, heqiqete çevrilmek. [Oğlan]
.işin gerçəkləşdiyini
. dərk edib, atasının Marala zəng etməyinə mane olmaq istəyirdi. Ə.Əbülhesen.

GERÇƏKLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Heqiqet, heqiqi varlıq, reallıq. Şüur gerçəkliyi əks etdirir.
Doğruluq, heqiqilik, düz çıxma; cid-
dilik.

GERİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Arxa terefe, dala, dal terefe. [Qaçay] bir neçə addım gedəndən sonra istədi qanrılıb geri baxsın. İ.Melikzade.
is. Ard, dal, davam, mabed. Şerin geri-sini oxumaq.
Toğrul Qətibənin bu sözlə-rini eşidəndən sonra, rübailərinin gerisini oxumadı, kağızı büküb cibinə qoydu..
M.S.Ordubadi.
is. məc. Aqibet, son, netice. Işin gerisini düşünmək.
[Prokuror:] Bu nədir? Adam bir iş tutanda gerisini fikirləşməz? İ.Şıxlı.
is. məc. İnkişaf etmemiş, dala qalmış. Inkişaf çox zəifdir; özrümüz yoxdur əsla; Imkanımız var ikən; Geriyik nə əsasla?
R.Rza.
◊ Geri durmaq
uzaqlaşmaq, yaxın gel-memek. Yar deyilsən, çək ayağı, geri dur; Canımı odlara yaxmağın nədir? M.P.Vaqif. Geri götürmək
1) dala almaq verdiyini isteyib almaq. Kitabını geri götürdü; 2) məc. dediyi sözden, vedinden dönmek. Sözünü geri götürmək.
Padşah qızını çox şad görüb, hökmünü geri götürdü. (Nağıl). Geri (geriyə geridə) qalmaq
1) dalda, arxada qalmaq. Qocalar geridə qaldılar.
Koman-dan əsgərlərdən geri qalmamaq üçün yoluna davam edir. M.Hüseyn; 2) vaxtını keçirmek, vaxtında etmemek; yubatmaq, lengitmek. Dərsim geri qalıb.
Xəstə olduğum cəhətə bu yay xırmanım hamıdan geriyə qalmışdı. S.S.Axundov; 3) məc. inkişafdan qalmaq, tereqqi etmemek. [Almaz Xanımnaza:] Ay ana, axı bu bizim kəndimizdir, elimizdir. Belə, geridə qalıblar ey, geridə. C.Cabbarlı. Geri qayıtmaq
dala dönmek, qayıtmaq. Qayıdıb gələndə məclisdən geri; Yolda iki nəfər düşdü üstümə. M.Rahim. Geri qay-tarmaq
1) qaytarmaq, qovmaq. Uşağı geri qaytarmaq.
Pəri nənə
. gəlinini qapıdan geri qaytarmaq fikrində deyildi. M.Hüseyn; 2) ödemek, vermek. Borcunu geri qaytar-maq; 3) məc. qarşısını almaq, artmağa, inki-şaf etmeye qoymamaq. Toxtaqlıq, təskinlik bədbəxt hadisəni geri qaytarmır. Ə.Veliyev. Geri oturmaq
geri çekilmek. Yağı geri oturdu.
[Düşmen] hər dəfə öz qara qanı içə-risində boğulub geri otururdu. Ə.Memmed-xanlı. Geri oturtmaq
zor gelerek geri çe-kilmeye, qaçmağa mecbur etmek, dala oturtmaq. ösyançılar üzüm bağlarına dolu-şan və şəhərin ucqar dar küçələriylə irəlilə-mək istəyən bolşevikləri əzərək geri oturt-dular. İ.Şıxlı. Geri(də) qoymaq
dalda bu-raxmaq, irelilemek. Ələmdarlı bizi geridə qoyub özü irəli getdi, daşın dalına sinib dedi:
Kimsən, dayan! Mir Celal. Geri(yə) almaq
yeniden elde etmek, almaq, özlerine qaytarmaq. Kitabları geri almaq.
.Osmanlı arvadları bir yerə cəm olub nitqlər söylə-yiblər və and içiblər ki, paymal olan hüquq və ixtiyarlarını qanuni-əsasi vasitəsilə geri alsınlar. C.Memmedquluzade. Verilən ənamı geri almaq gədalıqdır. C.Cabbarlı. Geri(yə) atmaq (salmaq)
1) dala atmaq, arxaya qatlamaq. Saçını geri atdı.
Şəmsiyyə qırmızı ipək paltarın ətəklərini geri ataraq kreslodan birisinə oturdu. M.İbrahimov; 2) məc. inkişafını saxlamaq, qarşısını almaq, mane olmaq. Onlar bilirdi(lər) ki, burada oturanların məhvi Iran inqilabını on illərcə geri ata bilər. M.S.Ordubadi. Geri(yə) baxmadan
üzünü dala çevirmeden, heç bir şeye fikir vermeden, süretle. Geri bax-madan getmək. Geri(yə) çəkilmək
1) da-yandığı, durduğu yerden dala çekilmek, geri addımlamaq. Iki addım geri çəkilmək. Yol-dan geri çəkil!
Şeyx Sədra itaət
. ilə geri çəkilir. H.Cavid. Müəllim gələn şagirdlərə yol vermək üçün geri çəkildi. Ə.Əbülhesen; 2) düşmenin hücumuna davam getirmeyib öz mövqelerini terk ederek çekilmek. Düşmən geri çəkildi.
.Yarım saat çəkmədi aralıqda beş-on köynək cırıldı və Hürzad tərəf döyülmüş, söyülmüş geri çəkilib evdə qapandılar. çemenzeminli. Geri(yə) dönmək
1) b a x geri qayıtmaq. Gedən-lər geri döndülər. [Şeyx Hadi:] çarəsiz biz də Hindi tərk edərək; Geri döndük təəssüf eyləyərək. H.Cavid. Mirzə Cavad arvadının səsinə geri dönüb, oğlunun halətini görüb başladı söyləməyə. Ə.Haqverdiyev; 2) çevril-mek, dala baxmaq, arxaya dönmek. Əvvəl qışqırıq eşitdim, tez geri döndüm, o dəqiqə iki kölgə harasa yoxa çıxdı. H.Seyidbeyli. Geri(yə) getmək
1) dala qayıtmaq, geri dönmek; 2) məc. arıqlamaq, zeiflemek. Uşaq günü-gündən geri gedir.
Ağabəy bir gün baxıb gördü, elə qız günü-gündən geri gedir. (Nağıl). [Sultan bey:] Beş ildir ki, günü-gündən geri gedirəm. U.Hacıbeyov; // veziyyeti getdikce pisleşmek, ağırlaşmaq; yaxşılaşmamaq (xeste haqqında). Xəstə geri gedir.
[Sona xanım:] Pəri, heç mənim ha-lımı soruşma, bax, görürsən, gün-gündən
geri gedirəm. Ə.Haqverdiyev. [Böyük oğlu:]
4 gün bu dərmanları atdı, kişi daha da geri getdi. Qantemir; 3) bax geri qalmaq
cü menada. Elə bil düşünür Sent-Ekzüperi:
Ağıldan, əməldən geri qaldı səs; Bu qoca dünyamız hara gedir bəs? B.Vahabzade. Geri(yə) istəmək
teleb etmek, bir şeyi tezeden elde etmeye çalışmaq. Borcunu geri istəmək.
Zeynal ötəyə-bəriyə müra-ciət edib sabiq xidmətini geri istəyirdisə də, müvəffəq olmayırdı. S.Hüseyn. Geri(yə) sal-maq
1) b a x geriyə çəkmək
ci me-nada; 2) məc. yubatmaq, texire salmaq. Lətif hələ keçən il Bakıya getməli idi. Lakin bir hadisə onu bir il geri saldı. H.Seyidbeyli. Geridən baxmaq
seyrçi kimi uzaqdan baxmaq, yaxın durmamaq, qarışmamaq, işti-rak etmemek, uzaq durmaq. Geridən baxma, kömək elə.
Ustalardan dərs al hərdən; Xeyrə-şərə baxma geridən. Aşıq Şemşir. Geriyə çəkmək
1) arxaya çekmek, dala vermek, kenara çekmek. Maşın gəlir, uşağı geri çək.
Şofer onun qolundan tutub geriyə çəkdi... M.Hüseyn; 2) məc. inkişafına, tereq-qisine, irelilemesine mane olmaq. Köhnə adətlər xalqı geri çəkir.

GERİLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gerilemek"den f.is.
Gerilik. Başqa idarələrdən gəlmiş bu teleqramların hamısında "Geriləməni tez-liklə ləğv ediniz!"
deyə şəxsən Tərlanı hə-dələyirdilər. M.Hüseyn.

GERİLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Geri çekilmek. [Gül-
sabah:] [Güler] qorxdu, o qorxaqcasına ge-rilədi, döndü, qaçdı. C.Cabbarlı. Mehriban [Zeynalı] elə halda görüncə qorxub geri-lədi. S.Hüseyn.
məc. İnkişafdan qalmaq, qabağa getme-mek, geri qalmaq, tenezzül etmek.
məc. Sözünden dönmek, sözünü dan-maq, dediyini yerine yetirmemek, vedinden qaçmaq. [Namaz:] Zalxa, get uşaqlara de ki, dəxi cəfa çəkməsinlər, Tarverdi gerilədi. M.F.Axundzade.

GERİLƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Geriletmek"den f.is.

GERİLƏTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Geri qalmasına, geri getmesine sebeb olmaq; geri qoymaq.

GERİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Geri olma, geri qalma; inki-şafsızlıq, cehalet. Ədib ["Pir" hekayesinde] bir sıra canlı bədii surətlərdə köhnə feodal Azərbaycanın mənzərəsini məharətlə yara-dır, mövhumatın, geriliyin törətdiyi cinayət və fəlakətləri göstərir. M.Arif. "Kəşkül" "Əkinçi"nin yolunu davam etdirərək öz sə-hifələrində gerilik əleyhinə kəskin məqalələr dərc edirdi. M.İbrahimov.

GERMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Hind-Avropa diller ailesine mensub olan dil qruplarından biri.

GERMANİSTİKA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

German dilleri ve ede-
biyyatı haqqında elm.

GERMANİZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.] German dillerinden alınmış söz ve ya ifade.

GERMETİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Hava keçirmeyen, kip.

GERZE : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qedim Misirde qebiristan.